روایت هواپیمای حامل بار «شمش‌های اکلیلی»
رضوانه رضایی‌پور/اعتماد
چهاردهمین جلسه رسیدگی به اتهامات میلیاردر نفتی برگزار شد
به‌خوبی می‌داند که بدهی‌هایش به شرکت نفت کور‌ترین گره را بر حل مشکلاتش زده است. گاهی وعده از پرداخت می‌دهد، گاهی از ضمانتنامه یاد می‌کند و گاهی هم از تهاتری می‌گوید که هیچگاه مورد موافقت نفتی‌ها قرار نمی‌گیرد. زنجانی این روز‌ها، همتی هم برای باز کردن این گره ندارد. گره‌ای که تنها با دستان متهم نفتی باز می‌شود، همان است که سبب حکم ٢٠ ماهه بازداشت وی شده است. حالا تسویه این بدهی به اولتیماتومی برای میلیاردر نفتی تبدیل می‌شود تا می‌ه‌مان این روزهای دادگاه انقلاب، جدی‌ترین تذکر میزبان را بشنود اما همچنان زمانی از تسویه بدهیها ندهد. زنجانی که در خلال یکی از دفاعیات خود از سر لجبازی، از دارایی ٢٢ میلیاردی خود پرده برداشت، نه تنها وعده‌ای موثق برای بازپرداخت بدهیها نداده بلکه تنش بیشتری میان مدیران وزارت نفتی با خود را منجر می‌شود. اینک او پس از به پایان رسانیدن قرائت خود این جمله را از قاضی صلواتی می‌شنود که: «برای آخرین بار تذکر داده می‌شود قبل از صدور حکم از سوی دادگاه نسبت به تسویه حساب با وزارت نفت اقدام کنید. اقداماتی که تاکنون انجام داده‌اید موثر نبوده؛ لذا به وکیل‌های خارجی و داخلی خود بگویید تا قبل از صدور حکم بدهی وزارت نفت را تسویه کنند.» ایستگاه چهاردهم دادگاه انقلاب در مقصد آفریقا و ترکیه، سناریوی جالبی از محموله‌ای دارد که نامش برای ایرانیان خیلی بیگانه نیست. شمش‌های طلا و رضا ضرابی که همه به عنوان دوست زنجانی از آن یاد می‌کردند، معادلات جالبی را در اتهامات میلیاردر نفتی ایجاد می‌کند؛ معادلاتی که با پاسخ «من چیزی نخریدم» زنجانی به سوال قاضی صلواتی در خصوص مکان ۵٠٠ کیلو طلا پیچیده‌تر می‌شود، اما حکایت از داستان جالبی دارد. متهم نفتی این‌بار خود اسیر یک کلاهبرداری قرار می‌گیرد. شمش‌هایی با اکلیل‌های طلایی، رهاورد هواپیمای شخصی بود که مسیر آفریقا تا ترکیه و سرانجام امارات را طی می‌کند تا ضرری چند میلیون دلاری را به میلیاردر نفتی تحمیل کند. زنجانی اما همچنان درگیر مشاجرات لفظی است. از وکلای شرکت نفت و بانک‌ها گرفته تا نماینده دادستان و رییس جلسه، با همه بحث می‌کند و در دفاع از خود می‌گوید که «همه به من توهین می‌کنند»؛ دفاعیاتی که البته این‌بار به تنهایی بر دوش نمی‌کشد. در چهاردهمین جلسه رسیدگی به اتهامات میلیاردر نفتی، سرانجام نوبت به رسول کوهپایه‌زاده می‌رسد تا در دفاع از موکل خود پشت جایگاه حاضر شود و از ایرادات شکلی بر پرونده کیفرخواست موکل خود بگوید. وکیل متهم نفتی اما دفاعیات جلسه گذشته نمایندگان بانک‌ها را به عنوان برگ برنده دفاعیات خود استفاده کرد تا به استناد آن بگوید که «آن صحبت‌ها نشان از سابقه سوء موکلم نبود بلکه نشان‌دهنده همکاری و کمک زنجانی به دولت است. وی نزدیک به ۵/١میلیارد یورو در شرایط تحریم ارز جابه‌جا کرده است بنابراین اظهارات نمایندگان بانک‌ها با آنکه در کیفرخواست بوده مغایراست.»
پول خودم بود دوست داشتم خرج کنم
زنجانی در ابتدای چهاردهمین جلسه رسیدگی به اتهامات خود در پاسخ به سوال رییس شعبه ١۵ دادگاه انقلاب درباره جزییات دریافت منابع شرکت نیکو و واریز یک میلیارد و ۴٢٧ میلیون یورو از منابع این شرکت به حساب بانک مالزی گفت: شرکت اچ کی بعد از اینکه حسابی را در بانک اف‌آی‌آی‌بی باز کرد دستور پرداختی را به بانک مرکزی می‌دهد مبنی بر اینکه به حسابش در بانک مالزی مبلغ یک میلیارد و ۴٠٠ میلیون یورو واریز شود. بانک مرکزی این مبلغ را از طریق بانک‌های مختلف از جمله یک بانک در چین و بانک‌های دیگر به حساب شرکت اچ کی نزد بانک مالزی واریز می‌کند. قاضی صلواتی در ادامه از بابک زنجانی خواست ارقام واریز شده را با جزییات بیان کند که وی گفت: در حال حاضر رقم دقیق مبالغ را به یاد ندارم. بابک زنجانی بیان کرد: پول‌ها در حساب بانک‌های مسکن، پارسیان و سرمایه بوده است. این پول از تاریخ تیر ماه ٩١ تا آذرماه ٩١ یعنی در طول ۵ ماه پرداخت شده است و از محل آن نیز دستور پرداخت‌های شرکت نفت صورت گرفته است. زنجانی در پاسخ به سوال دیگر قاضی صلواتی درباره اینکه مفاد قراردادتان چگونه بوده؟ گفت: هیچ حساب و کتابی با آن‌ها نداشته‌ام. آن‌ها از بانک مالزی خواسته بودند برای واریز وجه کارگزار خود را معرفی کند. در مجموع ٧٠٠ میلیون یورو از محل منابع آن‌ها به پیمانکاران در خارج از کشور پرداخت شد. قاضی صلواتی با اشاره به مصارفی که بابک زنجانی از منابع شرکت نفت داشته و پول‌های نفت را به سایر شرکت‌ها داده و ریال آن را تحویل گرفته، گفت: شما مجاز نبودید پول‌ها را در داخل کشور هزینه کنید. طبق قرارداد باید پول‌ها را به پیمانکاران نفتی پرداخت می‌کردید. بابک زنجانی در پاسخ گفت: شرکت‌هایی که نام آن‌ها را بیان کردید در کره از من پول دریافت کردند و این پول‌ها از محل پول‌های شرکت اس‌سی‌تی بوده است. وی ادامه داد: وقتی پول مال شرکت است هر جا که بخواهد می‌تواند مصرف شود و هیچ کس نمی‌تواند بگوید چرا اس‌سی‌تی پول‌هایش را در فلان جا هزینه کرده، این پول‌ها مال خودم بود و دوست داشتم خرج کنم. وی بیان کرد: شرکت نفت بابت شرکت نیو روش دو حواله ٢٠٠ و ٣٠٠ میلیون یورویی صادر کرده بود که حواله ٣٠٠ میلیون یورویی پرداخت شد، اما منابع حواله ٢٠٠ میلیون یورویی تامین نشده بود. قاضی صلواتی خطاب به بابک زنجانی گفت: آیا شما در داخل کشور به این شرکت وون کره جنوبی دادید؟ زنجانی پاسخ داد: ما در داخل کشور وون کره جنوبی نداریم که بخواهیم تحویل دهیم. زمانی که می‌خواستم به نیو روش پول بدهم گفتند به جای یورو، وون کره جنوبی نیاز داریم. به همین خاطر یورو‌ها را به وون تبدیل کردم و در خارج از کشور به آن‌ها دادم و کارمزد کارم را نیز ٧ در هزار دریافت کردم. بابک زنجانی تصریح کرد: در ایران ارز خارجی وجود ندارد که بخواهم در داخل کشور به شرکت‌ها ارز بدهم. در اصل حساب دفتری شرکت‌ها در ایران بود و ما در کره، چین و ترکیه به آن‌ها پول داده‌ایم و فقط حساب دفتری آن‌ها در ایران بوده است.
شمش‌هایی با اسپری اکلیلی طلا
در ادامه زنجانی در پاسخ به سوال دیگر قاضی صلواتی مبنی بر اینکه از آفریقا هزار و ۵٠٠ کیلو طلا خریده‌اید در حال حاضر این طلا‌ها کجا هستند؟ گفت: من چنین چیزی نخریدم. رییس دادگاه در پاسخ به صحبت بابک زنجانی گفت: شما طلا‌ها را از آقای «الف» خریده‌اید که بابک زنجانی توضیح داد: آقای «الف» فرد کلاهبرداری است که به دستور بازپرس و با شکایت من به همراه آقای «م» بازداشت شد. وی ادامه داد: این آقایان مدعی بودند در آفریقا طلا دارند و من به آن‌ها گفتم قراردادی ببندیم تا طلا‌ها را به ایران بیاورم. در این راستا با رییس بانک مرکزی صحبت شد و قرار شد برای رفع برخی از مشکلات طلا‌ها به ایران بیاید. آقای الف برای طلا‌ها ۵ میلیون دلار پیش‌پرداخت دریافت کرد و از ترکیه یک هواپیمای مسافربری بزرگ به همراه دو مامور و نماینده‌ای از طرف من به آفریقا رفتند. وی گفت: وقتی به آفریقا رسیدند به ما زنگ زدند و گفتند طلا‌ها را دیده‌ایم و اگر اجازه می‌دهید آن‌ها را بارگیری کنیم. آن آقایان به دلیل هزینه‌های گمرکی آفریقا یک میلیون دلار دیگر از من خواستند و ما بدون دریافت هیچ گونه مدارکی این مبلغ را پرداخت کردیم. زنجانی افزود: طلا‌ها بارگیری شد و هواپیما در استانبول فرود آمد. قرار بود بار هواپیما به ایران منتقل شود که متاسفانه آقایان، اطلاعات را به پلیس استانبول مخابره کردند و گفتند محموله قاچاقی در هواپیما وجود دارد. پلیس استانبول نیز هواپیما را توقیف کرد و مدارک مربوط به بار هواپیما را از ما خواست. زنجانی تصریح کرد: مدارکی که دستمان بود را به گمرک استانبول دادیم، اما آن‌ها گفتند ما اصل مدارک را می‌خواهیم و ما به آقایان «الف» و «م» گفتیم که اصل مدارک را به ما ارایه کنند اما آن‌ها گفتند باید پنج میلیون دلار دیگر به ما بدهید تا ما اصل مدارک را به شما بدهیم. ما نیز مجددا پنج میلیون دلار دیگر پرداخت کردیم. قاضی صلواتی خطاب به بابک زنجانی گفت: شما این پول‌ها را از منابع شرکت نیکو پرداخت کردید که بابک زنجانی در پاسخ گفت: آن زمان شرکت نفت با ما کاسبی نداشت که بخواهم این مبالغ را از منابع شرکت نفت پرداخت کنم. در مجموع ١١ یا ١٢ میلیون دلار داده‌ایم و در مدارکی که به ما ارایه کردند، نوشته بود این کالا‌ها مصنوعی است. ما وقتی از آن‌ها پرسیدیم این چه چیزی است که شما نوشتید، پاسخ دادند به این خاطر این مطلب را نوشتیم تا گمرک پول کمتری از ما بخواهد. این متهم پرونده موسوم به فساد نفتی اظهار کرد: در نهایت بار از استانبول به دوبی منتقل شد در دوبی آقای «م» که صاحب بار بود و دوستان ما که رفته بودند بار را ترخیص کنند، مشاهده کردند روی شمش‌ها اسپری اکلیلی طلا پاشیدند، اما این آقایان زیر بار این موضوع نرفتند و مدعی شدند ما طلا‌ها را جابه‌جا کردیم. بابک زنجانی گفت: از آنجا که خدا می‌خواست گروه این افراد در آفریقا دستگیر شدند و روزنامه‌ها نیز این موضوع را منتشر کردند. ما هم از آن‌ها شکایت کرده و دو نفر از آقایان را بازداشت کردند. در قبال پولی که ما به آن‌ها داده‌ایم چهار میلیون دلار ضمانتنامه چهار ساله دادند و مابقی پول را بدهکار شدند.
مصیبت زنجانی یکی، دو تا نیست
در ادامه وکیل شرکت نفت با اجازه قاضی جلسه گفت: نمی‌توان بیش از این صبر کرد و دروغ‌های آقای بابک زنجانی را پاسخ نداد. مصیبت زنجانی برای شرکت نفت و نظام یکی دو مورد نیست. غلامرضا مهدوی اظهار کرد: مدارکی که در دست من است، نشان می‌دهد محموله‌های نفتی به زنجانی تحویل داده شده، این در حالی است که متهم این موضوع را انکار می‌کند. مهدوی ادامه داد: باید ببینیم مسوولان دلسوز کشور در آن شرایط چرا چنین تصمیمی را اتخاذ کردند تا منابع نفت به بانک مالزی واریز شود. باید بگویم که مشکل پیمانکاران نفتی ما نقدینگی یورو و دلار بود و مسوولان می‌خواستند از این طریق مشکل حل شود. ما در کشور هم ریال و هم وون کره داشتیم. وکیل‌مدافع شرکت نفت خاطرنشان کرد: پیمانکاران ریال و وون نمی‌خواستند و مشکل بعد از تحریم‌های ظالمانه امریکا تبدیل پول‌های کشور به یورو و دلار بود. بابک زنجانی مسوولان ما را تخریب می‌کند؛ لذا از دادگاه خواهشمندم اگر فرصتی پیش آمد از این مسوولان دعوت کنند تا در دادگاه حضور یابند. وی خاطرنشان کرد: بابک زنجانی به مسوولان گفته بود بانکی دارم که می‌توانم از آن طریق مطالبات پیمانکاران را به دلار و یورو پرداخت کنم، اما هیچ کدام از مطالبات را پرداخت نکرده است و ردیابی تمامی پول‌ها مشخص است. اصل پولی که قرار بود بابت پرداخت پیمانکاران در بانک اف‌ای‌ای بی‌واریز شود سر از شرکت SCT درآورد و صرف مصارف شخصی شده است. مهدوی اظهار کرد: کل پولی که بابک زنجانی به پیمانکاران پرداخت کردند به ۶۶٠ میلیون یورو می‌رسد و بعد از پنج ماه از زمان واریز پول‌ها شرکت HK دستور پرداخت داد که دستور‌ها با تاریخ آن‌ها مشخص است. انتقال از طریق سیستم بانکی آنی انجام می‌شود اما بابک زنجانی پنج ماه پول پیمانکاران را نداده و بعد هم تحریم‌ها را بهانه کرد. زنجانی پس از اظهارات وکیل شرکت نفت گفت: یک میلیارد و ۴٢٧ میلیون یورو به من پول دادند و آخرین باری که ۴٠٠ یا ۵٠٠ یورو پول واریز کردند یک ماه به تحریم من مانده بود. حال اگر آقایان را فریب داده بودم چرا به من پول دادند؟ و اگر آدم بدی بودم چرا همچنان پول واریز می‌کردند؟ برای مستند بودن صحبتم پرینت حساب‌ها موجود است.
چه کسی راست می‌گوید؟
قاضی صلواتی در ادامه خطاب به بابک زنجانی گفت: شما می‌گویید نماینده دادستان، کار‌شناس بانک مرکزی و وکلا اشتباه می‌کنند، چه کسی درست می‌گوید؟ زنجانی در پاسخ گفت: من اشتباه می‌کنم و شما درست می‌گویید! پول‌هایی که بانک مرکزی واریز کرده دارای تاریخ است. نماینده دادستان در واکنش به صحبت بابک زنجانی گفت: من تمام وجوه واریز شده را به صورت جزیی خوانده‌ام و مستند آورده‌ام، اگر شما نیز مستند دارید ارایه کنید. زنجانی در پاسخ نجفی گفت: پول‌ها را آقایان از بانک مرکزی ریختند و مدارکش موجود است. قاضی صلواتی به بابک زنجانی گفت: حق ندارید به کسی توهین کنید. بابک زنجانی در پاسخ این صحبت قاضی صلواتی اظهار کرد: همه به من توهین می‌کنند. نماینده دادستان خطاب به بابک زنجانی گفت: در طول هفت جلسه دادگاه شما همه را نادان و جاهل خوانده‌اید. بابک زنجانی گفت: شما به من گفتید در داخل ایران پول پرداخت کرده‌ام در حالی که تاریخ واریز‌ها مشخص است. نجفی بار دیگر خطاب به بابک زنجانی گفت: فقط تو می‌دانی. بابک زنجانی در پاسخ به نماینده دادستان اظهار کرد: بله که من می‌دانم. در ادامه جلسه دادگاه قاضی صلواتی خطاب به متهم ردیف اول پرونده موسوم به فساد نفتی گفت: برای آخرین بار تذکر داده می‌شود قبل از صدور حکم از سوی دادگاه نسبت به تسویه حساب با وزارت نفت اقدام کنید. اقداماتی که تاکنون انجام داده‌اید موثر نبوده؛ لذا به وکیل‌های خارجی و داخلی خود بگویید تا قبل از صدور حکم بدهی وزارت نفت را تسویه کنند. بابک زنجانی در ادامه دفاعیات خود گفت: درباره اینکه گفته شده مجوز لازم را از بانک مرکزی نداشته‌ام باید بگویم وقتی من در خارج از کشور در بانک‌ها پول دریافت و در خارج از کشور به آن‌ها پرداخت می‌کردم از وسیله‌ای به نام آبوان استفاده می‌کردم که این ربطی به داشتن مجوز از سوی بانک مرکزی ندارد.
وکیل میلیاردر نفتی و اشکالات وارده به کیفرخواست
حال نوبت به وکیل میلیاردر نفتی می‌رسد که بعد از سیزده جلسه دفاعیات از موکل خود را بیان کند. رسول کوهپایه‌زاده در ابتدای این دفاعیات گفت: دفاعیات من در سه بخش ایرادات شکلی کیفرخواست، دفاع ماهوی و ظرف زمانی بزه‌های مورد ادعا و سپس اتهامات جعل، پولشویی، ادعای تشکیل گروه و جرایم از طریق سازمان یافته، اخلال در نظام اقتصادی کشور و افساد فی‌الارض است. وکیل متهم نفتی در ارتباط با ایرادات شکلی کیفرخواست گفت: عنصر قانونی نخستین بزه انتسابی، اخلال در نظام اقتصادی کشور با تشکیل شبکه سازمان یافته برای جعل و پولشویی و استفاده از سند مجعول و ضربه به نظام جمهوری اسلامی ایران است که ماده ١و٢ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی مواردی که به عنوان جرم اقتصادی تلقی می‌شود را تصریح کرده است. وی تصریح کرد: اما مستند بزه انتسابی به موکل بنده بند الف و ج ماده یک قانون اخیرالذکر است، ایراد وارده به کیفرخواست تنظیمی این است که نخستین جرم متهم را اخلال در نظام اقتصادی کشور از طریق جعل و پولشویی عنوان کرده است، چرا که در مجموعه ٢٠٩ جلد پرونده هیچگاه به صورت واضح و مشخص بند الف و ج قانون مورد اشاره مورد سوال قرار نگرفته است تا موکل من با اطلاع از قانون امکان پاسخ و دفاع داشته باشد. کوهپایه‌زاده به ماده ١٩۵ قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کرد و گفت: بازپرس پیش از شروع تحقیق به متهم اعلام می‌کند که مراقب اظهارات خود باشد و سپس موضوع اتهام را به وی تفهیم می‌کند لذا انتظار می‌رود در تفهیم اتهام مهم‌ترین جرم انتسابی به موکل خارج از نص قانونی عمل نکند. وکیل مدافع متهم نفتی اظهار کرد: تردید ندارم که بازپرس پرونده بیشترین زحمت را در این پرونده متحمل شده است، بازپرس باید در مرحله تحقیقات خطاب به موکل اعلام می‌کرد که شما متهم به اخلال در نظام اقتصادی هستید و باید ماده قانونی قرائت و به متهم تفهیم می‌شد. کوهپایه‌زاده گفت: در کیفرخواست صادره وقوع بزه‌های منتسب به موکل سال ٨۵ به بعد اعلام شده است، اساسا همکاری ۶ ماهه موکل من با شرکت نفت مربوط به سال ٩١ است اما چرا در کیفرخواست وقوع جرایم سال ٨۵ ذکر شده است. وی مدعی شد: با توجه به مصادره اموال متهم به‌طور دقیق باید مشخص گردد که هر یک ازجرایم ادعایی در چه زمانی ارتکاب یافته است و این ارتکاب مستند به کدام دلیل است. کوهپایه‌زاده در ارتباط با دلایل اتهامی که در کیفرخواست آمده مدعی شد: نخستین دلیلی که در کیفرخواست آمده جعل اسناد هویتی و استفاده از آن، جعل مفاد و مندرجات شناسنامه، افتتاح حساب‌های مختلف و دریافت تسهیلات متعدد از بانک‌ها است و در کیفرخواست آمده که زنجانی ٢۴ فقره سوییفت‌های مربوطه را جعل کرده است و معلوم نیست چرا از جعل شناسنامه نام برده شده است. وی ادامه داد: حتی با فرض صحت این ادعا، موکل با تغییر در مندرجات کپی شناسنامه موفق به اخذ دسته چک و کپی حساب شده است که این عمل در تاریخ ۶ آبان ٨١ انجام شده است اما جعل شناسنامه در ١٠سال گذشته چه ارتباطی با موضوع مورد رسیدگی دارد، هیچ ارتباط قانونی و منطقی بین جعل اسناد هویتی با جرایم انتسابی به موکل وجود ندارد و لذا کیفرخواست صادره از این حیث مخدوش و قابل ایراد است. وکیل متهم نفتی در ارتباط با اتهام کلاهبرداری از بانک‌ها و تحصیل مال به طرز نامشروع گفت: این عنوان دومین دلیل اتهامی است اما آنچه که آورده شده است دلیل اتهام نیست و این مورد ایرادی جدی است.
اصل بر مجرمیت موکلم قرار داده شد
کوهپایه‌زاده در ادامه عدم بهره‌مندی از کار‌شناسان رسمی دادگستری ذی‌صلاح در امور مربوطه را یکی دیگر از ایرادات شکلی کیفرخواست دانست و گفت: حتی یک برگ از نظر کار‌شناس رسمی دادگستری در امور تجاری استفاده نشده است و هنگامی که متوجه شدم اساس و پایه کیفرخواست بر اساس نظر کار‌شناسان بانک مرکزی بوده اعتراض کردم و براساس حقوق دفاعی متهم درخواست رسیدگی از سوی کار‌شناسان رسمی دادگستری کردم و باز هم این درخواست را تکرار می‌کنم. وی ادامه داد: این پرونده حساسیت خاصی در عرصه ملی ایجاد کرده و چشم‌های دوستان و دشمنان بر این پرونده معطوف شده است، تمهیدی اندیشیده شود که فردا روز از این پرونده به عنوان برگ زرین در دستگاه قضایی یاد شود بنابراین هر جا شایبه‌ای ایجاد شود که اصل بی‌طرفی رعایت نشده از شما می‌خواهم در خصوص ارجاع امر به کار‌شناس رسمی تصمیم مقتضی لحاظ شود. وکیل متهم نفتی تصریح کرد: در بیان سابقه موکل بنده به برگشت خوردن چک ایشان در سال ٧٧ یعنی ١۶ سال پیش اشاره شده است و هیچ یک از خدمات ارزشمند موکلم به کشور در جهت کمک به نهادهای عمومی ودولتی، خرید کالاهای اساسی و تکمیل طرح‌های عمرانی به عنوان سابقه درخشان اشاره نشده است و اصل بر مجرمیت آن قرار داده شده است و این کار موکلم نوعی نیرنگ و تقلب جهت جلب نظر مسوولان عنوان شده است. وکیل مدافع متهم نفتی در پایان خطاب به قاضی گفت: روز گذشته بر اساس دستور شما نمایندگان بانک‌ها حضور داشتند و بر اساس آنچه گفتند شما شاهد بودید که نه تنها جرم موکلم محسوب نمی‌شد بلکه نشان از سابقه سوء موکلم هم نبود و نشان‌دهنده همکاری و کمک زنجانی به دولت بوده است وی نزدیک به ۵/١میلیارد یورو در شرایط تحریم ارز جابه‌جا کرده است بنابراین اظهارات نمایندگان بانک‌ها با آنکه در کیفر خواست بوده مغایراست.
