حملات اصولگرایان فرصت اصلاح‌طلبان
غلامحسین كرباسچی
روزنامه اعتماد
یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۳۹۵
بعد از انتخابات هفتم اسفند و خصوصا در سال جدید، حملات سیاسی به دولت یازدهم به شكل مشهودی شدت گرفته است. فراتر از هر نوع ذهن‌خوانی درباره دلایل شدت گرفتن این موضع مخالفت، در مقام تفسیر سیاسی باید گفت كه این نوع از موضع‌گیری در شرایط سیاسی جدید می‌تواند طبیعی و حداقل قابل درك باشد چرا كه دولت به عنوان رقیب این جریان در سیاست خارجی و مجموعه دولت و اصلاح‌طلبان در سیاست داخلی توانسته‌اند موفقیت‌های جدی را به نام خود رقم بزنند.
تغییر تركیب مجلس برای اصولگرایان منتقد دولت به معنای تضعیف آنها در نهادی است كه هم دارای كاركرد یك تریبون قوی سیاسی است و هم امكان دخالت و تاثیرگذاری بالایی در سیاست‌ها و برنامه‌های جاری كشور دارد. اما مساله اساسی‌تر این است كه این وضعیت تازه نقطه آغازین سال و شرایطی برای اصولگرایان منتقد دولت است كه باید در انتهای آن به انتظار جدی‌شدن صف‌كشی‌ها برای انتخابات ریاست‌جمهوری و همین‌طور شوراهای اسلامی باشند.
قطعا رسیدن همراه با آرامش به آن نقطه برای جریانی كه در آغاز سال جدید بیش از دو سال و نیم دستش از نهادهای قدرت كوتاه شده است، چندان امكان‌پذیر نیست. به عبارتی این جریان باید در شرایطی به فكر صف‌كشی‌های سال ۹۶ باشد كه در تجربه دو شكست و عدم موفقیت سیاسی در سال‌های ۹۲ و ۹۴ و همین‌طور واگذار كردن دست بالا در حوزه سیاست‌های كلانی مثل موضوع هسته‌ای، هم روحیه بازی‌سازانش را از دست داده و هم روحیه پایگاه اجتماعی‌اش را. از این حیث رفتار منتقدان و مخالفان دولت در سال جدید را نمی‌توان چندان غیرطبیعی دانست. چه آنكه این وضعیت قانون و قاعده نانوشته اكثر مبارزات و رقابت‌های سیاسی در تمام دنیاست.
ما شاهد هستیم كه در دنیا حتی از دو سال قبل از انتخابات‌های تاثیرگذار چنین دست موضع‌گیری‌هایی آغاز می‌شود و مهم‌تر اینكه در بسیاری جاها نه تنها این وضعیت، زمینه چالش بین احزاب و گروه‌های سیاسی را فراهم می‌كند كه حتی در فرآیندی پیش از آن دامنه آن از چالش‌های درون حزبی آغاز می‌شود.
نكته مهم در این میان آن است كه چنین مبارزه و رقابتی كه غیر طبیعی نیست، تبدیل به وضعیتی غیرمطلوب نشود. به عبارتی این موضوع همان كنترل فضای چالش‌های سیاسی در چارچوب همان رقابت‌های تعریف‌شده است. به هر تقدیر عرصه انتخابات و فعالیت سیاسی رقابتی عرصه همین‌دست مدح و ذم‌ها و حمایت‌ها و انتقادات است كه گروه‌های سیاسی متوجه همدیگر می‌كنند. از این منظر وضعیت فعلی نباید چندان هم مورد نگرانی جریان‌های هوادار دولت باشد. خصوصا آنكه نه شخص رییس‌جمهوری و دولت و نه فعالان سیاسی و گروه‌های هوادار این جریان نیز در مقابل انتقادات و حملاتی كه صورت می‌گیرد، ساكت نیستند و در این سوی میدان نیز پاسخ‌هایی به این دست موضع‌گیری‌ها انجام می‌شود.
در چنین شرایطی كه جامعه و افكار عمومی شاهد یك بگو مگو و نقد جدی سیاسی هستند، فرآیند رقابت در این چارچوب می‌تواند كمك شایانی به روشن شدن برخی مسائل باشد و در ضمن آن جامعه با تحلیل‌های عمیق‌تر و صحیح‌تر نیز برخورد كند و آشنا شود. به عبارت دیگر اگر فعالان سیاسی هر جریانی نیازمند فضایی برای اظهارنظر و بیان اعتقادات و دیدگاه‌های خود و ابراز نقدهای خویش باشند قطعا بهترین فضا برای چنین چیزی در دل نقدهایی به وجود می‌آید كه جریان رقیب مطرح می‌كند. این همان مجالی است كه برای سخن گفتن و در قدمی متعالی‌تر، گفت‌وگو ایجاد می‌شود. مجالی كه فعالیت و تكاپوی هرطرف می‌تواند زمینه را برای تكاپوی طرف مقابل مهیا كند.
روش شدن افكار عمومی نیازمند بحث‌هایی جدی و بدون تعارف است و محال است چنین بحث‌هایی در فضایی مطرح شوند كه یك طرف قابلیت ابراز نظر كمتری داشته باشد. تنها چیزی كه وجود دارد این است كه این بحث‌ها و تقابل‌های سیاسی منجر به كینه‌توزی و رفتن دوباره به فرآیند حذف رقیب شود.
جدای از این اگر همین مدت گذشته از عمر دولت مورد واكاوی قرار بگیرد، متوجه خواهیم شد كه بسیاری از مباحث جدی و لازمی كه توسط رییس‌جمهوری و برخی اعضای كابینه مطرح شده است، در پاسخ به همان نقدها و حملاتی است كه منتقدان جریان اعتدال ترتیب داده بودند. در واقع در صورت فرض حذف آن انتقادات و حملات، جامعه هیچگاه با برخی حقایق گفته شده توسط مسوولان و فعالان سیاسی مواجه نمی‌شد.
خلاصه سخن در این خصوص این‌گونه می‌تواند باشد كه اصلاح‌طلبان و هواداران دولت باید فعالیت‌های جریان رقیب را در باب نقدها و حتی در برخی موارد حملات سیاسی به فال نیك بگیرند و به آن به چشم یكی از ملزومات و احتیاجات واقعی رقابت سیاسی نگاه كنند كه هرچند شاید زحمت‌هایی نیز برای‌شان فراهم می‌كند، اما همزمان فضای سخن گفتن و بیان نقطه‌نظراتی را هم در اختیار آنها قرار می‌دهد.
