کاهش بی‌سابقهٔ سطح آب رودخانه‌های جهان

تازه‌ترین داده‌های جمع‌آوری شده نشان می‌دهد رودخانه‌های جهان در سال ۲۰۲۳ با سرعتی بی‌سابقه در سه دههٔ گذشته خشک شده‌اند.

بر اساس گزارش تازه‌ای از سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، بیش از نیمی از حوضه‌های آبریز رودخانه‌های جهان در سال جاری با شرایط غیرعادی مواجه بوده‌اند که اکثر آن‌ها با کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این وضعیت در پنج سال گذشته نیز مشاهده شده و سطح رودخانه‌ها و مخازن آب در سراسر جهان پایین‌تر از حد میانگین بوده است.

در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی، مناطق وسیعی با خشکسالی شدید و کاهش بی‌سابقه سطح آب رودخانه‌ها روبه‌رو بوده‌اند. رودخانه‌های مهمی مانند آمازون و می‌سی‌سی‌پی به سطوح کم‌آبی تاریخی رسیده‌اند. در آسیا و اقیانوسیه نیز حوضه‌های رودخانه‌های بزرگ مانند گنگ، براهماپوترا و مکونگ تقریباً در تمام قلمروهای خود با کاهش قابل‌توجهی در جریان آب مواجه شده‌اند.

سال ۲۰۲۳ به عنوان گرم‌ترین سال ثبت‌شده در تاریخ شناخته می‌شود. تغییرات اقلیمی نه تنها باعث کاهش آب رودخانه‌ها و بروز خشکسالی شده، بلکه سیلاب‌های مخربی را نیز در سراسر جهان به همراه داشته است. انتقال از الگوی آب‌وهوایی لانینیا به ال‌نینو در میانه سال نیز به این شرایط افراطی دامن زده است.

این پدیده‌ها، متأثر از تغییرات طبیعی دمای سطح دریا در اقیانوس آرام استوایی هستند، اما دانشمندان هشدار می‌دهند که تغییرات اقلیمی تأثیرات آن‌ها را تشدید کرده و پیش‌بینی‌شان را دشوارتر می‌کند.

در حالی که برخی مناطق با خشکسالی مواجه بودند، مناطقی مانند سواحل شرقی آفریقا، جزیره شمالی نیوزیلند و فیلیپین با سیلاب‌های شدید دست‌وپنجه نرم کردند. در مقابل، کشورهایی مانند بریتانیا، ایرلند، فنلاند و سوئد افزایش قابل‌توجهی در حجم آب جاری رودخانه‌های خود تجربه کردند.

سلست سائولو، دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی، با ابراز نگرانی گفت: «رنگ رخساره خبر می‌دهد از سِرِ درون. ما نشانه‌های هشداردهنده‌ای را به شکل بارندگی‌های شدید، سیلاب‌ها و خشکسالی‌ها دریافت می‌کنیم که تأثیرات ویرانگری بر زندگی انسان‌ها، اکوسیستم‌ها و اقتصادها دارند. ذوب شدن یخ‌ها و یخچال‌های طبیعی امنیت بلندمدت آب را برای میلیون‌ها نفر به خطر انداخته است، اما اقداماتی که باید انجام دهیم، هنوز به اندازه کافی صورت نگرفته است».

این شرایط نه تنها منابع آب جاری را تحت تأثیر قرار داده، بلکه تأمین آب جهانی را نیز در معرض خطر قرار داده است. بر اساس گزارش آب سازمان ملل متحد (UN Water)، هم‌اکنون ۳.۶ میلیارد نفر حداقل یک ماه در سال به آب کافی دسترسی ندارند و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا سال ۲۰۵۰ به بیش از پنج میلیارد نفر افزایش یابد.

یخچال‌های طبیعی نیز وضعیت نگران‌کننده‌ای دارند. طبق داده‌های اولیه سازمان جهانی هواشناسی برای دوره سپتامبر ۲۰۲۲ تا اوت ۲۰۲۳، یخچال‌ها بیش از ۶۰۰ گیگاتن آب از دست داده‌اند که این رقم بالاترین میزان در ۵۰ سال گذشته است. کوه‌های غرب آمریکای شمالی و آلپ اروپا با ذوب شدن شدید مواجه بوده‌اند؛ به طوری که آلپ سوئیس در دو سال گذشته حدود ۱۰ درصد از حجم باقی‌مانده یخ خود را از دست داده است.

رادیو فردا