نیاز توسعه به همیاری تا تقابل
دکتر نادر هوشمندیار/*وقایع اتفاقیه
فردا بالاخره انتخابات دوره دوازدهمین ریاست‌جمهوری برگزار مي‌شود و نامی که دو روز بعد از صندوق بیرون مي‌آید، مي‌تواند روی سرنوشت یک ملت تأثیر بگذارد برای همین ضرورت دارد تا نامزدهای ریاست‌جمهوری بلافاصله با آغاز رقابت در صبح جمعه، نگاهی حمایتی به یکدیگر داشته باشند. به این مفهوم که بعد از مشخص‌شدن نتایج، همه در مسیر بهبود پیشرفت گام بردارند و کسی سودایی جدا از رشد و توسعه ایران در سر نداشته باشد. اگر این‌گونه شود به‌جای آنکه سنگی در مقابل مسیر دولت باشیم، چراغی در برابر دیده او مي‌شویم که مي‌تواند در تاریکي‌ها و راه‌های سخت و پرپیچ‌وخم هدایتگری را بر عهده بگیرد. فضای حاکم بر رقابت‌های انتخاباتی فارغ از همه هیاهو و جنجال‌های سیاسی که داشت، نکته‌ای را نشان داد که بدون تعارف مي‌تواند برای توسعه ایران و برای روش و منش و چشم‌انداز سیاست‌گذاري‌های عمومی زیان‌آور باشد.
کارشناسان و مدیران اجرایی یا تصمیم‌سازان فعالیت‌های کلان اجرایی گمان مي‌برند که سیاست‌گذاري‌های عمومی فقط بر عهده دولت است. اگر هم این‌گونه باشد که تا حد بسیاری زیادی روند کار چنین چیزی را اطلاق مي‌کند، نمي‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که سیاست‌گذاری عمومی در نهایت از حضور، فعالیت و ارائه تحلیل و اندیشه‌سازی نهادهای اجتماعی و فعالیت گروه‌های مرجع تأثیر فراوانی مي‌گیرد و برای اجرا آماده مي‌شود. این بدان معناست که فعالان سیاسی و اجتماعی نقش قابل تأملی در تعیین سیاست‌های عمومی کشور و تشخیص مسیر توسعه دارند اما در چند روز گذشته و در اوج برنامه‌های انتخاباتی مشخص شد که بخش بسیار بزرگ و تعیین‌کننده‌ای از نیروی فعالان سیاسی و اجتماعی نه تنها کمکی برای دولت و سیاست‌گذاران عمومی نیست بلکه در جهت مخالف، سنگی برای پای آنان است. از این جهت در شروع این یادداشت بر ضرورت این مسئله اشاره شد که از همین فردا همه باید در خدمت توسعه باشند. تنش‌های موجود در حوزه فعالیت‌های انتخاباتی نشان داد که متأسفانه نیروهای تعیین‌کننده خط و خطوط ایده‌های سیاسی دقیقا در مقابل یکدیگر قرار دارند. این نخواستن‌ها، تحمل‌نکردن‌ها و خط‌کشي‌ها زیان بزرگی برای توسعه دارند. قطعا همه شهروندان صاحب ایده و نظر مشخصی هستند. این تفاوت ایده‌ها در گروه‌های مرجع نیز وجود دارد. تقابل ایده‌ها و رقابت مدنی آنها با یکدیگر باید با کمترین آسیب برای پیشرفت همراه باشد. همه گروه‌ها و افراد باید یکدیگر را نقد و گره‌های همدیگر را باز یا کم و کاستي‌های هم را یادآور شوند اما آیا چنین چیزی باید به جایی برسد که یک دولت فعالیت کند و بعد نیرو و توانی بزرگی که مي‌تواند یاریگر او در امر توسعه باشد به تخریبگر مسیرش تبدیل شود؟
چرا چون آن گروه مي‌خواست زمام امور اجرایی را در اختیار داشته باشد اما حالا ندارد. هیچ‌چیز در شرایط موجود برای موقعیت استراتژیک ایران به اندازه توسعه در همه ابعادش اهمیت ندارد و توسعه نیز به تجمیع همه نیروهای اجتماعی و همفکری آنها با یکدیگر نیاز دارد اما امروزه کار به جایی رسیده است که یک دولت باید کار کند و گروه‌های مخالف او به دشنامش ببندند، بدون آنکه ذره‌ای از فعالیت‌های مثبت آن دولت را بازگو کنند یا تمایلی برای بازگوکردنش داشته باشند. باور دارم که توسعه در ایران بین سال‌های ۸۴ تا ۹۲ شرایط بسیار نامطلوبی را از حیث اجرا و ناکارآمدی مدیران اجرایی تحمل کرده است؛ شرایطی که مي‌تواند تاریخی باشد. برای همین تن رنجور توسعه نیاز به ترمیم و بهبودی دارد برای همین گروه‌ها و نیروهای سیاسی لطف کنند یورش به یکدیگر و جبهه‌گیری علیه هم را فراموش کنند و به‌جای آنکه از فردای انتخابات باز تبدیل به منتقدان بیرحمی برای هم شوند، به این اندیشه کنند که توسعه ایرانی نیاز به همیاری و هم‌اندیشی دارد، نه اینکه حتی برنامه‌های اجرایی برای هدایت کشور نیز به دستورالعمل‌هایی صرفا برای نقد، توهین، حساب‌کشی و حتی برخوردهای شخصی با دولت تبدیل شود. خواهش می‌کنم فردا را برای توسعه و به کام توسعه دریابیم و هر دولتی که ریاست بر کابینه را بر عهده گرفت، اگر نقدی هم بر او داریم در کنارش به این اندیشه کنیم که نیرو و توان ما مي‌تواند به‌طور قطع در چهار سال یاریگر دولت در امر توسعه باشد.
*استاد دانشگاه
