تاملی بر تحصن اخیر معلمان

با اعلامی که توسط برخی فرهنگیان و معلمان در شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته بود، جمعی از معلمان روز پنجشنبه بیست و هفتم سال جاری در برابر ادارات کل در مراکز استان‌ها و نیز ادارات آموزش و پرورش در شهرستان‌ها تحصن کرده و خواهان توجه به مطالبات و حقوق خود بر اساس قانون شدند. قبل از آن هم در بهمن و اسفند سال قبل، فرهنگیان و معلمان تجمعاتی را صورت داده بودند. آنچه تحصن اخیر را متمایز می‌کرد این بود که این فراخوان در یک روز تعطیل آموزشی صورت می‌گرفت. ایرادی که قبلا بر این گونه اعتراضات وارد بود این بود که از نظر بسیاری از خانواده‌ها، تعطیل کردن مدرسه و سر کلاس نرفتن در تضاد اساسی با حقوق دانش آموز بود و اینکه نباید از دانش آموز به عنوان ابزاری جهت پیگیری مطالبات یا اعمال فشار استفاده کرد. در واقع، این نوعی فرهیختگی و نشان از پختگی معلمان در برخورد با فعالیت‌های صنفی بود و جای قدردانی دارد. نکته مهم دیگر، برخورد همدلانه و نیز منطقی مسئولان ادارات و نواحی با اعتراضات معلمان بود. چه در تجمعات سال قبل و نیز تحصن اخیر خبری از بازداشت یا برخورد‌های امنیتی منتشر نشده است. از این جهت باید از دولت تدبیر و امید در اتخاذ سیاستی مدبرانه و منطقی در برخورد با اعتراض معلمان تشکر کرد. اما متاسفانه در دولت‌های نهم و دهم برخورد خوب یا سازنده‌ای با اعتراض معلمان صورت نگرفت و بازداشت صد‌ها معلم در روز ۲۳ اسفند سال ۸۵ که به خاطر یک موضوع کاملا صنفی و در جهت احقاق یک حق قانونی در برابر مجلس شورای اسلامی گرد آمده بودند همچون نقطه سیاهی در تاریخ مبارزات صنفی معلمان و در آن برهه ثبت شد. برای بسیاری از معلمان در دادگاه‌های انقلاب و نیز هیات‌های تخلفات اداری، پرونده‌های مختلفی تشکیل شد و همین مسئله موجب شد تا جامعه فرهنگیان به سکوتی تقریبا ۸۰ ساله فرو رود. آقای دکتر روحانی در بیست و چهارم فروردین ماه دستور تشکیل کار گروه یا کمیته‌ای متشکل از اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و علی اصغر فانی وزیر آموزش وپرورش را صادر کرد. برخی از فرهنگیان این اقدام را نوعی تاکتیک برای گذر از بحران می‌دانند اما برخی دیگر بر این باورند که مبارزات صنفی عرصه «مطلق انگاری» یا حرکت در یک مدار «صفر یا صد» نیست و ریتم حرکت باید تدریجی و همراه با حوصله باشد و جوانب مختلف امر با رعایت کمترین هزینه در نظر گرفته شود. آسیب‌شناسی اعتراضات معلمان از سال ۱۳۸۰ تاکنون نظریه گروه دوم را تایید می‌کند ضمن آنکه این گونه اعتراضات که بر شکل بیرونی تکیه دارد فاقد یک «اتاق فکر» جهت راهبری یا استمرارآن است و همین امر آسیب پذیری این گونه حرکت‌ها را به شدت افزایش خواهد داد. هنوز یک گفت‌و گوی سازنده در درون آموزش‌و پرورش میان سطوح مختلف آن صورت نگرفته است و هنوز بزرگ‌ترین حلقه مفقوده عنصر «اعتماد» جهت پی‌ریزی یک مانیفست صنفی جهت فعالیت‌های صنفی است. معلمان بار‌ها عنوان کرده‌اند که توسط مسئولان و حتی جامعه دیده نمی‌شوند و تصور بر این است که این اعتراضات می‌تواند آموزش و پرورش را به «مسئله روز» تبدیل کند. در اینکه آموزش و پرورش و معلمان جایگاه چندانی در معادلات برنامه ریزان ندارند تردیدی نیست اما لازمه منطقی «دیده شدن» حضور مستمر یا احتمالا «فرسایشی» از طریق فاز «حرکت» نیست. برای دیده شدن در وهله نخست باید معلمان از لاک فرهنگ شفاهی رایج بیرون آمده و با «رسانه» آشتی کنند. حضور مستمر در رسانه‌ها موجب شکل‌گیری یک «هویت صنفی» جهت طراحی یک «نقشه راه» خواهد بود. شکل گیری این هویت صنفی نوعی انسجام و اعتماد را در میان فرهنگیان و معلمان جهت مشارکت در مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری فراهم خواهد کرد. در کنار نقش بی‌بدیل «رسانه «نباید از مشارکت در ساختار نظارتی بزرگی چون «مجلس «غافل بود. تشکیل «فراکسیون صنفی معلمان «می‌تواند فرهنگیان و معلمان را در جهت تثبیت جایگاه واقعی معلمان و ایفای نقش اول آموزش و پرورش در فرآیند «توسعه پایدار» یاری دهد.

علی پورسلیمان کار‌شناس فرهنگی