هنوز می‌توان به معجزه صندوق رای امیدوار بود

فرانسیس فوکویاما (Francis Fukuyama)  فیلسوف سیاسی، نظریه‌پرداز و نویسنده آمریکایی  که بیشتر به خاطر نظریه‌های خود درباره دموکراسی و تاریخ شناخته می‌شود در تازه‌ترین نوشتار برای فارن افرز درباره ظهور جریان‌های پوپولیستی و راست افراطی در انتخابات برگزار شده در سرتاسر جهان در واپسین هفته‌های سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ تاکنون نوشته و استدلال کرده که هنوز می‌توان به مقابله با افول دموکراسی از طریق صندوق رای و بسیج عمومی رای دهندگان امیدوار بود.

لیبرال‌ها در طول «سال انتخابات» به شدت دچار تفکرات فاجعه‌بار شده‌اند. بسیاری نگران بودند که سیاستمداران اقتدارگرا و پوپولیست، از جمله ویکتور اوربان در مجارستان و نارندرا مودی در هند، با افزایش سهم خود در آراء، دستاوردهایشان را تحکیم کنند. بر اساس تحلیل فوریه ۲۰۲۴ مؤسسه «فریدم هاوس» از آزادی در جهان، جهان در طول نزدیک به دو دهه گذشته در مرحله‌ای از پسرفت دموکراتیک قرار داشته است. این پسرفت به دلیل ظهور قدرت‌های بزرگ اقتدارگرا مانند چین و روسیه، جنگ‌های داغ در اوکراین و خاورمیانه و پیشرفت ملی‌گرایان پوپولیست در کشورهایی که به نظر می‌رسید دموکراسی‌های باثباتی داشته باشند، مانند آلمان، مجارستان، هند و ایتالیا، تشدید شده است.

برای لیبرال‌هایی که می‌خواهند دنیای امن برای دموکراسی‌ها را حفظ کنند، شاید نگران‌کننده‌ترین نقطه در اواسط ژوئیه بود، زمانی که جمهوری‌خواهان آمریکا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق را به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری حزب خود و جی دی ونس را به عنوان معاون او تأیید کردند. اگرچه ترامپ تلاش کرد تا انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا را باطل کند، با این وجود او انتخاب پرشور حزب خود بود. او به تازگی از یک سوء قصد جان سالم به در برده بود. مشت‌های برافراشته و فراخوان او به «جنگ، جنگ، جنگ» تضاد آشکاری با رئیس‌جمهور مسن فعلی، جو بایدن داشت که عملکردش در مناظره ماه گذشته او را به وضوح به یک نامزد ضعیف‌تر تبدیل کرده بود.

اما ترس لیبرال‌ها از اینکه امسال بازتابی از پیروزی جهانی پوپولیسم غیردموکراتیک باشد، تاکنون نادرست از آب درآمده است. با اینکه ایدئولوژی‌های اقتدارگرا در چندین کشور پیشرفت‌های مشخصی داشته‌اند، دموکراسی در بسیاری از نقاط جهان مقاومت شگفت‌انگیزی نشان داده و شاید هنوز در ایالات متحده پیروز شود. باور آنها به روند افول دموکراسی باعث شده بسیاری از لیبرال‌ها سرگردان شده و با ناامیدی بپرسند آیا کاری هست که بتوانند برای معکوس کردن این روند انجام دهند؟ پاسخ‌ها ساده و خسته‌کننده و شاید هم تکراری هستند: با همشهریان خود به پای صندوق‌های رأی بروید یا اگر تمایل به فعالیت بیشتری دارید، سخت تلاش کنید تا افراد همفکر را برای کمک به پیروزی سیاستمداران دموکرات بسیج کنید. لیبرال دموکراسی تماماً مربوط به عاملیت شخصی است و شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد مشارکت سیاسی سنتی دیگر کارساز نیست.

سال انتخابات

سال انتخابات به این دلیل نامگذاری شده است که تعداد بی‌سابقه‌ای از شهروندان در سراسر جهان به پای صندوق‌های رای رفتند. نزدیک به ۳۰ کشور در حال برگزاری انتخاباتی هستند که هم تعیین کننده و هم رقابتی است. این سال مهم واقعاً در اواخر سال ۲۰۲۳ آغاز شد، که مهم‌ترین آن با انتخابات لهستان در ۱۵ اکتبر بود که حزب پوپولیستی قانون و عدالت (PiS) را از قدرت کنار زد و ائتلافی از احزاب لیبرال را جایگزین آن کرد. قانون و عدالت (یک حزب راست‌گرای محافظه‌کار ملی و دموکراتیک مسیحی)  مسیری را دنبال می‌کرد که توسط حزب راستگرای فیدز مجارستان آغاز شده بود، اما همکاری قوی بین پلتفرم مدنی لهستان و سایر احزاب چپ میانه آن را به حاشیه راند. در نتیجه این اتحاد، قانون و عدالت ۴۱ کرسی را از دست دادند. این یک شکست بزرگ برای پوپولیسم در اروپا بود و مجارستان را از یک متحد اصلی در اتحادیه اروپا محروم کرد.

تنها کشور دیگری در اروپای شرقی که در جهت پوپولیستی حرکت کرد، اسلواکی بود، زیرا رابرت فیتسو در اکتبر به عنوان نخست وزیر بازگشت و قول داد به حمایت قوی کشورش از اوکراین پایان دهد. اگرچه پوپولیست‌ها دستاوردهایی به دست آوردند، اسلواکی همچنان یک کشور به شدت قطبی شده است. در ماه مه، فردی به دلیل مخالفت نخست‌وزیر با کمک نظامی به اوکراین، فیتسو را هدف گلوله قرار داد(نخست وزیر از این سوقصد جان سالم به در برد.)

در نوامبر ۲۰۲۳، خاویر مایلی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آرژانتین، رقیب خود را ​​شکست داد. بسیاری در ایالات متحده با توجه به سبک شخصی رئیس جمهور سابق ایالات متحده، مایلی را یک ترامپ آرژانتینی می‌دانستند. اما مایلی سوار بر موجی از انزجار مردمی از حاکمیتی بود که کشور را به رکود عمیق اقتصادی سوق داده بود. اگرچه بسیاری از پوپولیست‌ها از دولت قدرتمندی که تمایل به اعمال ارزش‌های فرهنگی محافظه‌کارانه دارد استقبال می‌کنند، اما مایلی یک آزادی‌خواه واقعی است. موفقیت اولیه برنامه تثبیت اقتصادی او به او اجازه داد تا با وجود داشتن پایگاه ضعیف در کنگره ملی آرژانتین، محبوبیت خود را حفظ کند. خطر اصلی که مایلی ایجاد می‌کند این نیست که او در مسیری اقتدارگرا حرکت کند، بلکه او در تضعیف دولت آرژانتین بیش از حد پیش خواهد رفت.

اوایل سال ۲۰۲۴ شاهد نتایج متفاوتی برای دموکراسی بود. در ژانویه، حزب دموکراتیک مترقی تایوان، رقیب طرفدار چین را شکست داد و فنلاند در اردوگاه کاملاً دموکراتیک باقی ماند. در هر دو مورد، احزاب برنده بی‌سر و صدا اما با قدرت برای ایجاد اکثریت کار کرده بودند.

در همین سال ۲۰۲۴ نایب بوکله در السالوادور با کسب ۸۵ درصد آرا مجدداً به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. پیروزی او پاداش سیاست خود برای کاهش چشم‌گیر جنایت با استفاده از ابزارهای فراقانونی برای زندانی کردن بخش بزرگی از رهبران باندهای فساد و تبهکاری در این کشور بود. بوکله در کاندیداتوری برای دومین دوره، ممنوعیت قانون اساسی این کشور در مورد انتخاب مجدد متوالی را زیر پا گذاشت. او ممکن است سال‌ها در قدرت بماند.

با انتخاب پرابوو سوبیانتو در انتخابات ریاست جمهوری اندونزی، روند پاداش دادن به مردان قدرتمند ادامه یافت. گروه‌های حقوق بشر پرابوو، فرمانده سابق نیروهای ویژه را به ارتکاب جنایات جنگی در دوران اشغال تیمور شرقی توسط اندونزی در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ متهم کرده‌اند. او از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۲۰ که وزارت امور خارجه ترامپ به وی ویزا اعطا کرد، از سفر به ایالات متحده منع شده بود.

در بنگلادش، حزب فاسد «عوامی لیگ» به رهبری شیخ حسینه در ماه ژانویه در بحبوحه اعتراضات سراسری علیه حکومت او قدرت را حفظ کرد. با این حال، موفقیت او گذرا بود، زیرا اعتراضات مجدد پس از انتخابات باعث شد حسینه در اوایل ماه اگوست از کشور فرار کند. اینکه آیا بنگلادش می‌تواند ردای دموکراتیک را به دست آورد، مشخص نیست، اما واضح است که تعداد زیادی از شهروندان از حاکمی که ۲۰ سال از ۲۸ سال گذشته در قدرت بوده به ستوه آمده‌اند.

راه حل‌های پوپولیستی رد شد

اواسط سال دو انتخابات مهم را در آفریقای جنوبی و مکزیک به ارمغان آورد که به راحتی در چارچوب پوپولیست در مقابل لیبرال قرار نگرفت. در آفریقای جنوبی، کنگره ملی آفریقا  ANC که از زمان گذار به دموکراسی در سال ۱۹۹۴ بر سیاست کشور تسلط داشت، ۷۱ کرسی و اکثریت خود را در مجلس ملی از دست داد. ظهور یک حزب جدید به نام uMkhonto weSizwe (MK) که با جیکوب زوما، رئیس جمهور فاسد پیشین کشور مرتبط است، نگران کننده بود، اما پس از انتخابات، کنگره ملی آفریقا با اتحاد دموکراتیک وارد ائتلاف شد. حزبی که تمایل دارد رای دهندگان سفیدپوست و به اصطلاح رنگی یا مختلط را نمایندگی کند. با وجود تمام رسوایی‌های فساد و زوال اقتصادی که آفریقای جنوبی در دهه گذشته تجربه کرده است، انتخابات ۲۰۲۴ به نوعی اطمینان بخش بود. رای‌دهندگان کنگره ملی آفریقا را به خاطر مدیریت فاسدش در کشور مسئول می‌دانستند اما  از صمیم قلب به راه حل‌های پوپولیستی روی نیاوردند.

مکزیک به طور مشابه قدرت فرهنگ دموکراتیک خود را نشان داد. تحلیلگران لیبرال، رئیس جمهور فعلی کشور، آندرس مانوئل لوپز اوبرادور را به عنوان یک پوپولیست آمریکای لاتین توصیف می‌کنند، اما او در پس زمینه یک تشکیلات فاسد و ناکارآمد محبوب بود. او در سخنرانی‌های روزانه خود علیه الیگارشی فاسدی که دهه‌ها بر مکزیک حکومت کرده بود، انتقاد کرد. او با جنگ علیه قاچاقچیان مواد مخدر که باعث کاهش لحظه‌ای خشونت شد و در عین حال نتوانست مشکل اساسی را که سال‌های آینده مکزیک را آزار خواهد داد، حل کند، وارد میدان شد. او برخی از سیاست‌های حامی فقرا را آغاز کرد و در عین حال تا حد زیادی انضباط مالی را حفظ کرد. به عنوان اولین رئیس جمهور چپ کشور پس از انقلاب ۱۹۲۰ مکزیک، او بسیار محبوب شد و جانشین او در ژوئن با بیش از ۳۰ امتیاز نسبت به رقیب محافظه کار خود، ریاست جمهوری را به دست آورد. او بهتر است به عنوان یک سیاستمدار چپ مرکز آمریکای لاتین در نظر گرفته شود تا یک پوپولیست چپ.

یکی دیگر از انتخابات مهم در هند بود، جایی که رای گیری در مراحل مختلف بین اواسط آوریل و اوایل ژوئن برگزار شد. انتظار می‌رفت که نخست‌وزیر مودی  یکی از اعضای اصلی باشگاه پوپولیست-ناسیونالیست که رسانه‌ها، دادگاه‌ها و آزادی‌های مدنی کشورش را تضعیف کرده،  اکثریت حزب ملی‌گرای هندو بهاراتیا جاناتا را در مجلس سفلی هند افزایش دهد. در عوض، BJP اکثریت خود را از دست داد و مجبور شد با احزاب دیگر وارد ائتلاف شود.

انتخابات مغولستان در پایان ماه ژوئن در سطح جهانی کمتر تأثیرگذار بود، اما همچنان مهم بود. این کشور که بین روسیه و چین قرار دارد، تنها دولتی در اوراسیا مرکزی است که پس از خروج از مدار مسکو پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، دموکراسی را تحقق بخشیده و حفظ کرده است. اما حزب حاکم مغولستان، جانشین دوره شوروی حزب کمونیست بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴  به یک دولت اقتدارگرا و طرفدار روسیه تبدیل شد. با این حال، در این انتخابات تعداد کرسی‌های حزب دموکرات مخالف بیش از دو برابر شد زیرا رای‌دهندگان سیستمی را که با فساد فراگرفته بود رد کردند. این نتیجه در غرب خبرساز نشد، اما نشان داد که رأی دهندگان عادی می‌توانند از دموکراسی دفاع کنند.

تغییرات ناراحت کننده

انتخابات پارلمان اروپا در اوایل ژوئن برگزار شد. احزاب پوپولیست مانند حزب آزادی در اتریش، جبهه ملی مارین لوپن (RN) در فرانسه، آلترناتیو برای آلمان، حزب برای آزادی در هلند، و برادران ایتالیایی جورجیا ملونی، همگی به موفقیت‌هایی دست یافتند. در سراسر بلوک ۲۷ عضوی، بزرگترین بازنده سوسیالیست‌ها و سبزها بودند. این جابجایی ناراحت کننده بود اما به اندازه زلزله‌ای که برخی پیش‌بینی کرده بودند نبود.

دو  مورد از نگران‌کننده‌ترین انتخابات پارلمان اروپا در فرانسه و ایتالیا به دست آمد. حزب لوپن با غلبه بر ائتلاف میانه‌روی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، بیش از دو برابر آرا را به دست آورد. این امر باعث شد که مکرون در پایان ماه ژوئن یک انتخابات ملی زودهنگام را اعلام کند. حزب لوپن۳۷ کرسی به دست آورد و اتحاد چپ‌ها، جبهه مردمی جدید، ۳۲ کرسی به دست آورد. برای لحظه‌ای به نظر می‌رسید که جوردن باردلا، پرچمدار جوان حزب لوپن، به سمت دفتر نخست‌وزیری می‌رود. اما در دور دوم رای گیری در اوایل ژوئیه، احزاب میانه و چپ کاندیداهای ضعیف‌تر خود را کنار کشیدند و مسیر حزب لوپن به سمت قدرت بار دیگر قفل شد.

در ایتالیا، وضعیت کمتر امیدوار کننده است. در انتخابات پارلمان اروپا، برادران ایتالیایی پوپولیست ملونی سهم آرای خود را به میزان قابل توجهی افزایش دادند و ائتلاف جناح راست او اکثریت راحت در پارلمان ایتالیا را در اختیار دارد. ملونی که در اواخر سال ۲۰۲۲ به نخست وزیری رسید، در ابتدا خود را یک میانه رو به تصویر می‌کشید. او در اوایل دوران تصدی خود، با ابراز حمایت قاطع از اوکراین، از پوپولیست‌های طرفدار روسیه مانند اوربان و فیکو جدا شد و بسیاری از مفسران حدس می‌زدند که او از پیشنهاد اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا برای دور دوم ریاست جمهوری حمایت خواهد کرد. اما پس از رای پارلمان اتحادیه اروپا، او به سمت راست تغییر جهت داد و حزب او تنها به حمایت مشروط از اوکراین رای داد و با انتخاب مجدد فون در لاین مخالفت کرد.

تنها کشور بزرگ اروپایی که انتخاباتی را بدون تهدید قدرت گرفتن یک حزب پوپولیستی در حال رشد برگزار کرد، بریتانیا بود، جایی که در اوایل ژوئیه، حزب کارگر به پیروزی قاطعی بر محافظه‌کاران دست یافت.

مقاومت دموکراتیک

هنوز تعدادی انتخابات مهم در راه است: در مولداوی، جایی که رئیس جمهور لیبرال مایا ساندو احتمالاً در انتخابات مجدد پیروز خواهد شد، و در گرجستان، جایی که حزب رویای گرجی طرفدار روسیه شانس خوبی برای حفظ قدرت دارد. اما مهم‌ترین آنها انتخاباتی است که در ۵ نوامبر در ایالات متحده بین دونالد ترامپ و کامالا هریس، معاون رئیس جمهور، نامزد دموکرات‌ها برگزار شد. در زمان برگزاری کنوانسیون ملی جمهوری خواهان در اواسط ژوئیه، پیروزی ترامپ در برابر بایدن سالخورده محتمل به نظر می‌رسید، اما با تصمیم بایدن برای کناره گیری، دموکرات‌ها به طور ناگهانی انرژی گرفتند. نظرسنجی‌های متعدد، چه در سطح ملی و چه در بسیاری از ایالت‌های نوسانی بحرانی، اکنون هریس را از حریفش جلوتر نشان می‌دهد.

نتیجه انتخابات آمریکا پیامدهای بزرگی هم برای نهادهای آمریکایی و هم برای جهان خواهد داشت. ترامپ تحسین شدید رهبران مستبدی مانند ولادیمیر پوتین از روسیه و شی جین پینگ چین را در کارنامه خود ثبت کرده و در داخل نیز قول داده که نظارت بر  قدرت اجرایی را تضعیف کند. او تقریباً به طور قطع به حمایت ایالات متحده از اوکراین پایان خواهد داد و نسبت به ارزش اتحادهایی مانند ناتو ابراز تردید کرده است. او متعهد شده است که به روابط تجاری با چین پایان دهد و ده درصد تعرفه سراسری بر همه کالاهای تولید شده خارجی اعمال کند. حزب جمهوری خواه به طور قطع سیاست‌های آزادی خواهانه سال‌های رونالد ریگان را کنار گذاشته و متعهد شده است که قدرت دولتی را در خدمت اهداف محافظه‌کارانه به کار گیرد.

اما تاکنون، سال انتخابات برای دموکراسی در سراسر جهان سال بدی نبوده است. احزاب و رهبران پوپولیست و اقتدارگرا در برخی کشورها پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما در دیگر کشورها شکست خورده‌اند. شهروندان به روش‌های دیگری نیز مخالفت خود را با حکومت‌های اقتدارگرا ابراز کرده‌اند. در ماه جولای، مردم ونزوئلا با اکثریت قاطع به نامزد مخالف، ادموندو گونزالس، رأی دادند که این منجر به تقلب گسترده توسط رژیم نیکلاس مادورو شد تا او را به عنوان برنده اعلام کند. رژیم مادورو تنها می‌تواند با اقتدارگرایی آشکار و رها کردن هرگونه مشروعیت دموکراتیک به بقای خود ادامه دهد. و در میانمار، جایی که یک حکومت نظامی پس از کودتای ۲۰۲۱ انتخابات را لغو کرد، یک شورش مسلحانه که مخالفان دموکراتیک حکومت نظامی را با تعدادی از گروه‌های قومی متحد کرده است، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در قلمروهای تحت کنترل به دست آورده است.

انتخابات به تنهایی تضمینی برای سیاست‌های خوب یا نتایج مطلوب نیستند. آنچه آنها فراهم می‌کنند، فرصتی برای پاسخگو کردن رهبران در قبال شکست‌های سیاسی و پاداش دادن به آنها برای موفقیت‌های احتمالی است. انتخابات خطرناک می‌شوند زمانی که رهبرانی را به قدرت می‌رسانند که نه تنها به دنبال اجرای سیاست‌های بحث‌برانگیز هستند بلکه امیدوارند نهادهای لیبرال و دموکراتیک را تضعیف یا نابود کنند. از این نظر، ایالات متحده به نوعی به یک استثنا تبدیل شده است. در هیچ دموکراسی اروپایی یا آسیایی در سال‌های اخیر رهبری ظاهر نشده است که به وضوح از پذیرش نتیجه انتخابات سر باز زند یا برای جلوگیری از کناره‌گیری از قدرت به خشونت عمومی دامن بزند. تمایل بسیاری از رأی‌دهندگان جمهوری‌خواه برای عادی‌سازی رویدادهای ۶ ژانویه ۲۰۲۱ نشانه‌ای از تضعیف هنجارهای دموکراتیک در بزرگ‌ترین دموکراسی جهان است، نشانه‌ای که توسط پوپولیست‌های همفکر ترامپ بروز داده  خواهد شد، اگر او در ماه نوامبر به کاخ سفید بازگردد.

درسی که از سال انتخابات تاکنون می‌توان گرفت این است که ظهور سیاستمداران پوپولیست و اقتدارگرا اجتناب‌ناپذیر نیست. در بسیاری از کشورهایی که انتخابات برگزار می‌شود، مقاومت در برابر افول دموکراسی ممکن بوده و انجام شده است. اما هنجارهای دموکراتیک نمی‌توانند با خشونت، راه‌حل‌های قضایی (مانند استفاده از متمم چهاردهم برای رد صلاحیت ترامپ)، ظهور یک رهبر کاریزماتیک جدید، یا هر راه‌حل سریع دیگری تأمین شوند. آنچه همچنان مؤثر است، کار ثابت و اغلب خسته‌کننده سیاست دموکراتیک است: مطرح کردن استدلال‌ها، متقاعد کردن و بسیج رأی‌دهندگان، تنظیم سیاست‌ها، ایجاد ائتلاف‌ها و در صورت لزوم سازش کردن در جایی که بهترین به نفع گزینه ممکن‌تر کنار می‌رود. حتی در زمانی که شرایط برای دموکراسی جهانی ناامیدکننده است، شهروندان همچنان اختیار دارند تا به سوی آینده‌های بهتر حرکت کنند.

جماران