همه ما گند زده‌ایم

جمع بندی من این است که نظام تدبیر خیلی ناتوان‌تر از آن شده است که بتواند تحول ایجاد کند. در ۱۰۰ سال بعد از مشروطیت جامعه روشنفکری بزرگترین اشتباهش این بوده است که همه حواسش به حکومت بوده است. مساله ما حکومت‌ها نیستند. حکومت‌های ما بهتر نه اما بدتر از حکومت‌های دیگر هم نبوده‌اند. مساله ما جامعه، خانواده و مدرسه است.

ما در این ۱۰۰ سال همه انرژی‌هایمان (نفت، گاز، آب) بر سر این که یا ما می‌خواستیم حکومت را عوض کنیم یا حکومت می‌خواست ما را عوض کند، هدر داده‌ایم. اما چیزی عوض نشد.

من از یکی دو سال پیش جمع بندی‌ام این شد که در ۱۰۰ سال بعد از مشروطه همه روشنفکران ما خطایشان این بوده است که نورافکن‌هایشان به سمت حکومت بوده است. اگر این همه انرژی را به تغییر خانواده و تغییر ساختار اجتماعی معطوف کرده بودند امروز همه چیز تغییر کرده بود. امروز ما از لحاظ اجتماعی همان جایی ایستاده‌ایم که در دهه ۲۰ ایستاده بودیم. رفتارهای ما با دهه ۲۰ فرقی نکرده است. به دلیل این که عالمان ما به جای این که حواسشان به جامعه باشد حواسشان به حکومت بوده است.

بنابراین کم‌کاری کرده‌ایم. به قول مرحوم شایگان ما روشنفکران گند زدیم. فرقی نمی‌کند دهه ۴۰ باشد یا ۸۰ همه ما گند زده‌ایم. در همین انتخابات ۹۶ روشنفکران کجا بودند؟ همه فرتوت و خسته، بنابراین جمع‌بندی من این بود که اولا باید به خودم تنفسی بدهم و آنقدر نگران اصلاح حکومت و سیاست‌های اقتصادی نباشم.

به اعتقاد من این ساختار باید همین گونه ادامه دهد تا جایی که دیگر نتواند ادامه دهد. به عبارتی بنزین این ماشین تمام شود بعد همه پیاده شوند تا ببینند به چه دلیل ماشین از حرکت باز ایستاده است. در این زمان است که روشنفکرانی که کار کرده‌اند و حرفی برای گفتن دارند می‌توانند الگو ارائه دهند. اما در حال حاضر همه ما فقط بر سر حکومت جیغ و داد می‌کنیم و کسی برنامه‌ای برای آینده ندارد. بنابراین تصمیم گرفته‌ام از این فضا فاصله بگیرم و به جای نق زدن به حکومت، فکر کنم و به جامعه بپردازم.

بالاخره این حکمرانان هم محصول همین جامعه هستند. آقای روحانی در بین ما رشد کرده است. اگر نمی‌تواند بیاید و با ما گفت‌وگو کند به این دلیل است که مادرش و نهاد آموزشی او به او گفت‌وگو کردن را یاد نداده‌اند. هر روحانی دیگر هم همین گونه است. شما تا به حال دیده‌اید که یک روحانی بالای منبر از مردم بخواهد که از او سوال بپرسند. دیگر روسای قوا هم همین گونه هستند.

من امروز معتقدم که ما باید امروز به جای غر زدن به حکومت خودمان را قوی کنیم تا در روزی که این ماشین ایستاد بتوانیم راهکار ارائه دهیم.