ایران و آمریکا در جبهه کرکوک هم‌سنگرند
یورونیوز
در هفته جاری ارتش عراق نیروهای کرد را از منطقه مورد مناقشه کرکوک عقب راند تا چیرگی خود را بر این شهر قطعی کند. در این نبرد ارتش عراق به عنوان کشور متحد و مورد حمایت آمریکا، به نیروهای شبه‌نظامی کرد حمله برد که آمریکا آنها را تأمین تسلیحاتی کرده است. در واقع باید گفت که آمریکا به نیروهای پیشمرگه که متحد او در نبرد با داعش بودند پشت کرد و منافع خود را در جهت منافع یکی از دشمنان خود در منطقه، یعنی ایران قرار داد.
روزنامه نیویورک تایمز با ذکر این موضوع یادآوری می‌کند که در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه گذشته عملیات زمینی ارتش عراق برای بازپس‌گیری کرکوک به طور مشخص با همراهی و کمک شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران انجام شده است.
مقامات رسمی آمریکا از جمله شخص رئیس جمهوری، دونالد ترامپ تاکید کردند که در این نزاع جانب هیچ طرفی را نگرفته‌اند، اما برخی تحلیل‌گران می‌گویند آمریکا اجازه داده تا عراق نقشه خود برای ورود به مناطق تحت کنترل کردها را عملی کند به این صورت که ایران با توافق با گروهی از کردها، آنها را متقاعد به خروج از کرکوک کند تا ارتش عراق بتواند به سهولت و بدون مقاومت وارد این شهر بشود.
منظور تحلیل‌گران مورد اشاره نیویورک‌تایمز از «گروهی از کردها» اتحادیه میهنی کردستان است که ایران در آن نفوذ دارد. به نوشته این روزنامه تحلیل‌گران امروز بار دیگر پرونده دیدار قاسم سلیمانی با مسئولان اتحادیه میهنی در سلیمانیه پیش از عملیات کرکوک را باز کرده‌اند. نیویورک تایمز همچنین می‌نویسد که سردار سلیمانی در واقع همان سایه ایران است که برای سال‌ها در عراق حضور داشته است.
دیوید ال فیلیپس یکی از مشاوران پیشین وزارت خارجه آمریکا که به مدت سی سال بر روی پرونده عراق کار کرده می‌گوید: «حیدر عبادی (نخست وزیر عراق) بدون اطلاع آمریکا هرگز حمله را آغاز نمی‌کرد. دست کم آن است که آمریکا در جریان حمله بوده است.»
ماریا فانتاپی، تحلیل‌گر ارشد در «گروه عراق بحران بین‌المللی» به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «آن چه اهمیت دارد این است که آمریکا برای این کار چراغ سبز را نشان داده است.» به گفته او هدف ایران وارد کردن شبه‌نظامیان شیعه به محل مورد منازعه و اختلاف افکندن میان کردها همزمان با اعمال نفوذ در دولت مرکزی عراق است.
به نظر می‌رسد آمریکا خواسته یا ناخواسته به این هدف ایران کمک کرده است چون به هر روی منافع خودش نیز در برقراری مجدد تسلط دولت عراق بر منطقه نفت‌خیز کرکوک بوده است. به نوشته نیویورک‌تایمز، آمریکایی‌ها در عین حال چندین دل خوشی هم از کردها نداشته و از این که کردها بی توجه به درخواست کاخ سفید همه‌پرسی برگزار کرده‌اند، نارضایتی خود را از آنها این گونه نشان داده‌اند.
حامیان استقلال کردستان عراق می‌گویند با دادن ۱۷۰۰ کشته در راه مبارزه با داعش، از آمریکایی‌ها انتظار بیشتری داشته‌اند.
وهال علی، مدیر روابط عمومی دفتر رئیس اقلیم کردستان می‌گوید: «نمی‌خواهم از واژه خیانت استفاده کنم، ولی ما فکر می‌کنیم که آمریکا غفلت کرده است. کردها با رویکرد آمریکا در این ماجرا از او ناامید شدند. آنها حالا دارند عراق را به عنوان هدیه به ایران می‌دهند. این دیپلماسی صحیح نیست.»
جاشوا ای گلتزر، مدیر سابق بخش ضد تروریسم در شورای امنیت ملی آمریکا معتقد است در شرایطی که آقای ترامپ تهدید به خروج از برجام کرده و ایران را به حمایت از تروریسم متهم می‌کند، حمایت از ایران «مضحک» به نظر می‌رسد.
تمام این رویدادهای عجیب از زمان برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق به وجود آمد. نتیجه این همه‌پرسی به استقلال رسمی کردستان نینجامید اما این حرکت از همان آغاز با مخالفت قدرت‌های منطقه روبرو شد. در این میان، ایران نگران سرایت شعله‌های جدایی‌طلبی کردهای عراق به استان‌های کردنشین خودش بود، گرچه رؤیای تاریخی کردهای عراق هم برای داشتن کشوری مستقل به بار ننشست. کرکوک ظرف دو روز سقوط کرد، سپهر سیاسی کردستان عراق و آسمان روابط دولت اقلیم با دولت مرکزی بغداد مه‌آلود شد و آینده رهبری بارزانی زیر سؤال رفت.
دنیس ناتالی، کارشناس خاورمیانه در دانشگاه دفاع ملی واشنگتن می‌گوید: «بارزانی تا پیش از این اهرم‌های قدرت اندکی داشت، اما اکنون دیگر هیچ اهرمی ندارد.»
نیویورک تایمز در مورد پیشمرگان کرد می‌نویسد که بیشتر نیروهای پیشمرگه در کرکوک متعلق به شاخه‌ای از کردهای مخالف بارزانی بودند. در واقع همان‌ها بودند که در برابر پیشروی نیروهای ارتش عراق مقاومت نکرده و جای خود را به آنها دادند. روز جمعه گذشته وقتی که نخستین سربازان پیشمرگه در دو محله جنوبی کرکوک در برابر نیروهای ارتش عراق تسلیم شدند، این نیروهای شبه‌نظامی شیعه حشدالشعبی بودند که پرچم خود را بر جای پرچم اقلیم کردستان برافراشتند.
هر دو نیروی نظامی اصلی درگیر در نبرد این هفته کرکوک، یعنی ارتش عراق و نیروهای پیشمرگه، از سوی نظامیان و مستشاران آمریکایی آموزش دیده‌اند. جان مک کین، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا می‌گوید: «ایالات متحده به دولت عراق تجهیزات و آموزش نظامی برای مبارزه با داعش و تأمین امنیت خودش در براب تهدیدات خارجی داده، نه برای حمله به یکی از دولت‌هایی که برای مدت طولانی متحد آمریکا بوده است.»
اکنون باید دید آینده نیروهای پیشمرگه که برای مدت سه سال متحد اصلی آمریکا و دولت عراق در مبارزه با داعش بوده و اغلب حتی از ارتش عراق نیز مؤثرتر عمل کرده‌اند، به کجا خواهد انجامید.
