دستاوردهای بیانیه لوزان
علی خرم*/مردمسالاری
چهارشنبه ۹ ارديبهشت ۱۳۹۴
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به نیویورک رفته تا علاوه بر شرکت در اجلاس بازنگری معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای، از طرف آمریکایی توضیح بیشتری درباره آثار توافق احتمالی بر وضع داخلی تعهدات این کشور بخواهد زیرا در هفته‌های گذشته اظهارات متفاوتی درباره مذاکرات هسته‌ای از سوی مقامات آمریکایی مطرح شده است و علاوه بر این کنگره تصویب کرد که توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ باید به تصویب کنگره هم برسد.
در بیان چگونگی اختلاف کنگره و کاخ سفید باید به این نکته اشاره کرد که تحریم‌های آمریکا شامل دو دسته تحریم می‌شود. حدود۴۰ درصد این تحریم‌ها توسط دولت آمریکا انجام گرفته است که کنترل آن‌ها در اختیار رئیس‌جمهور است. اما سایر تحریم‌ها با تصویب کنگره اعمال شده که اختیار لغو آن‌ها در اختیار کنگره است. اوباما پیش از این تعهد داده بود که کنگره را در مسیر مذاکرات هسته‌ای قانع کند اما شرایط تغییر کرد و کنگره اقبالی به اوباما نشان نداد. از سویی در ایران هم جایگاه حقوقی بیانیه لوزان زیر سوال رفت. در مقابل تندرو‌ها در آمریکا هم ادعا کردند که بیانیه لوزان الزام ندارد و همه توافقات باید به تایید کنگره برسد و هر توافقی که در ژنو بدست آید باید کنگره آن را تایید کند تا ۶۰ درصد باقی تحریم‌ها برداشته شود.
وقتی بیانیه لوزان صادر شد نباید جایگاه حقوقی آن زیر سوال می‌رفت بلکه باید بیان می‌شد که این بیانیه برای همه الزام آور است و در واقع آمریکا را مجبور می‌کردیم که به این بیانیه پایبند باشد ولی اکنون نظرات کنگره در این بیانیه دخالت داده می‌شود. در ایجاد این شرایط هم کنگره و هم سایرین مقصرند. به‌هرحال امیدواریم این مشکل در ادامه مذاکرات هسته‌ای حل شود تا طرفین مذاکرات به توافق دست یابند.
از سویی عده‌ای در داخل کشور مطرح می‌کنند که با بیانیه لوزان دستاوردهای هسته‌ای ما از بین رفته است. این عده یا بی‌اطلاع هستند یا با این مساله برخورد جناحی می‌کنند. اکنون ما دانش هسته‌ای برای غنی‌سازی بیست درصدی اورانیوم را در اختیار داریم. کشورهایی که به این قابلیت دست یافته‌اند می‌توانند اورانیوم را تا ۹۰ درصد غنی‌سازی کنند پس ما مشکل را پشت سر گذاشته‌ایم و مشکلی از لحاظ غنی‌سازی اورانیوم نداریم. بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که آیا ما به غنی‌سازی نیاز داریم یا نه؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که غنی‌سازی با چهار هدف انجام می‌گیرد. یا برای سوخت نیروگاه یا استفاده نظامی یا صادرات یا انبارکردن اورانیوم.
در حال حاضرایالات متحده آمریکا میلیارد‌ها دلار هزینه صرف می‌کند تا امنیت اورانیوم غنی سازی شده خود را حفظ کند. اکنون برای ما انبارکردن اورانیوم فایده‌ای ندارد. روس‌ها هم متعهد شده‌اند که سوخت نیروگاه بوشهر را تامین کنند. همچنین ما به دلیل تحریم‌ها و اینکه ما را متهم به فعالیت نظامی‌هسته‌ای می‌کنند، امکان صادرات اورانیوم غنی شده را نداریم. ما براساس اظهارات مقامات کشورمان به دنبال استفاده نظامی‌ازفعالیت هسته‌ای خود نیستیم بنابراین این چهار هدف برای ما موضوعیت ندارد.
در واقع غنی‌سازی با درصد کم برای ما مطلوب است و ما باید دنبال تحقیق و توسعه باشیم که این تحقیقات در برنامه‌های ما وجود دارد. بنابراین ما در این مذاکرات چیزی را از دست نداده‌ایم. در هر حال هدف ما غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک کشورمان بود که به این هدف دست یافتیم.
ما همچنین در مذاکرات هسته‌ای به دنبال رفع تحریم‌هایی بودیم که به دلیل سادگی یا بی‌اطلاعی یا اشتباهات محاسباتی دولت نهم‌و‌دهم علیه ما وضع شده بود. مذاکره‌کنندگان هسته‌ای کشورمان در طول این مذاکرات توانستند راه حلی آبرومندانه برای رفع تحریم‌ها بیابند بدون آنکه صنعت هسته‌ای کشور تعطیل شود. ما باید در ادامه این راه عبرت گرفته و دستاوردهای خود را زیر سوال نبریم. براساس بیانیه لوزان ما دستاوردهای خوبی داشته‌ایم و عملکرد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز بسیار موفق و روشن بوده است.
*
کار‌شناس مسائل سیاست خارجی
