آشفتگی در تیم اقتصادی دولت روحانی

منبع: صفحه فیسبوک نویسنده

انتظار می‌رفت که پس از یک تجربه چهار ساله، دولت روحانی در دوره دوم تیم هماهنگ تری را داشته باشد. به ویژه که دیگر نیازی به بازی‌های سیاسی برای ادامه حیات دولت در دوره‌های بعد ندارد. اما به نظر می‌رسد که این دولت، دست کم در تیم اقتصادی خود همچنان با اختلاف و تشتت آرا روبرو است و احتمالا جز روزمرگی و ادامه وضع موجود را نباید از آن انتظار داشت.

تا به حال اینطور به نظر می‌رسید که نقطه اتکا و فرد اصلی این تیم اقتصادی، معاون اول رئیس جمهور، اسحاق جهانگیری است. اما با انتخاب نهاوندیان به عنوان معاون اقتصادی رئیس جمهور این نقطه اتکا به جای دیگری منتقل خواهد شد و انتظار می‌رود معاون اول تنها به اداره فنی و اداری دولت بپردازد و در غیاب رئیس جمهور جلسات دولت را اداره کند.

رشد شخصیت اساق جهانگیری و به ویژه، جایگاهی که او در دوران انتخابات ریاست جمهوری به دست آورد و همچنین آرای بسیاری که به وسیله او در سبد روحانی انداخته شد،از او چهره‌ای ساخته که از معاون اول رئیس جمهور فراتر رفته و او را هم سنگ روحانی قرار داده است. در روز‌های نخست پس از پیروزی در انتخابات بودند افرادی که سعی می‌کردند جهانگیری را رئیس جمهور در سایه ببینند و با خوشحالی از آن یاد می‌کردند. در این حالت پذیریش او از سوی رئیس جمهور بسیار سخت به نظر می‌رسد. شاهد آن هم اختلاف نظرهایی بود که این دو در چگونگی چینش نیروهای کابینه داشتند. تا جایی که شایعه‌های مربوط به استعفای جهانگیری بارها و بارها منتشر شد و واکنشی مبنی بر رد آنها هم ابراز نشد. علاوه بر آن، این اختلاف تا حدی بود که تا همین روزهای آخر، جهانگیری و اطرافیانش مطمئن نبودند که آیا او همچنان معاون اول رئیس جمهور خواهد بود یا خیر.

دولت فعلی ایران پر است از نهادها و ستادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر اقتصادی و توسط افرادی اداره می‌شوند که دیدگاه‌های متضادی در عرصه عمل و نظر با هم دارند. تشتتی که تاکنون در دولت هعای گذشته دیده نشده است. رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور است که رابطه خوبی با رهبر جهموری اسلامی دارد و این رابطه خوب نیز کتمان نشده است. علاوه بر آن شورای اقتصاد هم وجود دارد که دبیر آن نوبخت، رئیس سازمان برنامه و معاون رئیس جمهور است که در کنار ستاد هماهنگی اقتصادی ریاست جمهوری که با ریاست مسعود نیلی دستیار ویژه رئیس جمهور برگزار می‌شود، وظیفه تصمیم سازی برای اقتصاد ایران را برعهده دارد. در کنار این‌ها، حالا با راه اندازی معاونتاقتصادی ریاست جمهوری برای نهاوندیان، این اختلاف نظر و عقیده و تجربه، بیش از پیش خود را نشان خواهد داد.

به ویژه که تمامی این افراد از نظر تجربه، سواد و دانش تئوری و ویژه گی‌های شخصی، امکان کنار آمدن با هم را ندارند و به سختی می‌توان آنها را زیر یک سقف و حول یک تصمیم گردآورد.

برخی از کارشناسان که تحولات سیاسی ایران را زیر نظر دارند، بر این باورند که خیلی زودتر از آن چه تصور می‌شد ماه عسل روحانی و اطرافیانش به پایان رسید. این که هر روز روحانی بشنود جایگاهی که دارد عاریه‌ای است و بواسطه دیگران دارای چنین موقعیتی شده، چیزی نیست که پذیرفته و یا حتی تحمل شود. به ویژه که اطرافیانش معتقدند از نظر شخصیتی کمتر گرایش به گفتگو و مشاوره دارد و پذیرش انتقاد را نیز در کمترین حد ممکن دارد.

حالا رئیس جمهور با معاونت اقتصادی ریاست جمهوری، سعی بر کاهش محوریت کارها در اطراف اسحاق جهانگیری و دوستانش دارد. گام‌هایی برای خروج از زیر سایه میراث‌هاشمی رفسنجانی و هژمونی فکری و اجتماعی اصلاح طلبان در حال برداشته شدن است که ترکیب کابینه و ایجاد پست معاونت اقتصادی را باید در این جهت تحلیل کرد. به ویژه که همین اختلاف نظر در مورد مسولیت سازمان برنامه و بودجه همچنان از دولت اول به دولت دوم او هم سرایت کرده و حتی پررنگتر شده است. کارشناسان و مدیران گذشته و فعلی سازمان برنامه کمترین جایگاه را برای نوبخت در این سمت در نظر دارند و او را فردی مناسب برای این کار نمی‌دانند. در چهار سال گذشته هم بارها در این مورد شایعات و سخنانی مطرح شد و گفته می‌شود که خود رئیس جمهور نیز در جریان این انتقادها قرار دارد. با این همه از آنجایی که نیلی، کرباسیان در وزارت اقتصاد و دارایی و عباس آخوندی در وزارت راه و مسکن به اسحاق جهانگیری نزدیک هستند، شاید با ایجاد معاونت اقتصادی بتوان مسیر حرکت آنها را تغییر داد و یا کند کرد.

این انتصاب از آنجا دارای اهمیت است که بارها خبرهایی مبنی بر احتمال معرفی نهاوندیان به عنوان وزیر اموراقتصادی و دارایی و یا حتی ریاست سازمان برنامه مطرح شد. بنابراین با توجه به اهمیتی که رئیس جمهور برای نهاوندیان قائل است، به نظر نمی‌رسد که این پست یک موقعیت تشریفاتی نخواهد بود و در همین حد باقی نخواهد ماند. ضمن این که برخی معتقدند نهاوندیان نزدیکی و دوستی خوبی با لاریجانی در مجلس دارد و از آنجا که برخی از کارشناسان برنده اصلی ترکیب کابینه را لاریجانی می‌دانند، شاید این یک امتیاز دیگر در مناصب انتصابی به لاریجانی باشد تا حمایت‌های لازم را از دولت در مجلس داشته باشد.

نیاز به این حمایت از آنجا ضروری به نظر می‌رسد که اصلاح طلبان خود را بازنده این بازی می‌دانند و ممکن است در مجلس شرایط را برای دولت سخت کنند. هر چند بررسی رفتار اصلاح طلبان در یکی دو سال گذشته و نحوه برخورد نمایندگان منتصب به این جریان در مجلس چنین چیزی را نشان نمی‌دهد و بعید است آنها وارد چنین پروسه‌ای شوند.