اقتصاد رفتاری چیست؟
بدون شک شما هم در اولین برخوردتان با کلمه‌ی اقتصاد رفتاری این سوال به ذهنتان خطور کرده که چه رابطه ای بین اقتصاد و رفتار وجود دارد؟ شاید به این مسئله اندیشیده باشید که این دو علم اشتراک زیادی با یکدیگر ندارند! در این مدت که به پژوهش علم اقتصاد رفتاری مشغول بودیم، همواره برای توضیح این علم برای دیگران به همین نوع سوالات برخورد کردیم در هنگام پاسخ گویی روش های مختلفی را امتحان کردیم و بهترین آنها را برای شما آماده نموده ایم. به منظور آشنایی کلی با علم اقتصاد رفتاری، چکیده ای از توضیحات لازم را برایتان آماده نموده ایم و در نهایت، شما می توانید در ویدئو موجود در این صفحه، گزیده ای از صحبت های پژوهشگران اقتصاد رفتاری و مشاوران رفتاری که در سطح جهانی فعالیت دارند را مشاهده کنید.
هنگامی که در سال ۲۰۰۸ بحران مالی آمریکا به اوج خود رسید و دولت این کشور تعطیل شد، بحثی به وجود آمد مبنی بر اینکه چرا با وجود محاسبات، نمودارها و پیش‌بینی‌های دقیق اقتصاددانها، وضعیت اقتصادی به چنین حالت بحرانی رسیده است؟
اقتصاددان‌های رفتاری که سال ها بر این عقیده بودند که اقتصاد بیش از حد به ریاضیات، اعداد و نمودارها گره زده شده و پیش فرض اولیه‌ی آن مبنی بر منطقی تصمیم گرفتن مردم کاملا غلط است، پس از این واقعه مورد توجه قرار گرفتند. کانمن و سایر اندیشمندان حوزه اقتصاد رفتاری معتقدند که اقتصاد یعنی «مطالعه‌ی رفتار اقتصادی انسان»، آن ها اعتقاد داشتند که ما بیش از حد بر اقتصاد و کمتر بر انسان تاکید می کنیم. آن ها معتقد بودند که دیدگاه شکسپیر در مورد انسان «انسان عجب اثر هنرى است! چقدر خاص در اندیشه، چقدر بى‌نهایت در تفكر، چقدر ستایش آمیز در فرم و حركت. در عمل همانند یك فرشته!» ایراداتی دارد و آن انسان بسیار عاقل با ذهنی حسابگر وجود خارجی نداشته و افسانه‌ای بیش نبوده است.
آدمی همواره خود را اشرف مخلوقات می‌دانسته و در این که می تواند همه ی کارهارا به بهترین نحو انجام دهد شکی نداشته است، حال چطور است از زاویه ی دیگری به این مسئله نگاه کنیم؟
اگر انسان ها بالاترین قدرت تصمیم گیری را دارند، دلیل شکست پروژه های بزرگ چیست؟ دلیل تعطیلی دولت آمریکا از در سال ۲۰۰۸ چه می توان باشد؟ پاسخ این سوالات این است: در این مسئله که انسان اشرف مخلوفات است، شکی نیست! به طور قطع هوشمندتر از مغز انسان در جهان طبیعت یافت نمی شود، اما همین ذهن من و شما که ۲۴ ساعت مشغول کار است هم دچار خطا می شود . !قسمت بد این مسئله آن است که خطا های ذهنی ما بسیار راحت تر از آنچه فکرش را بکنید رخ می دهند و در یک چشم به هم زدن ذهن شما تصمیمی اشتباه می گیرد .
سالهاست مححققان در پی یافتن راهکاری برای این مسئله و گرایش به سمت ایده آل می‌باشند. از علم هایی که در حال بررسی نواقص ذهن و به دنبال آن تصمیمات اشتباه است، می توان علم اقتصاد رفتاری را نام برد. این علم بر این باور است که انسان ها آن طور که در علم اقتصاد کلاسیک پیش بینی شده اند تصمیم نمی گیرند و تصمیمات آنها تحت تاثیر مسائل بسیار زیادیست که بعضا منجر به اشتباه هم می شود، بر خلاف اقتصاد سنتی که عقیده دارد پایه و اساس در انتخاب های مردم عقل و منطق است معتقد است که مسائلی از جمله عواطف، گرایشات ذهنی، باگ های فکری، خود تجربه کننده و خود بیاد اورنده هر شخص در تصمیم گیری موثرند.
اقتصاد رفتاری جزو علوم شناختی است. علوم شناختی، مباحث گوناگونی را مورد بررسی قرار می دهند، از جنگ و جرم شناسی تا صرفه جویی در انرژی را می توان با استفاده از راه حل های علوم شناختی مورد بحث قرار داد.
اقتصاد رفتاری رشته ایست که با روش علمی در فضای روان شناختی فاکتورهای مربوط به احساسات و اجتماع را در تحلیل فهم بازارها و عوامل اقتصادی به کار می گیرد.
در نهایت این علم به ما می گوید که نه تنها ما همه روزه اشتباه می کنیم بلکه دائما در حال تکرار آن اشتباهات هستیم. رفتارهای گمراه کننده ی ما نه تصادفی اند و نه بی مفهوم، آنها اسلوب مندند و قابل پیش بینی. ما با کمک اقتصاد رفتاری می توانیم نابخردی های ذهن خود را بهتر بشناسیم.
