نقد بیانیه پایانی شورای نگهبان
روزنامه اعتماد شورای نویسندگان
سه شنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۶
در روزهای بعد از انتخابات هجوم سنگینی از سوی برخی از طرفداران نامزد ناموفق علیه سلامت انتخابات انجام شد. اگرچه بخش اصلی جناح اصولگرا در این زمینه سكوت كردند، ولی این اتهامات حتی به فاز تهاجمی كشیده شد و خطیب جمعه تهران در این باره چنین گفت: «تخلفات انتخاباتی در حدی نیست كه در نتیجه كلی انتخابات اثر بگذارد اما ممكن است با بازبینی و بررسی مجدد تخلفات و گزارشات ارسالی به شورای نگهبان رای رییسی از ١٦ به ١٩ و روحانی نیز از ٢٣ به ٢١ میلیون رای برسد، البته باید این را هم بگوییم كه آقای روحانی رییس‌جمهور است و بحثی در این مورد نداریم.» از همان ابتدا روشن بود كه این اظهارات و ادعاها هیچ محلی از واقعیت ندارد. به ویژه آنكه ادعاها كلی بود و كمتر پیش مي‌آمد كه مصداق روشنی از ادعا را طرح كنند. ولی تاثیر این اعتراضات واهی را مي‌توان در طولانی شدن اعلام صحت انتخابات از سوی شورای نگهبان و از آن مهم‌تر در بیانیه این شورا مشاهده كرد. شاید چنین صدور بیانیه‌ای از سوی این شورا در نوع خود جالب باشد و بعید است كه در گذشته شاهد صدور چنین بیانیه‌ای با این نوع جهت‌گیری باشیم.
در بیانیه شورای نگهبان ابتدا به توصیف نقاط برجسته و مهم انتخابات پرداخته و به تفسیری كه این شورا از معنای انتخابات دارد اشاره شده است. سپس به ذكر انجام وظیفه و فعالیت‌های این شورا در انتخابات اخیر اشاره و در پی آن متذكر شده‌اند كه در روند انتخابات و روزهای بعد از آن شكایاتی درباره انتخابات از سوی نامزدهای انتخاباتی واصل شده است. این شورا ١٢ مورد از عناوین این شكایات را كه مصداق تخلف بوده است قید مي‌كند كه هیچ كدام شامل تقلب نمي‌شود. به علاوه بر فرض وجود چنین مواردی هیچ اشاره‌‌ای به كمیت آنها نمي‌شود.
برای نمونه دیر باز شدن برخی از حوزه‌های اخذ رای است كه به طور قطع در تمام انتخابات رخ مي‌دهد، از میان ده‌ها هزار شعبه اخذ رای ممكن است چند ده یا حتی چند صد شعبه برای زمان معینی دیر باز شوند و طبعا هماهنگ كردن این حد از شعب اخذ رای در كشور به طوری كه همه آنها مثل ساعت كار كنند كار سختی است. هرچند این امر تخلف است ولی هیچ تاثیری در انتخابات ندارد فقط از حیث انجام بهتر امور باید پیگیری شود. یا نرسیدن تعرفه هم امر معمولی است آنچه مي‌تواند این نوع تخلفات را معنای انتخاباتی و دارای سوگیری نشان دهد، این است كه این تخلفات اولا زیاد باشد، دوم اینكه با سوگیری به نفع یا علیه یك نامزد انجام شود و الا غیرممكن است كه چنین انتخاباتی فاقد این نوع تخلفات عادی باشد. حتی برخی از موارد كه بسیار هم اثرگذار بود را نمي‌توان تخلف نامید. برای نمونه دستگاه احراز هویت و تاخیر در عملكرد آنكه در تهران و شهرهای بزرگ مشكلات زیادی ایجاد كرد و حتی مي‌توان گفت كه حداقل یك میلیون رای از مردم اخذ نشد كه این رقم را تا ٤ میلیون هم برآورد كرده‌اند. این مشكل نه ناشی از تخلف كه به دلیل نارسایي‌های فنی و بي‌تجربگی رخ داده است. بسیاری از تخلفات ذكر شده معلوم نیست كه علیه یا له كدام نامزد است. حتی استفاده از امكانات دولتی نیز معلوم نیست چقدر بود و به نفع كدام نامزد انجام شده است. بنابراین ذكر این موارد قدری عجیب بود ولی در ادامه بیانیه شورای نگهبان آمده است كه: «شورای نگهبان بعد از بررسی این گزارش‌ها و شكایات به این نتیجه رسید كه در برخی موارد وقوع تخلفات یا جرایم در برخی موارد از بندهای مورد شكایت محرز است و وقوع تخلفاتی به اثبات رسیده است و لذا علاوه بر اقدامات و پیگیري‌های قضایی قبلی، در موارد اخیر نیز برای برخورد با متخلفین مراتب جهت رسیدگی قضایی به قوه قضاییه ارسال خواهد شد.»
اینكه برخی از موارد و فقط در برخی از این بندها و نه همه آنها وقوع تخلف از نظر شورای نگهبان صورت گرفته و حتی برای اثبات نهایی آن را باید به دستگاه قضایی و دادگاه ارجاع دهد، ولی مهم‌تر صدور چنین بیانیه‌ای با ذكر ١٢ عنوان تخلف در انتخابات بود كه منجر به ابطال حتی یك صندوق رای یا جابه‌جایی حتی یك رای نیز نشد، در حالی كه یكی از آقایان از پیش اعلام كرده بود كه باید ٣ میلیون رای آقای روحانی را كم كرده و به آرای آقای رییسی اضافه كنند ولی ٣ رای هم جابه‌جا نشد!
انتخاباتی كه حتی یك مورد تقلب در آن بیان نشده است و هیچ تخلف نظام‌مندی در آن نبوده است و فقط ضعف‌های اجرایی در آن مشهود بود كه آن نیز به ضرر نامزد طرفدار دولت یعنی آقای روحانی بوده است و حتی برخلاف گذشته كه اجازه اخذ رای از افراد داخل شعبه پس از ساعت ٢٤ نیز داده مي‌شد ولی در این انتخابات داده نشد، باز هم عده‌ای كوشیدند كه اتهامات معكوس به انتخابات وارد كنند. انتظار مي‌رفت كه شورای نگهبان خیلی صریح نسبت به این اتهام‌زنندگان در فضای عمومی موضع مي‌گرفت و بي‌طرفی و حساسیت خود را نسبت به دفاع از سلامت انتخابات به رخ همه مي‌كشید. البته سخنگوی این شورا به نحوی این كار را كرد و چنین گفت: «انتخابات این دوره را از جهت تخلفات متفاوت نمي‌بینم همان تخلفاتی است كه در گذشته نیز بود. با حجم عظیم تعرفه‌ای كه در روز راي‌گیری وجود دارد ممكن است در برخی مواقع مجری فراموش كند مهر تعرفه را بزند یا مشخصات را بنویسد و فرض كنیم عامدا این كار را كرده باشد تعداد تعرفه اینچنین در این دوره از انتخابات تفاوت چندانی با دوره‌های دیگر نداشت. برخی آمار از جمله وجود ٥ میلیون تعرفه بدون مهر در فضای مجازی منتشر شد كه خنده‌دار بود. مجموع تعرفه‌های بدون مهر حدود ١٢ هزار تعرفه بود كه نسبت به ٤١ میلیون تعرفه رای اخذ شده در انتخابات بسیار ناچیز است.» ولي ای كاش همین توضیحات و حتی كامل‌تر آن را ریزجزییات در بیانیه مي‌آمد تا ذهنیتی در این باره نسبت به بي‌طرفی شورای نگهبان تشدید نشود.
