بازی قدرت خطرناك سوریه

چهارشنبه ۲۷ دی ۱۳۹۶
در مورد سوریه پس از شكست داعش، تازه فضایی باز شده كه مدیریت آن خیلی مشكل‌تر از دوره جنگ علیه داعش است. در حال حاضر مسائل جاری یكی مدیریت وضع سیاسی سوریه است و دیگری تقسیم قدرت یا Power Sharing در این كشور. همه كسانی كه در جنگ علیه داعش نقش داشتند، حالا از قدرت سهم‌خواهی مي‌كنند. كردها بخشی از مبارزه علیه تروریسم بودند. دولت سوریه طی ٧ سال گذشته گاهی به كردها آزادی مي‌داد تا برای تركیه كه نقش جدی در حمایت از مخالفان بشار اسد داشت، مشكل ایجاد كنند. همه كشورهایی كه در این مدت در بحران سوریه مشاركت داشتند، اكنون برای تصمیم قدرت سهم‌خواهی مي‌كنند. تركیه، ایران، روسیه و كشورهای عربی همه خود را در سوریه ذي‌حق مي‌دانند. دولت سوریه ارتش و هواداران خودش را دارد، اما در حال حاضر دولت اسد تنها بازیگر میدان سوریه نیست. معارضان شامل مخالفان مسلح درون خاك سوریه و چه پناهندگان و آوارگان، كه بیش از ٧ میلیون نفر جمعیت دارند، بخش دیگر از مدعیان قدرت در سوریه هستند. امریكا به عنوان یك قدرت جهانی، نیروی دیگری است كه در آینده سوریه سهم مي‌خواهد. در آزادسازی رقه و دیرالزور امریكایي‌ها حضور داشتند و به كمك تركیه و با تشكیل نیروهای دموكراتیك سوریه در آزادی این مناطق مشاركت كرده است. امریكا از زمانی كه گفته است كه از خاورمیانه خارج مي‌شود، قصد دارد با نگاه تازه‌ای مساله سوریه را به نفع خود برگرداند. در حال حاضر این تصور وجود دارد كه امریكا بازی را به ایران و روسیه و بخشی از آن را به دولت تركیه باخته ‌باشد. اكنون امریكا با تشكیل یك نیروی متمركز قصد دارد، توان خود را برای نفوذ خود در تقسیم قدرت سوریه بیشتر كند.
نیروی تازه‌ای كه امریكایي‌ها قصد ایجاد آن را دارند، از سربازهای امریكایی نیستند، بلكه قرار است بخش عمده آن از نیروهای كرد باشند، قرار است این نیرو، خواسته‌های امریكا را در آینده سوریه نمایندگی كند. نكته مهمی كه وجود دارد این است كه امریكایي‌ها با داشتن پول و قدرت بیشتر نسبت به ایران، تركیه و روسیه، از مزیت بیشتری برای جذب نیروهای سوری برای آینده سوریه برخوردار است. ایران، تركیه و روسیه، به دلیل مشكلات داخلی و مسائل اقتصادی توان كافی برای بازسازی فیزیكی و بازسازی نظم سیاسی در سوریه ندارند، اما امریكا به عنوان بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان، مي‌تواند بخشی از نیروهای سوریه را با وعده كمك به بازسازی سوریه به خود جذب كند. شرایط پس از داعش، در حال تبدیل شدن به یك كلاف پیچیده و سردرگم و خطرناك است.اكنون روسیه و امریكا به عنوان دو عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد و دارای حق وتو، مي‌توانند بن‌بست سیاسی در سوریه را سخت‌تر از گذشته كنند. سوریه‌ای كه اكنون در حال شكل‌گیری است چه از لحاظ بازسازی فیزیكی این كشور و چه از لحاظ بازسازی نظم سیاسی و حكومت در این كشور، بدون همكاری قدرت‌های جهانی و سازمان‌های بین‌المللی غیرممكن خواهد بود.رویارویی امریكا و روسیه، مسائل سوریه را بسیار پیچیده‌تر مي‌كند. تنها راه‌حل این است كه دو قدرت جهانی حاضر در سوریه با هم به تفاهم برسند و با همكاری كشورهای دیگر موثر در شرایط سوریه و جامعه جهانی، دو مرحله اصلی بازسازی سوریه یعنی بازسازی فیزیكی و بازسازی نظم سیاسی را اجرایی كنند.
استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل منطقه