کابینه جدید روحانی و موضع اصلاح‌طلبان
حمیدرضا جلائی‌پور
طرح مساله
عده ای از تحلیل گران، کابینه دوم روحانی (به ویژه وزرای اقتصاد، کشور، علوم، آموزش و پرورش، و فقدان وزرای زن در آن) را برآورنده رای ۲۴ میلیونی نمی دانند.
به نظر می رسد علت کوتاه آمدن روحانی، مواضع صریحی بود که او از تحلیل شرایط ساختاری ایران در جریان برگزاری انتخابات ۱۳۹۶ ارائه داد و مورد توجه مردم هم قرار گرفت (و شش میلیون بیشتر از دوره قبل رای آورد). اما پس از انتخابات، روحانی با برخورد تلخ هسته اصلی قدرت مواجه شد. هسته ای که بدون همکاری با آن نمی تواند وعده های انتخاباتی خود را عملی کند. از این رو، او به ظاهر ترجیح داده در انتخاب وزرا مقداری کوتاه بیاید و با دست باز در انتخاب اعضای کابینه عمل نکند.
اینک یکی از سوالاتی که درباره این کابینه پیش می آید این است که: موضع اصلاح طلبان درباره این اقدام روحانی چیست؟
منتقدین می گویند :از این پس، اصلاح طلبان باید بر مواضع اصلاح طلبی خود در تحلیل اوضاع تاکید کنند و از زاویه گرفتن با روحانی نگران نباشند اما من به دلایل زیر مخالف زاویه گرفتن با روحانی هستم:
۱- اصلاح‌طلبان با تحلیلی درست از شرایط (نیاز به حفظ ائتلاف میانه‌رو ها - اعم از اصلاح‌طلبان، اعتدال‌گراها، اصول‌گرایان میانه‌رو - در برابر تندروها و مردم انگیزان اقتصادی افسارگسیخته و متوسل به لمپنیسم فرهنگی و متکی به امکانات دولت موازی) از کاندیداتوری روحانی دفاع کردند و خوشبختانه او را به پیروزی قاطع رساندند. سخنان روحانی در مراسم حساس تنفیذ هم گویای این نکته بود که او از مواضع اصلاح طلبانه و توسعه‌گرایانه‌اش (که در چهار سال گذشته و در جریان انتخابات بر آن تاکید کرده) عدول نکرده است.
۲- حرکت دست به عصای او در چینش کابینه، نه یک تغییر موضع استراتژیک بلکه، حرکتی تاکتیکی است. شکست فاحش «رقیب» در انتخابات می‌توانست اتفاق مهمی نباشد. اما وقتی «رقیب» در این شرایط زمانی جانشینی، به امکانات و امنیت دولت موازی تکیه زده و به ایجاد شکاف میان رهبری نظام با روحانی و اصلاح‌طلبان امید بسته است، روحانی باید به چه راه چاره‌ای می‌اندیشید؟ چاره روحانی این بوده که از طرفی، طبق مطالباتی که به ۲۴ میلیون طرفدارانش وعده داده بر این نکته تاکید کرده که با وزرایی کار می کند که به این مطالبات اعتقاد داشته باشند و از طرف دیگر، سعی کرده در چینش کابینه تا حدودی رضایت مقام رهبری را تامین کند. به نظر من این راه‌حل روحانی برای دور کردن مانع تراشی «تندروها» قابل دفاع است. به ویژه برای دولتی که به مردم وعده کار و شغل داده است و این مهم در چهار سال آینده بدون همکاری مقام رهبری ممکن نیست.
۳- روحانی می توانست بعضی از اعضای دولت دوم را بهتر انتخاب کند ولی، همین دولت معرفی شده هم قابل دفاع است. بهتر است موارد و مصادیق را مرور کنیم:
- در وزارت نیرو آقای بیطرف به جای آقای چیت چیان معرفی شده که تغییری قابل دفاع است.
- آقای شریعتمداری به جای آقای نعمت زاده در وزارت صنایع معرفی شده که این نیز مثبت است.
-آقای آذری جهرمی به جای آقای واعظی (که عده ای می گویند اطلاعاتی است) معرفی شده که لزوما انتخابی منفی نیست. البته می شد انتخاب های بهتری مثل جهانگرد یا معتمدی داشت ولی جهرمی جوان، جسور، خلاق و همکار جهانگرد است و حساسیت های امنیتی روی او کمتر است .( همدوره ای های انجمنی و تحكیمی جهرمی در دانشکده عباسپور او را مثبت ارزیابی می کنند. دو سالی كه مدیرعامل توسعه زیرساخت و معاون وزیر بوده عملکرد خوبی داشته و سابقه فعالیتش در وزارت اطلاعات و مدیریت تجهیز سیستم شنود واقعیت دارد ولی، سوابق اطلاعاتی به تنهایی برای ارزیابی منفی یک فرد کافی نیست، زیرا تعدادی از اصلاح‌طلبان هزینه داده هم از لحاظ حرفه‌ای روزی اطلاعاتی بوده‌اند).
- روحانی برای وزارت دفاع به ارتش توجه کرده و حاتمی را از ارتش به جای دهقان معرفی کرده که انتخاب قابل دفاعی است.
- در وزارت دادگستری، انتخاب آوایی به جای پورمحمدی کاملا قابل‌دفاع است. آوایی یکی از مقامات قضایی‌ای بود که خانواده‌های زندانیان ۸۸ با دید مثبت به وی مراجعه می‌کردند.
- حتی انتخاب عباس صالحی (که از لحاظ فرهنگی فرد فاضلی است) به جای صالحی امیری، در توجه به عمق مسائل فرهنگی انتخاب به جایی بوده است.
- در وزارت علوم، انتخاب خاكی صدیق یا باقریان می‌توانست مثبت‌تر از فرهادی باشد، اگرچه هیچکدام جای فرجی دانا را نمی‌گیرند.
- از روحانی انتظار انتخاب وزیر زن داشتیم ولی، انتقال شهیندخت مولاوردی به معاونت حقوق شهروندی و انتقال معصومه ابتكار به معاونت امور زنان حرکتی منفی نیست. چه بسا مولاوردی در معاونت حقوق شهروندی محکمتر از قبل ایفای نقش کند.
- البته كنار رفتن دانش از آموزش و پرورش اتفاقی منفی است.
با توجه به اینکه اقتصاد مهمترین مساله این دوره روحانی است اما، متاسفانه پست‌های اقتصادی به نقطه ضعف کابینه دوم تبدیل شده‌اند. انتصاب نوبخت برای سازمان برنامه و بودجه، یا انتخاب احتمالی نهاوندیان به جای طیب‌نیا، از انتخاب‌های بسیار ضعیف روحانی است و چه بسا، مجلس در برابر آنها واکنش نشان دهد.
۴- مهمترین مساله در چهار سال آینده برای اصلاح طلبان این است که دولت و شهرداری‌ها بتوانند برای بهبود معیشت مردم و کاهش فاصله طبقاتی اقدامات موثری انجام دهند. اگر وضعیت معیشتی مردم بهبود نیابد جامعه مدنی هم نمی‌تواند در برابر دولت موازی از آزادی‌هایش دفاع کند. اگر برای وزیر اصلاح‌طلب کارشکنی کنند و در برابر وزیری که اصول‌گراست در اجرای سیاست‌های روحانی موفق باشد در چهارسال آینده، دومی بر اولی ترجیح دارد. به عنوان مثال در چهار سال گذشته، واعظی اصلاح‌طلب نبود و مرتب به اصلاح‌طلب‌ها کنایه می‌زد ولی عملکردش در توسعه زیر ساخت فضای آن لاین خوب بود. همین توسعه زیر ساخت به قوی شدن جامعه مدنی ایران و شکست تندروها در ۹۴ و ۹۶ کمک کرد.
۵- پاره‌ای از تبلیغات در نقد دولت روحانی مربوط به «غضنفران و تکنوازان» در حاشیه خود جبهه اصلاحات است. بعضی از این «غضنفران» اسم وزیری را در جیبشان گذاشته‌اند و اگر روحانی او را انتخاب نکند معرکه می‌گیرند که اصلاحات ضربه خورد و به رای مردم بی‌اعتنایی شد!! درصورتیکه، تا زمانی که، روحانی از پیگیری سیاست‌های وعده داده‌اش دفاع می‌کند بطور قاطع مورد حمایت اصلاح‌طلبان است و اصلاح طلبان با روحانی زاویه نمی‌گیرند. از طرفی این زاویه نگرفتن اصلاح طلبان در برابر کابینه دوم روحانی به معنای ترک مطالبه‌گری اصلاح طلبانه و نقد همدلانه از دولت روحانی در چهار سال آینده نیست.
پایان
