زندگی تعطیل است
جهان‌صنعت
روند کند و آزاردهنده بهبود وضعیت مناطق زلزله‌زده؛ زندگی تعطیل است
سه شنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۶
سرمای سخت زمستان، برف، دست و صورت‌هایی که از سرما قرمز و خشک شده، کودکانی که از سرماخوردگی و نبودن پزشک و دارو هنوز پا به دنیا نگذاشته، از دنیا رفتند، سختی و تنهایی روزهای آخرش را طی می‌کند. این روزها هم برای همه ما گذشت، چه در خانه‌های گرم یا چادرهای سفید و سرخ هلال‌احمر.
زلزله ۲۱ آبان را خوب به یاد داریم. همان روزهایی که همه کنار هم قرار گرفتیم، فارغ از قومیت و نگاه‌های متحجری که کرد و فارس و ترک را از هم جدا می‌داند. هر کدام ما در حد توان غذا و آب و چادر و کمک‌های نقدی را روانه مناطق زلزله‌زده کردیم. حالا بیش از سه ماه از آن روزها گذشته و حال هموطنان ما هنوز خوب نیست اما نه از ما، از دولت و مسوولانی که روزهای اول جلوی دوربین‌ها، در اخبار و کانال‌های تلگرامی وعده‌ها را پشت هم قطار کردند و وقتی چرخ‌های هواپیما از زمین ترک‌خورده کرمانشاه بلند شد نه نگاهی به پشت سرشان انداختند و نه یادی از وعده‌های جلوی دوربین کردند.
وعده مسوولان باز هم بی‌نتیجه ماند
اگر به خاطر داشته باشید، یک روز پس از زلزله کرمانشاه عزیزالله مهدیانی، معاون بنیاد مسکن کشور در سفری که به این منطقه داشت اعلام کرد: براساس آمارهای اولیه دستکم ۱۲ هزار واحد مسکونی شهری و روستایی در زلزله اخیر کرمانشاه به‌طور صددرصد تخریب شدند و علاوه بر این تخریب‌ها، زلزله به ۴۵ هزار واحد نیز آسیب رسانده که به شدت نیازمند تعمیرات است که باید دراسرع وقت انجام گیرد.
این درحالی بود که به گفته این مسوول برخی از مناطق روستایی زلزله‌زده در استان کرمانشاه نیز به‌طور کامل ویران شده و نیازمند بازسازی بودند.
تخریب تعداد بالای خانه‌های مسکونی در استان کرمانشاه به حدی وسیع بود که موجب شد تا مسوولان امدادرسانی اعلام کنند که با توجه به سرمای بالای منطقه نمی‌توان به چادر اکتفا کرد، لذا مردم منطقه برای حفاظت از برودت شدید هوا و وزش بادهای شدید به شدت نیازمند اسکان در کانکس هستند.
همچنین رییس سازمان مدیریت بحران کشور که پس از وقوع زلزله برای مدیریت بحران و بررسی نیاز زلزله‌زدگان به کرمانشاه سفر کرده بود با اشاره به اینکه منطقه جزو استان‌های سردسیر کشور است و با توجه به آغاز فصل زمستان، تخریب ۱۲ هزار واحد مسکونی و آسیب دیدن ۴۵ واحد مسکونی رخ داده است حالا دیگر راهی جر استفاده از کانکس برای افراد زلزله‌زده باقی نمی‌ماند.
اسماعیل نجار یک ماه پس از وقوع زلزله هم اعلام کرد: در حال حاضر ۳۰۰۰ سکو برای نصب کانکس در مناطق زلزله‌زده تهیه شده که به زودی روی تمامی این سکوها کانکس نصب خواهد شد. ضمن اینکه اکثر کانکس‌ها در این مناطق نصب شده است و امیدواریم تا یک ماه آینده اسکان موقت در این مناطق به صورت کامل برقرار شود اما با وجود قول‌هایی که در زمینه نصب کانکس برای تمامی خانواده‌های درگیر با زلزله کرمانشاه که اکثرا خانه و سرپناه خود را از دست داده بودند داده شد، بررسی‌ها نشان داد این قول‌ها تنها در حد حرف باقی مانده است و علاوه بر آن نقش مردم در خرید و ارسال این کانکس‌ها، بیشتر از دولت بوده است.
بعد از کش‌وقوس‌های فراوان در مورد اسکان موقت زلزله‌زدگان در کانکس‌ها، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت از وام‌های بلاعوض به مردم خسارت‌دیده خبر داد اما تنها در صورتی این وام‌ها به متقاضیان تعلق می‌گیرد که کانکس نگرفته باشند. بعد از حواشی که این خبر به همراه داشت نوبخت بار دیگر اعلام کرد دولت برای بازسازی واحدهای مسکونی، پنج تا شش میلیون تومان کمک بلاعوض و وام بانکی به زلزله‌زدگان اعطا می‌کند که هیچ ارتباطی به اسکان موقت و دریافت یا عدم دریافت کانکس ندارد. آنچه رییس سازمان برنامه و بودجه کشور مطرح کرده‌اند مربوط به کمک مالی سه میلیون تومانی بلاعوضی است که برای اسکان موقت در نظر گرفته شده است و طبیعی است خانواده‌های آسیب‌دیده از زلزله برای اسکان موقت خود اختیار دارند که یا سه میلیون وجه بلاعوض را دریافت کنند و یا یک کانکس از دولت تحویل بگیرند.
به عبارت دیگر اعطای کمک بلاعوض و وام بانکی برای بازسازی واحدهای مسکونی صدمه دیده از زلزله به قوت خود باقی است و کمک سه میلیونی مصوب دولت به هرخانوار زلزله‌زده برای اسکان موقت نیز یا به صورت نقدی به آنها انجام می‌شود یا در عوض آن کانکس تحویل می‌شود. بدیهی است خانواده‌ها اختیار دارند که یا کانکس بگیرند یا سه میلیون تومان وجه بلاعوض اسکان موقت را، که در آن صورت خودشان باید مشکل اسکان موقت را حل کنند.
وام یا کانکس؟
این گفته‌ها در حالی رسانه‌ای شد که عده‌ای زیادی از ساکنان مناطق زلزله‌زده از ترس این موضوع که در صورت تحویل گرفتن باید قید وام‌های بلاعوض را بزنند چادرهای هلال‌احمر را به کانکس ترجیح دادند. در مشاهدات عینی هم بارها شاهد این موضوع بودم که افرادی که در ابتدا کانکس گرفته بودند و بعد خبر وام‌های بلاعوض را شنیده بودند در تلاش برای بازگرداندن کانکس‌ها بودند.
در مورد توزیع کانکس یا وام بلاعوض حرف و حدیث‌های زیادی است. اینکه دولت مقصر است یا مردم که از دولت حقوق‌شان را طلب نمی‌کنند بحثی است که در اینجا نمی‌گنجد اما بین مردم هم دیدگاه‌های مختلفی در این خصوص دیده می‌شود. عده‌ای معتقدند کانکس دادن به صلاح نیست و ممکن است این وضعیت ادامه‌دار شود و در کرمانشاه هم شاهد کانکس‌نشینی دائم باشیم و برخی می‌گویند بعضی از خانه‌ها هنوز هم سالم هستند و می‌شود در آنجا زندگی کرد بنابراین باید پول کانکس‌ها را خرج اشتغالزایی کرد. در ادامه بخشی از نظر مردم مناطق زلزله‌زده را می‌خوانید.
چندی پیش یکی از مددکاران جمعیت امام علی در بازدیدی که از مناطق زلزله‌زده داشت با مردم این مناطق صحبت کرد. این مددکار در خصوص کم‌کاری و عدم رسیدگی درست دولت به وضعیت اسکان افراد در غرب کشور به «جهان‌صنعت» گفت: شرایط اسکان در این مناطق روند خوبی ندارد.
همه از شهر به روستا نقل‌مکان کردند
طبق گفته‌های این مددکار یکی از ساکنان می‌گوید: آواربرداری به زودی شروع نمی‌شود و بعید می‌دانیم سال دیگر این موقع در خانه‌های خودمان باشیم چون هنوز بعضی مناطق آواربرداری نشده است. مثلا همینجا که ما ایستاده‌ایم و بخواهیم بسازیم می‌گویند صبر کنید چون هنوز طرح کاربری نخورده است. بیش از سه ماه است که از زلزله گذشته و سال دیگر هم سرخانه خودمان نمی‌رویم.
او در ادامه می‌گوید: زمین‌هایمان را خاکبرداری کردیم اما می‌گویند دست نزنید تا کاربری ثبت شود. قبلا داخل شهر بودیم ولی زلزله که آمد شهری نماند و بعد از زلزله آمدیم اینجا چون خانه‌ای که در سر پل داشتیم خراب شده و تصمیم گرفتیم در زمین پدری خانه بسازیم که با مشکل روبه‌رو شدیم. همه از شهر به روستاهای خودشان برگشتند. خانه پدرخانم من هم در روستاست و ما به اینجا نقل‌مکان کردیم. در شهر مشکل زیاد است حتی دستشویی هم نمی‌توانیم برویم؛ تازه الان روزهای خوشی ماست گرم که شود خدا به داد برسد. چون بیماری‌های دیگر هم ایجاد می‌شود.
کمک‌های خیرین ما را بدعادت کرد
یکی دیگر از افرادی که زلزله خانه و کاشانه‌اش را گرفته است با اشاره به لطف مردم و کمک‌هایی که به زلزله‌زدگان کردند، از روش غلطی که با کمک‌های مردمی در میان مردم شکل گرفت می‌گوید: روش غلطی که در توزیع جا افتاده این است که بعضی ماشین‌ها در روستاها توقف می‌کنند و اسم می‌نویسند و قول می‌دهند بعدا برایشان اقلام می‌آورند حالا برای مردم انتظار ایجاد شده و هر کسی با پلاک غریبه می‌آید مردم هجوم می‌آورند چون فکر می‌کنند یا کانکس آورده یا قرار است اقلام توزیع کند. فرهنگ منطقه ما طوری نبود که از کسی چیزی بخواهیم یا بچه‌ها از همسایه چیزی طلب کند و بزرگ‌تر‌ها هم اینطور بودند اما این سیستم توزیع غلط برایمان عادت شده از دیگران چیزی بخواهیم و فکر می‌کنند هر کسی می‌آید باید چیزی از او بگیرند در صورتی که قبلا اگر می‌خواستیم به افراد نزدیک هم پول تو جیبی بدهیم بچه‌ها قبول نمی‌کردند اما الان برایشان عادت شده که از غریبه پول اجناس را بگیرند و این آسیب‌رسان است و تابو‌ها ریخته و اگر چیزی ندهی هم ناراحت می‌شوند. بزرگ‌تر‌ها برایشان توقع شده که باید در خانه بمانند و از شهرهای دیگر بیایند و به خانه و زندگی آنها رسیدگی کنند. خیلی از مشکلات را خودمان می‌توانیم حل کنیم اما منتظریم دیگران کمک‌مان کنند. او در ادامه می‌گوید: الان همه می‌گویند کانکس بدهید درغیر اینصورت مردم می‌میرند در صورتی که دمای کانکس با دمای چادر زیاد فرقی ندارد، فقط کانکس امنیت بیشتری دارد. جای تمرکز روی چادر و کانکس می‌توانیم هزینه‌های آن را صرف اشتغالزایی کنیم. یکی از راه‌حل‌ها برای اینکه مردم به خانه‌هایی که تخریب نداشته بروند این است که بازرسی بیاید به مردم اطمینان دهد خانه‌هایشان امن است. خیلی از خانه‌ها ترک خورده‌اند یا آسیب خفیف دیده‌اند اما به دلیل شوکی که وارد شده مردم از ورود به خانه‌ها ترس دارند. این باعث می‌شود کمک‌ها صرف خانه‌هایی شود که نیاز به تعمیر دارند. بعد از یک ماه با تعمیراتی که صورت گرفته مردم می‌توانند به خانه‌های خودشان نقل مکان کنند و فشارهای روحی و روانی کم می‌شود. اگر کسی کانکس نگیرد پنج میلیون را می‌گیرد و خانه را تعمیر می‌کند.
ما قبل از زلزله هم زلزله‌زده بودیم
یکی دیگر از دلایلی که وجود کانکس را در این مناطق پررنگ می‌کند این است که کانکس نسبت به چادر امنیت بیشتری دارد. یکی دیگر از افراد ساکن می‌گوید: امنیت کانکس جدای از تفاوت دما مهم‌ترین عامل است. حمله حیوانات وحشی از جمله مار و عقرب در تابستان و اینکه بعد از زلزله چون لایه‌های زمین جا‌به‌جا شده بود مارهای زیادی روی سطح زمین آمدند.
او در ادامه به شرایط بد منطقه قبل از زلزله اشاره و بیان می‌کند: منطقه قبل از زلزله هم زلزله‌زده بود فقط این زلزله پرده‌ها را برداشت، مشکلات را آشکار کرد و فرصتی شد برای این منطقه که دیده شود. شهر صنعتی داریم اما در یک شهر ۷۰ هزارنفری، در خوشبینانه‌ترین حالت نهایت زیر۵۰۰ نفر در شهر صنعتی کار می‌کنند. این یعنی فاجعه و حالا همین تعداد هم شغل‌شان را از دست داده‌اند. این زنگ خطر است و باید روی اسکان دائم و اشتغالزایی تمرکز کرد. اگر شغل نباشد و خانه هم داشته باشیم باز چه فرقی می‌کند؟ اسکان دائم و اشتغالزایی باید همزمان انجام شود و این فرهنگ گداپروری را در این شهر بیشتر نکند.
این مرد می‌گوید: به تلگرام هم نباید اعتماد کرد چون خیلی‌ها گفتند ما غذا نداریم و بدبختیم و شلوغ کردند در صورتی که بعضی‌ها خانه و ماشین و شغل دارند. افرادی که اکثرا وضع مالی بهتری داشتند الان برایشان سخت شده چون شرایط‌شان فرق کرده و نوعی تضاد دارند. این گروه بیشتر شلوغ می‌کنند اما افرادی که از اول پول نداشتند و ضعیف بودند خیلی شرایط برایشان فرقی نکرده است. او در آخر اضافه می‌کند: از زمانی که زلزله آمده مشکلات بیشتر دیده شده است. مثلا موضوع آب آشامیدنی از اهمیت زیادی برخوردار است. برای مثال چون چند ماه است مسوولان کلرزنی آب حقوق دریافت نکرده‌اند، در آب کلر نمی‌ریزند و به این وضعیت رسیدگی نمی‌کنند. در پایشی که در بیش از ۲۰ منطقه صورت گرفته است مشخص شد آب کلر ندارد و استاندارد نیست و وضعیت بهداشت ضعیف است و بچه‌ها از ناحیه معده و روده خیلی آسیب دیده‌اند.
در کانکس یا چادر، برق که نباشد سرد است
یکی از زنان حاضر در محل که خانه‌اش از زلزله در امان مانده هم معتقد است کمی در بیان شرایط اینجا زیاده‌روی شده است. او اظهار می‌کند: خانه ما سالم است و چادر و کانکس هم داریم و شب‌ها برای خواب به خانه می‌رویم. از نظر من گزارش‌ها یک مقدار بزرگنمایی شده است و وضعیت این قدر بغرنج نیست. اما اجازه ساخت و ساز هم نمی‌دهند و این یکی از دغدغه‌های ماست و فکر می‌کنم بچه‌های شهر ما واقعا گناه دارند. بارها گفتیم کاش جایی بود که برای بچه‌ها زمین بازی درست کنیم. ایجاد این چیزها برای ما خیلی واجب‌تر از کانکس است.
بحران غذا هنوز پابرجاست. وضعیت اقتصادی مردم ضعیف و بازار نیمه‌تعطیل است و مشاغل روزمزدی از بین رفته و این باعث فشار به خانواده‌ها شده است. بحران اقتصادی مردم می‌گذرد اما واقعا بچه‌ها را نمی‌توانیم سرگرم کنیم چون یک پارک نداریم. چادر از نظر گرمایی خیلی جوابگو نیست. اگر برق قطع شود ۱۰ دقیقه‌ای چادر یخ می‌زند. حتی در کانکس هم شرایط فرقی ندارد. در چادر سر و صدا زیاد است و تا صبح بارها بیدار می‌شویم اما امنیت کانکس بیشتر است. چند شب صدای گرگ می‌شنیدیم و در چادر ترس داریم. کانکس را هم می‌توانیم قفل کنیم اما در چادر باید همیشه یکی باشد تا دزدی نشود. یکی دیگر از مشکلات برای توزیع کانکس هم این است که مردم ممکن است چند جا ثبت‌نام کنند و چون هیچ جایی نیست که اطلاعات ثبت شود نمی‌توانند مشخص کنند چه کسی چند کانکس گرفته است. برخی چند بار اعلام می‌کنند و عده‌ای هم کانکس‌ها را می‌فروشند و اطلاع نمی‌دهند. سودجو‌ها هر کانکس را دو میلیون تومان می‌فروشند.
برنامه‌های بلندمدت در اولویت
این مددکار در پایان به «جهان‌صنعت» گفت: روزهای اول احتیاج به رفع نیازهای خوراکی داشتیم و بعد از آن نیازمان چادر بود که این نیاز هم با کمک مردم و مسوولان از بین رفته است. در حال حاضر نیاز به کانکس داریم که تا الان ۴۰ درصد کانکس را میان افراد توزیع کردیم و ۶۰ درصد هنوز مانده است. به نظر می‌رسد آمار جمعیتی در سطح شهرستان زیاد است چون ۷۰ هزار نفر جمعیت و ۲۵ تا ۲۶ هزار خانوار داریم و بعید می‌دانم در سطح شهر ۱۰ هزار کانکس توزیع شده باشد. در نهایت اگر امروز به دست کسی کانکس نرسیده چون هم تعداد بالاست و هم ورودی‌های ما کم بوده است. سمن‌ها هنوز کالا‌هایی را توزیع می‌کنند اما نیاز اصلی ما در این برهه اقدامات و طرح‌های بلندمدت است. مثلا در حوزه اشتغال، فرهنگی یا ورزشی باشد و باید دید الان سرپل‌ذهاب به چه چیزی نیاز بیشتر دارد و آن را ایجاد کنیم. اولویت‌ها را بر اساس نیازسنجی تعیین کنیم. تاکید من بیشتر بر حوزه اشتغالزایی است و این باعث می‌شود مشکلات به صورت زنجیروار حل شود. در سطح شهرستان محرومیت اقتصادی زیاد است. قبل زلزله هم زیاد بود و زلزله باعث تشدید آن شده است. در اینجا دو نوع اشتغال داریم یکی اشتغال از دست رفته و دیگری ایجادی. ابتدا باید اشتغال ازدست‌رفته را احیا کنیم. مثلا شهرک صنعتی در زلزله کاملا ازدست‌رفته و تخریب شده است. در اینجا آمار جمعیتی می‌گوید ۲۰۰ نفر در آنجا کار می‌کردند که بیکار شده‌اند.
