کوچ علم از دانشگاه

چرا کانادا، فرانسه، استرالیا، انگلستان، ژاپن و ... همانند ایران آمار تولید علم خود را منتشر نمی کنند؟!  محال است آمار تعداد مقالات منتشر شده ژاپن را بیابید. چرا؟! چرا فقط کشورهایی مانند پاکستان، برزیل و هند عطش آمار مقالات دارند؟!

جالب است بدانیم که ما تنها کشوری هستیم که رشته علم سنجی در ان دایر است؛ چراکه فقط ما سرگرم علم سنجی خودمان هستیم. ما بالاترین انتشار مقالات در این حوزه را در اختیار داریم.

هدف علم سنجی که از حوزه کتابداری آمده است، در واقع مجله سنجی است نه حقیقت علم. علم سنجی قدرت تحلیل محتوای علم را ندارد. مبدع این اصطلاح اصلاً چنین منظوری  نداشته است. علم سنجی صرفاً بیانگر شاخص های کمّی است نه کیفی.

در سنت‌های اصیل علمی، تولید مقاله هیچ‌گاه نشان دهنده تولید علم نبوده است. راجرز کتابی نوشته به نام اشاعه نوآوری. تا به حال ۲۵۰۰ مقاله در خصوص این کتاب منتشر شده است. این مقالات تولید علم نیست، یک مناقشه علمی است. این نبردهای علمی زمینه ساز تولید علم است نه الزاما خود علم. اگر ایین نامه ارتقا تا ده سال دیگر همین باشد، ما علاوه بر سرآمدی در تولید مقاله، بیشترین استاد تمام دنیا را نیز خواهیم داشت!

کشوری مثل انگلستان بیش از سی سال است که از سنت publish or perish گذشته است. حدود ۴۰۰ جایزه علمی در دنیا وجود دارد که هیچ یک از شاخص‌های ISI استفاده نمی‌کنند.

در سنت پژوهشی انگلستان اصلاً به شاخص‌های ISI، ضریب تأثیر و مانند آن توجهی نمی‌شود. آنها مجدد به ارزیابی مقالات به شیوه خودشان مبادرت می‌کنند و به پرداخت پژوهانه و مانند آن اقدام می کنند.

نظام رتبه‌بندی دانشگاه های ایران بر اساس نظامی است که خارج از ایران برنامه‌ریزی می‌شود و ما بین‌المللی کار کردن را با اعمال این شاخص‌ها اشتباه گرفته‌ایم در حالی که خود آمریکا که واضع ISI است، به طور ناچیز از این نظام استفاده می کند.

ایران از بیانیه سانفرانسیسکو که هشداری به همه بود درس نگرفت. در این بیانیه بیش از چند هزار دانشمند و پژوهشگر و حدود ۸۰۰ مجله علمی معتبر دنیا اعلام کردند که مبنا را در ارزیابی‌ها بر اساس مجلات قرار ندهید. از یکی از اساتیدی که ۴۰۰ مقاله بین‌المللی داشتند سوال کردم فقط یکی از مشکلاتی را که در کشور حل کرده‌اید نام ببرید؟! پاسخ سکوت بود.

از مدیران کشور ۹۷ درصد از مقالات ISI استفاده نمی‌کنند، ۹۳ درصد نیز مجلات داخلی را نه می‌شناسند و نه از آنها استفاده می‌کنند؟! برای چه کسی می‌نویسیم؟!

وقتی شاخص ارزیابی اچ اندیکس شد، پژوهشگر با چه انگیزه‌ای روی پروژه ملی کار کند!؟ دلیل عمده این اتفاق این است که وزارت علوم ارزیابی‌ها را به سیاست گره زده است و افراد تنها به فکر ارتقای خویش هستند نه کشور.