جدال بر سر عقل
محمدجواد روح
منبع: کانال تلگران راهبرد
روزنامه «کیهان» امروز در گزارش تیتر یک خود با اعتراض به سفر وزیرخارجه فرانسه به تهران، این کشور را «شیپورچی آمریکا» خوانده است.
«کیهان» بر این اساس، ادعا کرده که مذاکره با فرانسه عملا همان مذاکره با آمریکاست و در ادامه، یادآور شده که حسن روحانی آبان ماه گذشته در سخنانی گفته بود: «مگر دیوانه ایم بار دیگر با آمریکا مذاکره کنیم؟»
«کیهان» که این روزها همسو با دیگر رسانه‌های مخالف و البته، برخی اصلاح‌طلبان توییتری به رییس‌جمهور می‌تازد که چرا «منتقدان» خود را «کم عقل» خوانده است؛ پاسخ نمی‌دهد که چرا در آن زمان، درباره اینکه روحانی طرفداران مذاکره با آمریکا را «دیوانه» خوانده بود، نه تنها سکوت که استقبال کرد و به تمجید از «اظهارات اصولگرایانه و انقلابی رییس‌جمهور» پرداخت؟
شخصا با کسانی که این روزها از موضع «ادب سیاسی» و شعار «زنده باد مخالف من» از اظهارات روحانی درباره «بی عقل» خواندن منتقدان انتقاد کرده‌اند؛ چندان موافق نیستم؛ اما آن را فرصتی می‌دانم که اندکی درباره «عقل» صحبت و حتی مجادله شود.
اگر از کامنت ها و شعارهای اخلاقمدارانه بگذریم و کمی جدی تر به بحث توجه کنیم؛ خواهیم دید که در حوزه سیاست یکی از مهمترین وجوه اختلاف و مرز واقعی بین «سیاستمدار» و «ناسیاستمدار (سیاست باز)»، همین «عقل و بی عقلی (کم عقلی)» است.
اتفاقا در کشور ما، نمادها و نمونه‌های کم عقلی و بی عقلی اهل سیاست بسیار است.
مثلا درباره کسانی که محمود احمدی‌نژاد را در سال ۱۳۸۴ برکشیدند و بعد برای توجیه خبط و خطای خود، او را «مسحور» و «منحرف» و «تحت تاثیر فالگیرها» خواندند؛ چه می توان گفت؟
یا کار کسانی که مساله هسته‌ای را چنان حیثیتی کردند که بود و نبود کشور به آن گره خورد و بعد ناچار شدند یک روزه بر همه آن «دستاوردها» سیمان بریزند؛ با کدام تعریف از عقلانیت قابل قیاس است؟
در همین دولت روحانی، اینکه نرخ بنزین و دیگر حامل‌های انرژی را ۵سال گران نکنیم و بعد، یکباره هوس افزایش ۵۰درصدی به سرمان بزند و نهایتا هم با یک «پخ» از موضع خود جا بزنیم؛ نشانه‌ای است هم از فقدان عقلانیت و هم نبود جسارت!
همچنان که کاهش ناگهانی سود بانکی و ثابت نگاه داشتن چماقی نرخ دلار و فرمان دادن برای «تداوم تورم تک رقمی در سال ۹۷»، نمونه‌هایی از فقدان عقلانیت در نهاد دولت و شخص رییس‌جمهور است.
افزایش درآمدهای دولت در دوران افزایش قیمت نفت و شعارهای ایدئولوژیک و حیثیتی دیدن امر سیاست، از مهمترین مواردی است که چون باده سکرآور معمولا دولت های مختلف را قبل و پس از انقلاب، به دوری از عقل و تصمیمات و رویکردهای پوپولیستی گرایش داده است.
در این میان، مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت های جهانی و دستیابی به برجام، یکی از نمونه‌های مهم عقلانیت در نظام سیاسی محسوب می شود.
در مقابل، اظهارات چند ماه قبل روحانی که «کیهان» امروز به آن استناد کرده و گفته بود: «مگر دیوانه ایم که دوباره با آمریکا مذاکره کنیم؟»؛ خود، نمونه‌ای از فقدان عقلانیت سیاسی است.
دلیل غیرعقلانی بودن این اظهارات، همین است که امروز می بینیم اروپا مجددا به سمت همراهی با آمریکا می رود و به قول کیهان، ما در بهترین حالت با «شیمورچی آمریکا» مذاکره می‌کنیم؛ تعبیری که جا داشت به جای آن گفته می‌شد: «پستچی آمریکا»!
در مقابل، ورود به مذاکره مستقیم با آمریکا حتی در عصر ترامپ، نشانه‌ای است از عقلانیت سیاسی؛ مذاکراتی که حتی می‌تواند انتقادی و از موضع، زیر سوال بردن آمریکا و نحوه برخورد آن با برجام باشد.
تاکید بر «تداوم و تعمیم برجام» (به مثابه یک راهبرد) و ورود دوباره به میز مذاکره با آمریکا برآمده از عقلانیتی است که باعث می‌شود ایران از تنها ابزار واقعی خود در برابر ائتلاف «عبری-عربی-ترامپی» یعنی گفتگو و جلب حمایت و مشروعیت بین‌المللی، محروم نماند و از رویکرد فعالانه عصر مذاکرات هسته‌ای و دستیابی به برجام، به دوران انفعال و انتظار بازنگردد...
