روزنامه‌نگاران در سنگر رادیوی اینترنتی

شهروند| چند روزی است که صدایی تازه در فضای رسانه‌ای ایران به گوش می‌رسد و همین نسخه‌های نخستین آن، آینده روشن‌تری را برای رسانه‌های فارسی نوید می‌دهد؛ «صدای نو»، نگاه گروهی از روزنامه‌نگاران مستقل ایران است که به تحلیل مهمترین خبرهای ایران می‌پردازد. این پادکست تحلیلی و گزارش‌محور که هر شب ساعت ۱۱ در کانال «جامعه نو»، ساندکلود و به‌زودی در دیگر برنامه‌های پخش پادکست منتشر می‌شود، در همین شماره‌های نخستین خود با استقبال فراوانی روبه‌رو شده که به نظر می‌آید در روزهای آینده هم بتواند نظر تعداد بیشتری از علاقه‌مندان به تحلیل اخبار ایران را به خود جلب کند. تهیه‌کنندگان و گزارشگران پادکست «صدای نو» پیش از این در روزنامه پرمخاطب «جامعه فردا» مشغول به‌کار بودند که انتشار آن پس از ۵۲ شماره و به دلایل مالی متوقف شد اما تیم تحریریه آن در کنار هم ماندند و با راه‌اندازی کانال و پایگاه خبری «جامعه نو» مسیر خود را به صورت مستقل ادامه دادند. آنها این‌روزها یک گام تازه و بلند دیگر هم برداشتند و با تولید رادیو «صدای نو» تلاش می‌کنند که نگاهی تحلیلی به اخبار ایران داشته باشند.

در شرایط حاضر رادیو مدیوم کارآتری نسبت به روزنامه است

«علی دانشیان» یکی از تهیه‌کنندگان این رادیوی اینترنتی معتقد است که در شرایط کنونی رادیو کارآیی بیشتری نسبت به روزنامه دارد و دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «صدای نو محصول و رسانه تازه گروه روزنامه‌نگاران مستقل جامعه نو است؛ گروهی که جامانده روزنامه جامعه فردا است که دولت مستعجل، انتشار آن زمستان پارسال متوقف شد و کام ندید. این گروه کنار هم ماند و به فضای تازه‌ای کوچ کرد؛ سایت و کانال جامعه نو راه افتاد و الان پادکست صدای نو. البته تعدادی از آن دوستان جدا شدند و تعداد دیگری از روزنامه‌نگاران مستقل هم به این گروه پیوستند.» او درباره دلایل کوچ این روزنامه‌نگاران به سمت پادکست هم می‌گوید: «از این به بعد، صدای نو رسانه اصلی ما خواهد بود و احتمالا کمک خواهد کرد که فاصله را با مخاطب کمتر کنیم و بیشتر شنیده شویم چون به نظر می‌رسد در شرایط حاضر روزنامه مدیوم کارآیی نیست. دو نیاز ما را به سمت رادیو برد؛ نیاز نخست همین ناکارآمدی روزنامه کاغذی است، البته حرفی درباره اینکه روزنامه کاغذی مرده یا قرار است بمیرد، نداریم. شاید از بین برود و شاید هم اینکه دوباره جان بگیرد. فراموش نکنیم حوالی سال ۵٨-۵٧ گروهی گمان می‌کردند که روزنامه دیگر جواب نمی‌دهد و روی به سمت کاست‌های کانال ۲ آوردند اما دیدیم که دهه ۷۰ دوباره روزنامه‌ها زنده شد و حتی از این دوره با عنوان بهار مطبوعات یاد می‌شود.»

صدای نو در تقابل با خط براندازی است

دانشیان مقابله با «خط براندازی» را یکی از اهداف این رادیو می‌داند و معتقد است که مخاطب امروز نیاز به تولید محتوای تازه‌ای دارد. او می‌گوید: «ما خبرنگار و روزنامه‌نگار هستیم و قرار نیست سراغ کاری غیر از این برویم. بحث دیگر هم نیاز عمومی به تولید نوعی محتوای تازه است که ما فکر می‌کنیم الان در حال تولید آن هستیم. ایران مثل همیشه شرایط دشواری دارد و صدای رسانه‌های خادم براندازی بسیار بلند شده است و رسانه‌های داخلی هم کم‌تحرک هستند و همین اندک تحرک هم معمولا حاشیه‌ساز می‌شود. کار ما در تقابل با خط براندازی خارجی و شاید بتوان گفت کم‌تحرکی رسانه‌ها داخلی است. امیدواریم که بتوانیم جایی برای صداهای اصلاح‌خواهانه دست‌و‌پا کنیم. ما این موضوع را یک نیاز ملی می‌دانیم.» این روزنامه‌نگار درباره نوع فعالیت رسانه‌ای این رادیو هم توضیح می‌دهد: «صدای نو هیچ خاصیت اطلاع‌رسانی و خبری ندارد. وقتی ساعت ۱۱ شب در فضای مجازی منتشر می‌شود، مطمئن است که مخاطبان اخبار را گرفتند. صدای نو می‌خواهد اخبار روز را از نقطه‌نظر خود تحلیل کند یا همانطور که شعارش است بگوید: خبرها چه می‌گویند؟»

ایران نیازمند رسانه با نگاه راهبردی است

«رسانه صوتی شب ایران» که هرشب رأس ساعت ۱۱ منتشر می‌شود، چگونه آماده می‌شود و روند تولید آن به چه صورت است. «سعید برآبادی» روزنامه‌نگار و یکی از اعضای تحریریه صدای نو در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «شکل کاری ما، به همان مطبوعات نزدیک است؛ سردبیر، تهیه‌کننده روز، گزارشگر و بچه‌های فنی را داریم. گروهی در فضای مجازی داریم که هماهنگی‌ها آنجا انجام می‌شود، اخبار در این گروه تحلیل می‌شود و پس از بحث و انتخاب سوژ‌ه‌ها، به سمت تولید کار می‌رویم. معمولا در زمانی ۸ ساعته رادیو آماده می‌شود.» او از تلاش این تیم برای حرکت به سمت رادیو می‌گوید هرچند شکل کنونی آن را پادکست می‌داند: «ما دوست داریم این کار رادیو باشد ولی فعلا شیوه ارایه آن به صورت پادکست است. در ایران به راحتی نمی‌توان صاحب رادیو شد و به همین دلیل روند کار فعلا به این صورت است.» برآبادی درباره مشکلات تولید رسانه صوتی در ایران هم می‌گوید: «دست‌کم ما با دو مشکل روبه‌رو هستیم. به نظرم بدنه کارشناسی ما که روزنامه‌نگاران زیاد از تحلیل آنها استفاده می‌کنند چندان با این کار آشنا نیست. ما باید به کارشناسان توضیح دهیم که این گفت‌وگو برای رادیو است و اغلب جا می‌خورند که مگر رادیویی هم داریم که به این موضوعات بپردازد که باید توضیح دهیم. مورد دیگر اینکه این کار به صورت رایگان انجام می‌گیرد و تیم جامعه نو تلاش کرده که مستقل بماند و البته این به معنی کار رایگان نیست ولی تاکنون این مجموعه نتوانسته پروژه‌ای را پیش بگیرد که درآمد اقتصادی داشته باشد. به همین دلیل کنار هم قرار دادن یک تحریریه کامل، سخت است.» یکی از نقاط قوت روزنامه جامعه فردا، سرمقالات راهبردی این روزنامه بود که این نوشته‌های شورای سردبیری، راه خود را در پایگاه جامعه نو هم ادامه داد و به نظر می‌آید این نگاه تحلیلی در رادیوی تولیدی این مجموعه هم به مسیر خود ادامه خواهد داد. برآبادی به این موضوع هم اشاره می‌کند و نگاه راهبردی را یکی از ضروریات فضای کنونی رسانه‌ای می‌داند: «من از این که در این رادیو کار می‌کنم خوشحال هستم. با تمام اما و اگرهایش خوشحالم و فکر می‌کنم در شرایط فعلی کشور به انواع صداها نیاز داریم و مطبوعات در این بین وظیفه سنگینی دارند؛ مخصوصا مطبوعاتی که نگاه راهبردی دارند که به اعتقاد من شورای سردبیری صدای نو دارای این نگاه راهبردی هستند.» این روزنامه‌نگار درباره برنامه‌های آینده این گروه هم از لزوم توسعه سخن می‌گوید: «پیش‌بینی آینده رسانه در این شرایط اقتصادی و به‌نوعی شرایط سیاسی و اجتماعی کشور کار سختی است اما هر رسانه‌‌ای به محض فعالیت به توسعه خود فکر می‌کند چون آمده که یک جای خالی را پر کند و هرچقدر ما این فضای خالی را بهتر بشناسیم بهتر می‌توانیم به توسعه در این زمینه گام برداریم. به نظر می‌رسد باید صداهای بیشتری شنیده شود و این صداها از مجراهای مختلف و با سانسورهای کمتری بیان شود. ما علاقه داریم که رادیو را گسترش دهیم و در این زمینه تلاش می‌کنیم.» صدای نو را روزنامه‌نگاران مستقل تهیه می‌کنند و انتظار هم این است که این روزنامه‌نگاران بتوانند از کار خود به درآمدی برای گذران زندگی برسند. آن‌طور که برآبادی می‌گوید این موضوع تاکنون محقق نشده است: «اقتصاد رسانه، اقتصاد بیماری است و درباره بحث درآمد هم نمی‌توان به این زودی قضاوت کرد. کار ما، کار دلی و خارج از چهارچوب اقتصادی است اما قاعده این است که در ادامه به بحث دستمزد هم پرداخته شود. به نظر می‌رسد دولتی که در بخش رسانه‌ای خود به شدت دچار مشکل است هزینه خود را صرف رسانه‌ها و فعال‌های رسانه‌ای می‌کند که کمترین بهره رسانه‌ای را برای دولت دارد. امیدواریم این موضوع تغییر کند و به جریان آزاد اطلاع‌رسانی بها داده شود و نه به رسانه‌های خاص. ما نمی‌خواهیم تحت حمایت هیچ گروه یا نهادی قرار بگیریم چون خود را مستقل می‌دانیم اما احساس می‌کنیم وقتی آزادی بیشتری برای رسانه‌ها وجود داشته باشد امکان حضور سرمایه‌گذاران هم فراهم می‌شود.»

«صدای نو» که حالا به دوازدهمین شماره خود رسیده و در همین مدت هم توانسته مخاطبان کانال جامعه نو را حدود صد درصد افزایش دهد، موضوع نقد و بررسی بعضی فعالان و کارشناسان رسانه هم قرار گرفته است. لزوم معرفی کارشناسان جدید و استفاده از نقطه‌نظرات آنها، حرکت به سمت گزارش‌های میدانی و استفاده از نظرات مردم درکنار بهبود کیفیت فنی این رسانه، برخی از پیشنهادات کارشناسان به تحریریه این رسانه بوده است.