هشتاد و هشت سال با کشاورز؛ حسرت برای نسل گذشته
جهان صنعت
محمدعلی کشاورز بازیگر و هنرمند پیشکسوت کشورمان امروز هشتاد و هشت ساله می‌شود. بازیگری که با ایفای نقش‌های بی‌نظیر خود در ذهن بسیاری از ایرانی‌ها ماندگار شده و جزو نسل طلایی تئاتر و سینما به شمار می‌رود. «هشتاد و هشت سال با کشاورز» عنوان مراسمی بود که برای تولد این هنرمند برگزار شد و از فعالیت‌های هنری او تجلیل شد. مراسم هشتاد و هشتمین سالروز تولد محمدعلی کشاورز، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون با عنوان «هشتاد و هشت سال با کشاورز» با اجرای منصور ضابطیان در پردیس سینمایی شهرک با حضور محمدعلی کشاورز، علی نصیریان، امین تارخ، محمود پاک‌نیت، داریوش اسدزاده، بهزاد فراهانی، احترام برومند، کتایون ریاحی، اصغر همت، شهره سلطانی، همایون ارشادی، اکبر عالمی، سیامک اطلسی، هرمز هدایت، اکرم محمدی، مریم امیرجلالی، آناهیتا همتی، پوری بنایی، نصرت‌الله وحدت، سیما تیرانداز، منصور ضابطیان، آرام جعفری و خانواده او برگزار شد. در ابتدای مراسم هریک از هنرمندان تابلویی که با نام محمدعلی کشاورز تدارک دیده شده بود را امضا کردند.
کشاورز یکی از پایه‌های نمایش‌های صحنه‌ای و تلویزیونی بود
سپس علی نصیریان بیان کرد: «حدود ۶۰ سال پیش یعنی از سال ۱۳۳۶ یک بخشی در هنرهای زیبای کشور آن زمان درباره تئاتر با نام اداره هنرهای دراماتیک و به سرپرستی استاد فرهیخته دکتر مهدی فروغی ایجاد شد. او کسی بود که رویال آکادمی انگلیس را دیده بود و در رشته کارگردانی در کشور آمریکا تحصیل کرده بود. بدنه اجرایی این سازمان گروه‌های نوپا و جوانی بودند که از فارغ‌التحصیلان هنرستان و هنرپیشگی آن زمان تشکیل می‌شدند. در تمام ایران یک مدرسه بازیگری و تئاتر بود که آن را سید علی نصر پایه‌گذاری کرده بود.»
این بازیگر ادامه داد: «فارغ‌التحصیلان این هنرستان هنرپیشگی در اواسط سال‌های ۱۱۳۴ تا ۳۵ گردهم آمدند و یک دوره قبل از ما آقای رضا بدیعی، جعفر والی، پرویز بهرام و هوشنگ لطیف‌پور بودند. دوره ما بیژن مفید، فهیمه راستکار، صدرالدین الهی و من حضور داشتیم و دوره بعد از ما نیز محمدعلی کشاورز و آقای کرم رضایی و... بودند. آقای محمدعلی کشاورز در همان سال‌ها یعنی سال‌های ۳۷ و ۳۸ به ما پیوست. بعد از مدتی هم کارگردانان خوبی از خارج از کشور آمدند مانند حمید سمندریان، پری صابری، داود رشیدی و منوچهر انور. این افراد کسانی بودند که تئاترهای صحنه‌ای و تلویزیونی را شروع کردند و محمدعلی کشاورز یکی از پایه‌های نمایش‌های صحنه‌ای و تلویزیونی بود.»
نصیریان با اشاره به آشنایی خود با محمدعلی کشاورز بیان کرد: «در آن زمان‌ها بود که من محمدعلی کشاورز را شناختم و در واقع همکاری ما از ۶۰ سال پیش شروع شد تا به امروز که خدا را شکر او را می‌بینیم و امیدوارم سال‌های زیادی پیش‌رو داشته باشد و خدا به او سلامتی دهد. او دوست بسیار صمیمی، یکرنگ و یک‌دلی بود و همکاری بسیاری خوبی با او داشتم و کارهای زیادی را با ایشان روی صحنه داشتیم.»
این بازیگر با بیان خاطره‌ای اضافه کرد: «ما عاشق تئاتر بودیم. در آن زمان نمایشی را تمرین می‌کردیم و در اداره ما یک حیاط و حوض وجود داشت، بچه‌ها برای استراحت در حوض آب‌تنی می‌کردند و دوباره برای تمرین تئاتر آماده می‌شدند.»
علی نصیریان با اشاره به خصوصیات محمدعلی کشاورز گفت: «این مراسم با تاخیر شروع شد وگرنه می‌خواستم بیشتر از او بگویم؛ از خصوصیات او، از هنرمندی‌هایش، نقش‌هایی که بازی کرد و از عناصری که تجسم و تصویر می‌کرد، بسیار ارزنده و برای من متمایز بود. خاطرات، یادگاری‌ها و یادگاره‌های بسیار خوبی در زمینه خوبی از خود به جا گذاشته است و این یادها از خاطره جوان‌ها هم نخواهد رفت. آرزوی سلامتی برای او دارم و امیدوارم که یک روز بتواند بازهم جلوی دوربین قرار بگیرد و روی صحنه برود. همچنین امیدوارم سال‌های زیادی بتوانیم تولد او را جشن بگیریم و از بانیان این مجلس سپاسگزارم که این مراسم را برای محمد علی کشاورز برگزار کردند.»
نصیریان در بخش دیگری از صحبت‌هایش از جعفر والی یاد کرد و گفت: «آقای والی فوت کرد و غریب بود. من متاسف هستم و امیدوارم مراسمی باشد و نمایشی که او کار می‌کرد روی صحنه بیاید و بتوانم درباره آن صحبت کنم. آقای والی یکی از افرادی بود که در تئاتر ایران خدمت کرد و بیشترین کارهای ساعدی را والی اجرا و کارگردانی کرد.»
وی با اشاره به وضعیت تئاتر از گذشته تا به امروز بیان کرد: «نوشین نقطه عطف تئاتر ایران است و بعد از نصر و پایه‌گذاری تئاتر به سمت غرب نوشین نوآوری، کارگردانی از لحاظ تمرین، انتخاب درست و تجربه را به همراه داشت. با اینکه او با تئاتر مدرن آشنایی داشت اما صلاح نمی‌دید که باتوجه به فرهنگ آن زمان مطرح کند. در نتیجه به نمایش‌نامه و استیل اجرایی همان دوره قرن ۱۹ اکتفا کرد. بعد از نصر نوشین در سال ۱۳۳۶، گروه‌های جوانی که از فارغ‌التحصیلان هنرپیشگی بودند تئاتر جدیدی که با تئاتر مدرن آمیخته بود را با رهبری شاهین سرکیسیان شروع کردند.»
نصیریان در ادامه گفت: «تئاتر جدید ایران در سال‌های ۴۰ به سینما هم راه پیدا کرد و با آقای گلستان، مهرجویی، کیمیایی آن را شروع کردند و این تئاتر جدید تا امروز ادامه دارد و خوشبختانه نسل جدید هم روزهای درخشانی را در تئاتر و سینما دارند و جای خوشحالی دارد که نیروهای تازه و ساختار‌شکنی‌های جدید به تئاتر و سینمای جدید وارد شده‌اند.»
در ادامه مراسم کلیپی از فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی محمد علی کشاورز و صحبت‌های برخی از هنرمندان درباره او نمایش داده شد.
امین تارخ هم در این مراسم با قدردانی از محمدعلی کشاورز بیان کرد: «بسیار خوشحال هستم که آقای علیزاده چنین مجموعه‌ای را ایجاد کرده و مردم ما عکس‌العمل خواستنی داشتند و نشان دادند که اهل سینما، تئاتر و موسیقی هستند. من از محمدعلی کشاورز، علی نصیریان، جعفر والی و عزت‌الله انتظامی و دیگر بزرگانی که در عرصه‌های متعدد فرهنگ و هنر مشغول هستند، قدردانم.»
او ادامه داد: «برخی هنوز منزلت قائلند برای خاطراتی که توسط عزت‌الله انتظامی و فیلمسازان ساخته شده. در حال حاضر جمعیتی در سالن حضور دارند تا از معرفتی که نزد آقای محمدعلی کشاورز، عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان است تقدیس و تقدیر کنند.»
تارخ با اشاره به حضور کارگردانان و بازیگران جوان در چنین مراسم‌هایی گفت: «به همان اندازه که خوشحال شدم حسرت می‌خورم که رده سنی‌ای که در این مراسم حضور دارند حدود ۵۰ سال است و خوشحال می‌شدم که اگر بازیگران جوان و کارگردانان جوان در این مراسم شرکت می‌کردند. پیام من به نسل بعد این است که متوجه ظرایف این حرفه نیستند. اگر فردی در این عرصه ماندگار می‌شود به دلیل سپاسگزاری‌اش است و اگر ماندگاری او تضمین می‌شود یعنی ظرایف این حرفه را شناخته و دست به هر انتخابی نمی‌زند و در برابر پول تعظیم و تکریم نمی‌کند.»
این بازیگر سینما و تلویزیون با اشاره به اصغر فرهادی و شهاب حسینی بیان کرد: «اگر اصغر فرهادی اسکار گرفت و آن را تقدیم ملت کرد و شهاب حسینی در کن درخشید، به دلیل حضور این عزیزان است. من فکر می‌کنم که باید دوستان رفت و آمد خود را به مراکزی که قرار است تقویت فرهنگی نوع جدید را پیگیری کنند بیشتر شده و در آنجا نمایش‌خوانی کنند و تئاتر راه بیندازند.»
تارخ درباره وضعیت تئاتر گفت: «چند وقتی است که تئاتر جان تازه‌ای گرفته چراکه دولت به این مساله رسیده که این بچه را رها کند؛ به دلیل اینکه بلد است خودش راه برود. با این اتفاق تئاتر ما در حال حاضر پیشرفت کرده است. می‌توانم بگویم که پیشرفت تئاتر قابل قیاس با سینما و سریال‌سازی در تلویزیون نیست. هرگز فکر نمی‌کردیم که با رقم 5/3 میلیارد فروش با تئاتر روبه‌رو شویم. این مسایل نشان می‌دهد که مردم ما به سمت فرهیختگی می‌روند. اگر در گذشته مردم برای دیدن تئاتر سختی می‌کشیدند اما در حال حاضر تئاتر بین مردم است چون اهالی تئاتر خواستند. همچنین جوانانی آمدند و تئاتر را به حرکت و محوریت فرهنگ‌سازی تبدیل کردند. امیدوارم در این مجموعه که سالن‌های سینما هم هست چنین اتفاقاتی بیفتد و آن روز است که می‌توانیم بگوییم که تعظیم می‌کنیم به عزیزی مانند محمدعلی کشاورز بزرگ.»
بهزاد فراهانی در ادامه مراسم برای خواندن اشعاری از حافظ روی صحنه آمد و گفت: «دست همه را می‌بوسم به خصوص پیشکسوتان و محمدعلی کشاورز را که از او یاد گرفتم بزرگداشت برای بزرگانی که در تاریخ تئاتر نقش گره‌ای دارند، وظیفه ماست و ما باید به فکر این عزیزانی باشیم که از آنها مطالب می‌آموزیم. ما چه در سینما و چه در تئاتر از این بزرگان آموخته‌ایم و دوست‌شان داریم.»
او با اشاره به کلیپی که از محمدعلی کشاورز در کنار دیگر هنرمندان پخش شد، ادامه داد: «وقتی به این فیلم نگاه کردم دلم سوخت به دلیل اینکه بیشتر رفیقانی که در این فیلم بودند در کنار ما نیستند به ویژه شاهین سرکیسیان که جای او خالی است.»
نصرالله وحدت نیز با اشاره به شخصیت محمدعلی کشاورز گفت: «من و بهرام صدر در آن زمان‌ها در اصفهان روی صحنه تئاتر می‌رفتیم و تنها کسی که پشت صحنه می‌آمد محمد علی کشاورز عزیز بود و خوشحال می‌شد که این نمایش را دیده است و افتخار من این است که با کشاورز عزیز سال‌ها پیش رابطه دوستی داشتم.»
محمدعلی کشاورز در ادامه مراسم با آرزوی سلامتی برای حاضرین در مراسم، گفت: «ان‌شاءالله خانم‌ها خوشبخت شوند و آقایان هم تلاش کنند تا پیروز و موفق شوند. سپاسگزارم از کسانی که محبت و بزرگواری کردند و این برنامه را به خاطر من ایجاد کردند.»
او ادامه داد: «از تمام افرادی که لطف کردند و آمدند خیلی ممنون و متشکرم. همچنین برای خانم‌ها و آقایان سلامتی، خوشی و پیروزی از درگاه خدای متعال می‌خواهم.» در این مراسم، پدرام علیزاده، مالک این پردیس سینمایی، سالن شماره یک پردیس سینمایی «شهرک» را به نام این هنرمند نامگذاری کرد و محمد علی کشاورز کیک تولد خود را برید.
