این كه اسمش زندگی نیست
گفت‌وگوی« قانون» با دو فعال کارگری
گفت‌وگوی روزنامه « قانون» با دو فعال کارگری درباره وضعیت کارگران
سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۶
«یا حجت ابن الحسن ریشه ظلم رو بکن»، « مرگ بر کارگر، درود بر ستمگر»، «یه اختلاس کم بشه، مشکل ما کم میشه»؛ این‌ها شعارهایی است که دیروز کارگران فولاد اهواز در اعتراض به عقب افتادن سه ماه از حقوق‌شان و نپرداختن عیدی قبل از عید در اعتراض به کارفرمای‌شان سر دادند. آنها در انتقاد به بی‌توجهی مدیران کارخانه به پرداخت مطالبات معوقه خود به نشانه اعتراض از فلکه کیانپارس اهواز تا ساختمان استانداری خوزستان راهپیمایی کردند. حداقل در سه ماه گذشته هر روز خبرهایی از اعتراضات کارگران از شهرهای مختلف ایران در صفحه خبرگزاری‌ها اطلاع رسانی می‌شود و بعضی از آنها هم در کانال‌های اجتماعی اندکی بازتاب پیدا می کند.
اما حقیقت این است که نفس این اعتراضات برای مردم و مسئولان عادی شده است؛چون هیچ حرکت موثری برای از بین بردن وضعیت موجود دیده نمی شود. مدت‌هاست که کارگران از نداشتن سندیکا صحبت می‌کنند؛ از اینکه صدای‌شان به گوش هیچ کسی نمی‌رسد اما باز هم گوش‌ها ناشنوا می‌ماند. کارگران شرکت هپکو در اعتراضات خود چنان جان‌شان به لب رسید که از شعار «مرگ بر کارگر، درود بر ستمگر» استفاده کردند.
این اوج استیصال و زجری است که زبان گویایی برای آن پیدا نکردند و این گونه فریاد زدند. حالا دیگر دست روز هر نقطه‌ای از ایران بگذاری که کارخانه‌ای دارد، صدای فریاد اعتراض کارگرانش بلند است. کارگرانی که در آستانه شب عید دل های‌شان برای لحظه‌ای می تپد که سال تحویل شود و هنوز حقوقی نگرفته باشند و سرافکنده سر سفره هفت سین مقابل اعضای خانواده‌شان نشسته باشند. تابناک گزارش داده كه صبح روز شنبه پس از تجمع‌های بی‌نتیجه کارگران فولاد اهواز، این کارگران دوباره اعتراض کردند. آنها علت این اعتراض را به عدم رسیدگی به پرداخت حقوق و مزایای صنفی خود عنوان می‌کنند. البته هیچ یک از کارگران به پاسخ منطقی و مسئولانه‌ای از سوی مدیران این استان رو به رو نشدند. تعداد این کارگران نزدیک به ۵۰۰ نفر بود که جمعی نزدیک به چهار هزارنفری در این تجمع حضور پیدا کرده بودند. آنها در مقابل ساختمان استانداری حاضر شدند و برای چندمین بار شعارهایی با محوریت پیگیری مطالبات برحق خود سر دادند؛ کارگرانی که در کارخانه شرکت ملی فولاد اهواز، مشغول به فعالیت هستند و ماه‌هاست حقوق‌شان پرداخت نشده است. آنها خواستار پایان‌دادن به مشقت‌های پیش آمده برای خود شدند و تلاش کردند امام جمعه اهواز را واسطه‌ای برای حل مشکلات خود قرار دهند.
شب عید دست خالی هستیم
کارگران مجتمع فولاد در روزهای جمعه و شنبه گذشته تلاش کردند با واسطه قرار دادن امام جمعه اهواز و نیز استاندار خوزستان، مشکل حقوق و مزایای خود را حل کنند، اما گویا بر اساس حقایقی که وجود دارد، مشکل مجتمع آنها ریشه‌ای تر از آن است که با یک سفارش یا دستور حل شود. امسال خط فقر در ایران برای یک خانواده چهار نفره سه میلیون و پانصد هزارتومان عنوان شده است و این در حالی است که حقوق کارگران شاید به ۸۰۰ هزارتومان به طور ماهانه هم نرسد. حقوقی که ماه‌های متوالی پرداخت نمی شود و قرض هایی که هر روز بالاتر می رود. در این میان تعداد زیادی از کارگران به دلیل اعتراض به وضعیت کارخانه یا شرکت هایی که درآن کار می کنند، تعدیل می شوند و در آستانه شب عید بیکار می مانند. هنوز فراموش نکرده‌ایم حال وخیم آن کارگر شهرداری را که در اعتراض به پرداخت نشدن حقوقش خود را مقابل شهرداری به آتش کشید اما باز هم چاره‌ای برای همکارانش اندیشیده نشد که هیچ، خانواده‌اش هم به حال خود رها شدند. علی خدایی، فعال کارگری درباره وضعیت امروزه کارگران و اعتراض‌های‌شان به «قانون» می گوید:« به هر حال پایان سال جاری نزدیک است و کارگران نیز که سرپرست هزاران خانواده هستند، همانند دیگر مردم کشور باید در فکر تدارک مایحتاج آخر سال خود و خانواده های‌شان باشند؛ وضعیتی که آنها را به ستوه آورده است و چاره‌ای ندارند جز اینکه صدای حق خواهی خود را به گوش مسئولان کشور برسانند». او در ادامه با بیان اینکه در چند وقت اخیر اعتراضات زیاد است، نشان‌دهنده عمیق شدن بحران است، افزود:«طاقت کارگرها برای تحمل شرایط کم شده است. با توجه به اینکه پرداخت دستمزد کارگرها در شرایط ایده آل حداکثر نزدیک به ۳۷ درصد از معیشت کارگرها را تامین می کند، هیچ کارگری دیگر نمی تواند برای خودش پس اندازی داشته باشد که هیچ، از سوی دیگر با تاخیر پرداخت دستمزد نمی توانند زندگی‌شان را ادامه دهند و با توجه به شرایط سخت زندگی‌شان اعتراض می کنند». این فعال کارگری با بیان اینکه این اعتراض‌ها به خاطر این است که معیشت کارگران در بدترین حالت ممکن قرار دارد و در هیچ دوره سیاسی بهتر نشده است، افزود:«در تمام دوره‌های سیاسی مختلف انواع و اقسام ضربه‌ها به کارگرها وارد شد. دو جناح سیاسی درباره معضلات ما گویا هیچ اختلافی با همدیگر ندارند و اختلافات‌شان درباره مسائل دیگر است. هر دو جناح ضربه‌هایی را به ما زده اند و به امنیت شغلی مان ضربه زده اند. معیشت ما با سیاست‌های غلط اقتصادی در دولت احمدی نژاد از بین رفت و حالا هم در دولت روحانی آینده‌مان در حال از بین رفتن است؛ آن هم با هجمه‌هایی که منابع سازمان تامین اجتماعی برما آورده اند. به نحوی توان تاب آوری جامعه کارگری از بین رفته است و مسئولان هم توجهی به اعتراضات ندارد. در بعضی از موارد به جای اینکه مشکل را حل کنند با آنها برخوردهای فیزیکی می شود و این ادامه دار است. متاسفانه رسانه‌ای نمی شود و اجازه نمی‌دهند صدای این اعتراضات به گوش مردم برسد».
کارگران امکان مذاکره با همدیگر را ندارند
در حالی که همچنان یکی از دغدغه‌های بزرگ کارگران معیشت آن‌هاست، فرشاد اسماعیلی، فعال کارگری دیگری نیز در گفت و گو با «قانون» با اشاره به اینکه وضعیت فرودستي کارگران علاوه بر اینکه بحث یک بحث معیشتی بوده سیاسی نیز هست، گفت:«این وضعیت اعتصاب‌های کارگری فقط در این سطح نمی‌ماند و در سطح سیاسی قابل تحلیل است. حقوق معوقه، نپرداختن حق بیمه‌ها و قراردادهای موقت و اخراج و تعدیل بحث‌های صرفا صنفی نيستند. بخش بسیار عمده‌ای از این اعتراض‌ها بستگی به تصمیماتی دارد که در نهادهای تصمیم گیر در سطح سیاسی گرفته می شود».
اسماعیلی با بیان اینکه اگر قبلا این اعتراضات زمینه بروز پیدا نمی کرد ،به دليل این بود که با مانع سیاسی رو‌به رو می شد که الان خود کارگران این مانع را برداشته‌اند». او مشکل اصلی کارگران را نداشتن یک تشکل یا سندیکا می داند و می افزاید:« نداشتن یک تشکل مستقل کارگری، یکی از مشکلات ساختاری کارگران است. طبق قوانین بین المللی کار همه کارگران این حق را دارند که سندیکا داشته باشند و مذاکره‌های جمعی خود را توسط آن سازمان یا سندیکا انجام دهند».
وی افزود: « درست است که ما به دو مقاوله نامه ۸۷ و ۹۸ در سازمان بین المللی کار در موضوع حق سازمان‌یابی و حق مذاکره جمعی نپیوسته ایم اما با توجه به اینکه ما بیانیه اصول بنیادین حقوق کار را داریم که در آن بیانیه اشاره شده که همه اعضای سازمان بین المللی کار باید به این دو مقاوله نامه مقید باشند و مفاد آن را اجرا کنند، به عنوان عضوی از سازمان بین المللی کار، الزام بین المللی قانونی برای تشکیل سنديکا داریم» .
این فعال کارگری در ادامه با بیان اینکه در این دو مقاوله نامه کارگران باید سندیکا داشته باشند و در کنار آن اینکه بتوانند با همدیگر مذاکره کنند، افزود: «کارگران باید همدیگر را ببینند و از وضعیت هم اطلاع داشته باشند و برنامه عملیاتی اعلام کنند و برای چاره‌اندیشی‌های‌شان حتی اعتصاب نکنند». او با بیان اینکه ازآنجا که کارخانه‌های بزرگ دولتی به بخش خصوصی واگذار شده‌اند و کارگاه هاي کوچک و کوچک‌تر شده‌اند، افزود:«خصوصی سازی شدن موجب شده که امکان جمع شدن نیروها برای مطالعه حقوق‌شان از بین برود. حق سازمان یابی از آنها سلب شده است. به این ترتیب کارگرها از وضعیت هم مطلع نیستند و نمی توانند تصمیم جمعی بگیرند. چون تشکل‌های موجود کارگری نیز پشتوانه سرمایه‌ای کارگری ندارند و مستقل نیز نیستند؛براي مثال در شهرداری کل کشور کارگرهای شهرداری حقوق‌های معوقه بسیار زیادی دارند اما چون امکانی برای ارتباط با همدیگر ندارند، نمی‌توانند به تجمیع نیرو برسند و مطالباتشان انباشته می شود. اما کارفرمایان آنها یعنی خود شهرداری یک مجموعه بزرگ واحدند . این یعنی تضاد کار و سرمایه. برای کاهش این تضاد باید تلاش کرد .واقعی‌ترین تلاش تشکیل سندیکای مستقل است.»
