رویارویی نهایی در تبت

در ۱۴ مارس آرامش آن‌جهانی شهر لهاسا، منطقه مقدسی در تبت توسط ناآرامی‌های خیابانی و تیراندازی ماموران دولتی شکسته شد. جزئیاتی که باعث به راه افتادن این شورش‌ها در شهری در تبت گردید که بیشترین جمعیت چینی تبارها را در خود جای داده است روشن نیست، اما گفته می‌شود که آغاز آن در مکانی نزدیک به معبد Ramoche بوده است و آنهم هنگامی که نیروهای امنیتی چینی اقدام به متوقف ساختن یک تظاهرات راهب‌ها نمودند.

بدون توجه به جزئیات حادثه، فقط یک جرقه کافی بود تا باعث به راه افتادن جدی ترین اغتشاش در تبت از زمان شورش‌های ۸۹ - ۱۹۸۷ شود، یا شاید از زمان شوش تبتی‌ها در مارس ۱۹۵۹ که دالایی لاما را مجبور به ترک موطن خود نمود. دهم مارس سال جاری، ۴۹ مین سالگرد آن واقع بود که راهب‌ها را از دیر بزرگ نزدیک لهاسا به برپایی تظاهرات روانه کرد که در پی آن بسیاری از آنها توقیف شده و در شهر تنش‌هایی بوجود آمد.

مقامات رسمی چین در حالی که بسیاری از رویدادهایی را که بعداً بوقوع پیوست انکار می‌کنند، بالاخره به وسعت و شدت شورش‌ها اعتراف کردند: ۴۲۲ مغازه که در تملک چینی تبارها بود یا به طور کامل و یا تا حد زیادی در آتش سوختند. بیش از ۲۰۰ میلیون یوان (برابر ۲۸ میلیون دلار) خسارت وارد آمد، ۳۲۵ نفر زخمی و ۱۳ نفر کشته شدند که تمامی آنها چینی بودند. مقامات چین پذیرفتند که در میان تبتی‌ها نیز افرادی به قتل رسیده‌اند و ادعا کردند که نیروهای امنیتی خویشتن داری به خرج داده و حتی یک گلوله هم شلیک نکرده‌اند.

گزارش تبتی‌ها که معتقد است ده‌ها و بلکه صد‌ها نفر تبتی در این تظاهرات کشته شده‌اند این ادعای مقامات چین را رد می‌کند و مشاهدات توریست‌های خارجی نیز حکایت از آن دارد که آنها صدای تیراندازی‌های زیادی را شنیده و جسدهای تبتی‌های بسیاری را که توسط نیروهای امنیتی به قتل رسیده‌اند به چشم دیده‌اند. چین مدعی است که « دارودسته‌های دالایی لاما » این درگیری‌ها را سازمان داده، از پیش برنامه ریزی و به دقت طراحی کرده و در نهایت به راه انداخته‌اند که طی آنها در تلاش برای استفاده از بازی‌های المپیک جهت تبلیغات برای استقلال تبت افرادی کتک کاری شده و اموال آنها غارت گردیده یا به آتش کشیده شده است. لیکن تنها سندی که چین در این خصوص ارائه می‌دهد دخالت و تظاهرات گروه‌های ناراضی تبتی در سراسر جهان در مراسمی مربوط به بازی‌های المپیک بوده است.

این ادعا که از طرف چینی‌ها خشونتی اعمال نشده است را رئیس تبتی به اصطلاح دولت مستقل تبت جاما فونستوک بیان کرده است، کسی که در زمان آن تظاهرات برای ملاقات با مقامات بالای دولت چین در گنگره خلق ملی در پکن بود. موضوع جالب توجه این که او در پکن باقی ماند در حالی که رئیس چینی حزب کمونیست در تبت یعنی زانگ کینگلی به منطقه بازگشت تا به اوضاع در هم ریخته آن ناحیه هرچه سریع‌تر رسیدگی کند.

فونستوک همچنین ادعا کرده است که ارتش آزادی بخش خلق برای درهم کوبیدن شورش‌ها مورد استفاده قرار نگرفته، زیرا اصولاً مقامات چینی علاقه‌ای ندارند اعتراف کنند که این ارتش در مسائل داخلی کشور به کار گرفته می‌شود، یعنی به همان نحوی که در شورش‌های سال ۱۹۸۹ میدان تیان آن من به کار گرفته شده بود. فونستوک گفته بود که فقط پلیس امنیتی معمولی و پلیس مسلح خلقی مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند کارشناسان نظامی که فیلم‌های این رویدادها را مشاهده کرده‌اند گفته‌اند که نوع خودروهایی که در سرکوب این تظاهارت به کار رفته بوده از نوعی است که فقط در اختیارارتش آزادی بخش خلق قرار دارد، هرچند که در فیلم‌ها آرم و نشان مخصوص این ارتش مشاهده نمی‌شد یا قبلا از روی آنها پاک شده بود.

در پیامد شورش‌های شهر لهاسا اغتشاش‌های مشابهی در ولایت‌های دیگر تبت نشین در چین به وقوع پیوست. البته مقامات چینی اعتراف کرده‌اند که در بعضی از این موارد نیروهای امنیتی « در دفاع از خود » مجبور به تیراندازی شده‌اند که در نتیجه بعضی‌ها به قتل رسیده‌اند. به این ترتیب تعداد زیادی از نیروهای امنیتی چین به تمامی نواحی تبت نشین‌ها وارد شده است.

مقامات چینی بارانی از تبلیغات به راه انداخته‌اند که در آنها از کشورهای دیگر خواسته می‌شود که به جای محکوم کردن چین در به راه افتادن این تظاهرات انتقادهای خود را متوجه دالایی لاما کنند و این که فقط چینی‌های بیگناه بودند که در این شورش‌ها صدمه دیده‌اند. اما شواهد موجود حکایت از آن دارد که ناآرامی‌های شهر لهاسا و نقاط دیگر انعکاسی از ناکامی و سرخوردگی مردم تبت طی سالهای طولانی سرکوب و نظارت مطلق چین است.

به نظر نمی‌رسد که این شرایط جدید بهبود یابد. برعکس چین اکنون گزارش می‌دهد که در حال حاضر مشغول جمع و جور کردن « تبهکاران » در سراسر تبت است و در نظر دارد که آنها را از جهت عقاید نادرست خود درخصوص آزادی و استقلال تبت آموزش مجدد دهد. رهبران جهان از چین خواسته‌اند که خویشتن داری به خرج داده و با دالایی لاما وارد گفتگو شود، لیکن هیچکدام از این‌ها به انجام نرسیده است.

در حالی که بسیاری در انتظار مرگ دالی لاما هستند، چین با این مرد ۷۲ ساله مدت‌ها است که تظاهر به انجام گفتگو می‌کند، البته فقط به این دلیل که چهره مسالمت جویانه به خود بگیرد واز خشونت‌هایی جلوگیری کند که در چند هفته گذشته شاهد آنها بودیم. سوء نیت اتهام‌های مقامات چینی بر ضد دالایی لاما و همینطور درخواست برای توقف فعالیت‌های « ضد چینی » او که ظاهراً تمامی مسافرت‌های بین المللی، ملاقات با شخصیت‌های سیاسی برجسته و حتی وجود دولت درتبعید او را شامل می‌شود یک دیالوگ حقیقی را غیر ممکن می‌سازد.

رهبران سیاسی جهان تمایلی به تحریم بازی‌های المپیک یا حتی به بایکوت مراسم افتتاحیه ندارند، مراسمی که منظور چینی‌ها از آن نشان دادن «یک جامعه هماهنگ در جهانی هماهنگ» است و گویا در انجام این مراسم می‌توان اقلیت‌های خوشبخت در چین و از جمله تبنی‌ها را مشاهده کرد. و این بار نیز همچون پس از قتل عام میدان تیان آن من به نظر می‌رسد که جهان روابط خوب اقتصادی و دیپلوماتیک با چین را به هر چیز دیگری ترجیح می‌دهد.

Showdown in Tibet by Warren W. Smith
Project syndicate 2008.