جنبش دانشجويی؛ شرايط جديد و رويارويی‌های تندتر

بالا گرفتن اعتراضات دانشجويی در روزهای اخير، که مبتنی بر دلايل و انگيزه های متعدد و متفاوتی بوده است، بيش و پيش از هر چيز می تواند بيانگر افزايش نارضايتی ها در شرايطی باشد که محافظه کاران اميدوار بودند به دليل تسلط نسبی بر تمامی حوزه های قدرت، امکان و مجال بروز آن را به حداقل کاهش دهند.
از زمان برگزاری انتخابات رياست جمهوری و روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد، اعتراضات دانشجويی هم به دليل افزايش شکاف ها بين جنبش دانشجويی و مجموعه های مختلف درون حاکميت و هم به دليل رويکرد تازه دولت در کنترل دانشگاه ها عملا وارد مرحله تازه ای شده است.
عملکرد اصلاح طلبان درون حاکميت در فرجام خود به جدايی هر چه بيشتر طيف موثری از دانشجويان از رويکردهايی انجاميد که سياست های اصلاحی در چارچوب های موجود را دنبال می کنند.
در عين حال، تلاش مجموعه های وابسته به محافظه کاران در دانشگاه ها، نظير بسيج دانشجويی و نهاد نمايندگی ولی فقيه در دانشگاه ها، اعمال تغييرات گسترده در سطح رياست دانشگاه ها بدون جلب رضايت استادان و دانشجويان، دخالت در ساز و کارهای درونی انجمن ها و تشکيلات دانشجويی، احضار فعالان دانشجويی به کميته های انضباطی و در مواردی اخراج آنان، بازنشسته کردن اجباری استادان و بی توجهی به مشکلات صنفی از جمله دلايلی هستند که به گفته دانشجويان معترض، زمينه های اعتراضات اخير را فراهم ساخته است.
در چنين شرايطی، بر خلاف دوران رياست جمهوری محمد خاتمی، حاکميت از ابزارهای لازم برای گفت و گو با دانشجويان و يا ترغيب و واداشتن آنها به خودداری از اعتراض برخوردار نيست و تکيه بر سياست برخورد و مقابله، عملا به عميق تر شدن شکاف ها و راديکال تر شدن فضا انجاميده است.
انجمن اسلامی دانشجويان دانشگاه اميرکبير، پس از اعتراضات متوالی روزهای اخير با انتشار بيانيه ای، به تندی از عملکرد نهادهای حکومتی و تغيير مديريت دانشگاه ها در پی انتخابات رياست جمهوری اننقاد کرده است.
در اين بيانيه گفته شده: "پس از خيمه شب بازی انتخابات رياست جمهوری و بر مسند رياست نشانده شدن فردی که صفت مميزه او، بله قربان گويی و گوش به فرمانی در برابر مقامات غير منتخب می باشد، موج عزل و نصب ها نه تنها مديريت کشور در سطح کلان را درنورديده است، که حتی جزيی ترين موارد را نيز شامل شده است."
در بخش ديگری از اين بيانيه گفته شده: "آنچه در روزها و هفته های اخير، بيش از پيش در به تشنج کشيدن فضای دانشگاه موثر بوده و هست، دخالت هدفمند و افسار گسيخته نهادهای حکومتی تحميل شده به دانشگاه و در راس آن نمايندگی رهبری است. اين نهادها که در چند سال اخير رويای بازگرداندن فضای دانشگاه ها به سال های خفقان و ارعاب و سرکوب ابتدای انقلاب را در سر می پروراندند، با روی کار آمددن دولت جديد، جان تازه ای يافته و سرمست از باده قدرت توسن سرکوب را زين کرده اند."
به اين ترتيب، حتی تجمعاتی که بر اساس انگيزه های صنفی يا در اعتراض به اخراج و بازنشستگی اجباری استادان شکل می گيرند، به سرعت ابعادی سياسی پيدا می کنند و ماهيت شعارهای معترضان، از بهبود وضعيت دانشگاه ها و تغيير روسای دانشگاه ها، به شعارهای فراگيرتر و راديکال تر سياسی که بالاترين سطوح رهبری در جمهوری اسلامی را هدف قرار می دهد، تغيير جهت می دهند.
انجمن اسلامی دانشجويان دانشگاه صنعتی شريف نيز با انتشار بيانيه جداگانه ای، ضمن اعلام حمايت از دانشجويان معترض دانشگاه های ديگر، رويکرد دولت در جنبه های مختلف از جمله در حوزه حقوق اقليت ها، زنان، کارگران و حقوق و آزادی های خصوصی و شهروندی را به تندی مورد انتقاد قرار داده و افزوده است: "جو دانشگاه ها روز به روز امنيتی تر می شود، سرکوب به عريان ترين شکل ممکن در پيش گرفته شده و در يک کلام، ارتجاع کمر به نابودی دانشگاه بسته است."
از اين رو، اعتراضات اخير دانشجويی، از يک جهت می تواند نشانه ای از فضای عمومی کشور و کاهش آستانه تحمل نيز تلقی شود.