ایران در آیینه سوریه/گفت‌وگوی اکبر کرمی و احمد پورمندی

در گفت‌وگو با احمد پورمندی که یکی از سیاست‌مدارها ی جمهوری‌خواه و‌ از کارشناسان‌ برجسته ی ایرانی است، پرسیده‌ام: آیا دومینوی فروپاشی محور مقاومت به جمهوری اسلامی ایران هم خواهد رسید؟ آیا فروافتادن رژیم «اسد» در سوریه، آسمان سیاست منطقه‌ای ایران را تاریک، بی‌نکهبان‌ و «قمردرعقرب» خواهد کرد؟ روندها ی سیاسی، نظامی و امنیتی در سوریه به کدام سو روان است؟ پایه‌ها و مایه‌ها ی نیروها ی اجتماعی در سوریه چه نسبتی با اسلام‌گرایی و بنیادگرایی ی دینی و مذهبی دارند؟ و در پایان فرآیندها ی سیاسی را به کجا خواهند برد؟
سوریه هم حیاط خلوت جمهوری اسلامی ایران بود، هم محل جنایت و هم بخش مهمی از آن‌چه جمهوری اسلامی محور مقاومت نامیده بود. با افتادن مهره ی سوریه حالا باید حزب‌الله، حماس و نیروها ی هوادرار جمهوری اسلامی ایران در منطقه را مرده‌ها ی متحرک در نظر گرفت. مرده‌هایی که هزینه‌ها ی نگهداری آن‌ها دیگر با هیچ حساب‌وکتابی جور نمی‌آید. با این همه جمهوری اسلامی استاد هزینه‌ها ی بی‌محل و فرصت‌سوزی است؛ و چندان عجیب نیست اگر علی خامنه‌ای با توهمی تازه بخواهد توهم‌ها ی گذشته را فراموش یا معنا کند؟ آیا جمهوری اسلامی در شکاف سهمگینی که میان خود و مردمان ‌ایران انداخته است، افتاده است؟ یا در دامی که در منطقه تنیده بود، گرفتار شده است؟ آیا با چنین شکافی میان ملت و دولت، بختی برای پیروزی ی جمهوری اسلامی حتا در میدان بدپنداری‌ها ی منطقه‌ای آن دیده می‌شود؟ آیا علی خامنه‌ای هنوز امکانی برای بازگشت به مردمان ایران را دارد؟ و آیا علی خامنه‌ای سرانجام از شکست‌ها ی انبوهی که در دامن ملت ایران گذاشته است، درس خواهد گرفت و در نادانی‌ها ی بسیار خود بازبینی خواهد کرد؟ آیا نهادها ی حکومتی در ایران در جای‌گاهی هستند که بتوانند راهی به یک گذرا سامان‌مند و سازش‌شده بگشایند؟ آیا رهبران سیاسی منتقد و مخالف در درون جمهوری اسلامی از امکان‌ بسیج نیروها ی سیاسی و مدنی برای مذاکره و سازش با جمهوری اسلامی برخوردار هستند؟ آیا هم‌چنان که مهندس میرحسین موسوی در آخرین بیانیه خود‌آورده است، می‌توان از ابزار «رفراندم» و همه‌پرسی راهی به رهایی از فروپاشی و هزینه‌ها ی کمرشکن آن باز کرد؟ چهره‌ها ی برجسته و ایستاده‌ای همانند نرگس محمدی، نسرین ستوده، صدیقه ی وسمقی و مصطفا تاج‌زاده در کجا ایستاده‌اند؟ و چه کمکی می‌توانند به فرآیندها ی گذار کنند؟ آیا آن‌چه در سوریه می‌گذرد، فرصتی است برای ایرانیان یا پیش‌درآمد آواری است که به ایران هم خواهد رسید؟ پی‌آمدها ی آن‌چه در سوریه می‌گذرد، در ایران و برای ایرانیان چه خواهد بود؟ برای برداشتن گام بزرگ گذار از جمهوری اسلامی ایران به «جمهوری ایران» گام‌ها ی کوچک ناگزیر کدام‌اند؟ اگر ملتی پس از جنبش باشکوه «زن، زنده‌گی، آزادی» نتواند یا نخواهد در برابر نکبتی همانند «قانون حجاب و عفاف» ایستاده‌گی کند و از حقوق خود دفاع کند، آیا رویا ی گذار، کابوس استبدادی دیگر نخواهد بود؟ چه‌گونه می‌توان ایستاده‌گی مدنی در برابر قانون حجاب و عفاف و خوارداشت جمعی خانواده‌ها در ایران را به جنبشی پیروز برای برساختن دمکراسی بالا برد؟