درگیر حل بحران‌هایی که ما را محاصره کرده‌اند

جمعه ۲۰ بهمن ۱۳۸۵

اشپیگل: عالیجناب، عموی شما ملک عبدالله گفته است که وضعیت فعلی خاورمیانه شبیه به یک بشکه‌ی باروت است که هر لحظه ممکن است به هوا رود. آیا شما هم با او هم عقیده هستید؟

شاهزاده: فقط کافی است که نگاه کوتاهی به بحران‌های منطقه بیندازیم: عراق، لبنان، فلسطین و اسرائیل ـ مگر دیگر با چه اصطلاح بهتری هم می‌توان این وضعیت را توصیف کرد؟ هرکدام از این کانون‌های بحرانی باعث به وجود آمدن معضلات دیگر می‌شود که به ترور و عدم ثبات می‌انجامد. و منابع ثروتی که ما نیازمند آنها برای ایجاد رفاه هستیم صرف ایجاد امنیت می‌شود.

اشپیگل: و حالا یک بحران جدید دیگر هم به این‌ها اضافه شده. ملک عبدالله بدون ذکر نامی از ایران گفته است که تلاش‌هایی در حال انجام است تا سنی‌ها را به شیعیان تبدیل کند.

شاهزاده: ما فعلا مشغول مذاکره با ایرانی‌ها هستیم. آنها احساس می‌کنند که منزوی شده و ناتوان از ایفای نقشی هستند که سزاوار آنند. سخن ما به آنها این است که اگر می‌خواهید به یک قدرت اصلی در منطقه تبدیل شوید باید به منافع و علائق دیگران هم احترام گذارید و نمی‌توانید تنها و تنها به تعقیب استراتژی خود بپردازید. داشتن نیت‌های خوب به تنهایی کافی نیست. باید با اعمال خود نشان دهید که خواهان ایجاد درگیری و نزاع میان شیعیان و سنی‌ها نیستید. آنها فعلا به مواضع ما نزدیک شده و آمادگی خود را برای جلوگیری از گسترش درگیری‌های بیشتر اعلام نموده‌اند.

اشپیگل: صدراعظم آلمان آنگلا مرکل اخیرا دیداری از منطقه داشت. مناقشه‌ی خاورمیانه یکی از نگرانی‌های اصلی او است. امیر قطر که مانند عربستان سعودی با اسرائیل روابط دیپلماتیک ندارد اخیرا با جانشین نخست وزیر اسرائیل شیمون پرز ملاقاتی داشته است. آیا شما از این ابتکار عمل استقبال می‌کنید؟

شاهزاده: این البته فقط به خود قطر مربوط است. اگر از من می‌پرسید، نمی‌دانم از این دیدار چه برداشتی می‌توان داشت. من نه آن را رد می‌کنم و نه می‌پذیرم. باید صبر کرد تا ببینیم که خود قطری‌ها چه ارزیابی از آن خواهند داشت.

اشپیگل: آیا شما می‌توانید استقبال از یک سیاستمدار اسرائیلی را در ریاض تصور کنید؟

شاهزاده: تحت شرایط فعلی خیر. به عقیده‌ی من برای اسرائیلی‌ها ملاقات با فلسطینی‌ها بسیار مهم تر است، زیرا آنها باید با فلسطینی‌ها به یک موافقتنامه دست یابند. سفر به کشورهای دیگر بزرگترین مشکل آنها را حل نمی‌کند.

اشپیگل: عربستان سعودی به سهم خودش در ٢٠٠٢ طرح صلحی پیشنهاد نمود که خواهان عادی سازی روابط میان اسرائیل و کشورهای عربی بود.

شاهزاده: این پیشنهاد هنوز هم پابرجا است و نه فقط به خواست ما که تمامی کشورهای عربی. لیکن ما هنوز هم منتظر پاسخ اسرائیلی‌ها هستیم. اسرائیل به شدت برنیاز برای امنیت تاکید دارد. هیچ چیز نمی‌تواند برای آنها امنیت بیشتری فراهم آورد تا امضای قرارداد صلحی با کشورهای عربی.

اشپیگل: و هدف از این قرار داد برای هم میهنان شما این خواهد بود که بتوانند پرتقال‌های اسرائیلی بخرند و پرچم سبز رنگ پادشاهی شما بر فراز سفارتخانه اش در اسرائیل به اهتزاز در آید؟

شاهزاده: موضوع اصلی پرتقال و پرچم نیست. مسئله‌ی اصلی دگرگونی بنیادین در آن چیزی است که اسرائیل به عنوان صلح می‌پندارد. اندیشه‌ی صلح با ادعاهای مرزی مغایرت دارد و همین طور با استفاده از نیروی نظامی در حل مسائل. ایده‌ی صلح با تبدیل کردن اسرائیل به یک دژ نظامی ناسازگار است.

اشپیگل: شما بیش از ٣٠ سال است که در سمت وزیر امور خارجه هستید و تلاش می‌کنید که به چنین صلحی نائل شوید، صلحی که رسیدن به آن بیش از شصت سال است که به درازا کشیده است. آیا رسیدن به آن امروزه محتمل تر به نظر می‌رسد تا هنگامی که شما تازه به این سمت انتخاب شده بودید؟

شاهزاده: امروزه برای اولین بار است که جامعه بین‌الملل با هم کاملا به توافق رسیده است که مشکل خاورمیانه باید حل شود. چنین اتفاق نظری هرگز پیش از این وجود نداشته است، نه در اروپا و نه یقینا در ایالات متحده که همیشه افکار عمومی مخالف درگیر شدن جدی واشنگتن در این مناقشه بوده و یا حتی مخالف وارد آوردن فشار بر اسرائیل. امروز وضعیت کاملا متفاوت است.

اشپیگل: آیا نمی‌توان این گونه به موضوع نگریست که در پیامد تهدید هسته‌ای ایران منافع اسرائیل و کشورهای عربی به هم نزدیک تر شده است؟

شاهزاده: به هیچ وجه. در بحث تسلیحات هسته‌ای اسرائیل بود که مرتکب گناه نخستین شد. نردید ندارم که اگر به موقع برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای اسرائیل متوقف شده بود کشور‌های دیگر منطقه هرگز به دنبال آن نمی‌رفتند. تمامی کشور‌های منطقه باید به یک اندازه زیر نظارات بین المللی قرار داشته باشند. این تنها راه برای جلوگیری از این خطر است.

اشپیگل: دیدار خانم مرکل از ریاض قبل از دیدار ایشان از سفارت آمریکا در عراق بود. و اکنون رهبران حماس و فتح در حال گفتگو در مکه هستند. آیا عربستان به یک کارگزار جدید تبدیل شده است؟

شاهزاده: عربستان هرگز به دنیال اجرای چنین نقشی نبوده. این کشور پیوسته درگیرحل بحران‌هایی است که ما را احاطه کرده‌اند. برای مثال چه کسی می‌تواند شاهد این برادر کشی فلسطینی‌ها باشد و کاری برای جلوگیری از آن نکند؟ ملک عبدالله در خصوص درد و رنج انسان‌ها فردی بسیار حساس و شدیدا عاطفی است. به همین خاطر است که او اکنون رهبران حماس و فتح را به مکه آورده. آنها باید با حضور خود در مقدس ترین مکان در اسلام سنگینی بار مسئولیتی را که به عهده‌ی آنها است حس کنند.

اشپیگل: و در باره‌ی مسئولیت اروپا و آلمان در برابر اسرائیل چه؟

شاهزاده: ما نیازمند نفوذ آلمان در اروپا هستیم و نفوذ اروپا در جهان تا بتوانیم تحرکات لازم را به اجرا در آوریم. خانم مرکل درک می‌کند که نیاز برای رسیدن به صلح نهایی در خاورمیانه مقدم بر هر خواسته‌ی دیگری است.