کرونا پوپولیسم را زمین‌گیر کرد
جیمز تراب / فارن پالیسی
شهروند
ماه گذشته که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در فضایی سر پوشیده در تولسا، اوکلاهما، یک برنامه برگزار کرد تا واکنش خدمات بهداشت و درمان عمومی به همه‌گیری کووید-۱۹ را به چالش بکشد و در کمال تعجب دید که هیچ یک از طرفدارانش حضور نیافتند، چیزی درهم‌شکست یا شروع به درهم‌شکستن کرد. آن چیز سیاست‌گذاری‌های واقعیت جایگزین بود که ترامپ و سایر پوپولیست‌های غیرلیبرال را در سال‌های اخیر به قدرت رسانده بود.
از مدت‌ها پیش این ادراک وجود داشته که رهبران استبدادی و خودکامه قدرت خود را از طریق دستکاری واقعیت حفظ می‌کنند. ترامپ، بوریس جانسون در بریتانیا، ژایر بولسونارو در برزیل، ناراندرا مودی در هند و دیگران در چند سال گذشته آزمایشی را در کارخانه بزرگ واقعیت جایگزین در یک جامعه دموکراتیک به اجرا گذاشتند. موفقیت آنها این سوال را پیش آورد که کدام واقعیت می‌تواند آنقدری دردناک و وحشتناک باشد که بازی آنها را آشکار سازد؟ آمریکایی‌ها در این زمینه چند شروع اشتباه داشتند که نشان دادند آنچه در زندگی سیاسی رخ می‌دهد، به اندازه کافی توجه مردم را جلب نمی‌کند که سایه‌ها را از بین ببرد. به هر حال، هیچ چیزی بیشتر از چشم‌انداز بیماری و مرگ نمی‌تواند قلب و روح را تسخیر کند.
از چهار دموکراسی بزرگ دنیا سه تای آن یعنی ایالات متحده، برزیل و بریتانیا که توسط پوپولیست‌های غیرلیبرال اداره می‌شوند، اکنون مقام‌های اول تا سوم را در موارد بالای مرگ‌ومیر ناشی از شیوع کرونا در جهان دارند. هند اندکی از این سه کشور عقب افتاده است، اما با سرعت وحشتناکی به سمت صدر جدول پیش می‌رود. این مسأله اصلا تصادفی نیست، چراکه رهبران هر سه کشور سعی می‌کردند شیوع بیماری را کم‌اهمیت جلوه دهند؛ البته بولسونارو به کلی آن را کتمان می‌کرد.
نشانه‌های حیرت‌انگیز گرمایش جهانی هیچ تأثیری در سیطره پوپولیست‌ها بر قدرت نداشته است، شاید به این دلیل که شمار اندکی از پیروان آنها تغییرات آب‌وهوایی را به‌عنوان فاجعه‌ای شخصی تجربه کرده‌اند. در ابتدای امر همین شرایط درباره ویروس کرونا نیز صادق بود. اما وارد مرحله جدیدی شده‌ایم که این بیماری همه‌گیر شده است و کشورهایی که برای آن آمادگی نداشته‌اند، مجبور شده‌اند هزینه سنگینی بپردازند. ارتباط بین ناکامی دولت و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری خیلی واضح‌تر از آن است که بشود نادیده‌اش گرفت.
پیامدهای سیاسی این تحولات در چند ماه گذشته آشکار شد و رهبران و احزاب پوپولیستی کاهش شدید محبوبیت خود را شاهدبودند. نیویورک تایمز در گزارشی از ۱۴ امتیازی نوشت که ترامپ از جو بایدن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری عقب افتاده است. البته تظاهرات ضدنژادپرستی در پی کشته‌شدن جورج فلوید هم بی‌تأثیر نبوده است. بوریس جانسون هم از بهار تاکنون در پی واکنش نامناسب به ویروس کرونا ۲۰ امتیاز از میزان محبوبیت خود را از دست داده است. محبوبیت بولسونارو هم از آغاز سال‌جاری میلادی تاکنون هشت امتیاز کم شده است و می‌توان گفت همه مردم برزیل با تحقیر آشکار فاصله‌گذاری اجتماعی توسط او مخالف هستند.
احزاب بزرگ جناح راستی اروپایی که در سال‌های اخیر در پی تاکیدشان بر تهدید اتحادیه اروپا برای استقلال کشورهایشان و سپس ترویج ترس‌های آخرالزمانی از هجوم پناهندگان و مهاجران، محبوبیت به دست آورده بودند، اکنون به مثابه پوپولیست‌ها از همه‌گیری عقب افتاده‌اند. طبق نتایج یک نظرسنجی، حزب آلترناتیو برای آلمان اکنون از حمایت تنها ۹درصدی در این کشور برخوردار است که کمترین میزان در دو‌سال و نیم گذشته به شمار می‌رود. حزب راست افراطی دموکرات‌های سوئد هم که پیش از همه‌گیری از محبوبیتی مشابه حزب حاکم دموکرات‌های سوسیال برخوردار بود، اکنون ۱۱ امتیاز عقب افتاده است.
