«حزب» لاریجانی می‌آید
روزنامه اعتماد / مجتبی حسینی
علی لاریجانی ١٠آذر ٩٣ در ساختمان شیشه‌یی جام جم به بهانه سالروز تاسیس پارلمان در ایران، تلویحا خبر تاسیس حزب از سوی خود و حامیانش در مجلس را تایید کرد. او که در برنامه زنده « نگاه یک» و در گفت‌وگوی تلویزیونی حاضر شده بود در پاسخ به این سوال که آیا شما قصد راه‌اندازی حزب سیاسی دارید، گفت: «تشکیل حزب کار خوبی است و بعضا دوستانی که با من در این زمینه صحبت می‌کنند آنها را تشویق به این امر می‌کنم. من خودم هنوز به این نتیجه نرسیده‌ام که می‌توانم حزب تشکیل دهم، شاید هم مقداری تنبلی است اما عقیده دارم اگر واقعا احساس کنم وجود من می‌تواند کمکی به حزب کند حتما این کار را می‌کنم و بعضی از دوستان که با من صحبت می‌کنند من تشویق‌شان می‌کنم که کار حزبی را پیگیری کنند و احزاب قوی در کشور به وجود بیاورند.»
این جملات لاریجانی به نوعی لبیک سیاستمدار سرشناس وابسته به اصولگرایان محافظه‌کار (سنتی) به تاسیس حزب است. این در حالی است که پیش از این کاظم جلالی، مرد لابی‌گر علی لاریجانی در مجلس پیش از این اعلام کرده بود که «آقای لاریجانی به رسالت خویش در مجلس شورای اسلامی متمرکز شده است» و در نتیجه رییس مجلس به دنبال تاسیس حزب نیست. از سوی دیگر برخی رسانه‌ها، خبر داده بودند که علی لاریجانی برای تاسیس این حزب رایزنی‌هایی با ناطقنوری، ولایتی، قالیباف، نهاوندیان و رحمانی فضلی داشته است.
در همین حال روز گذشته خبرگزاری «میزان» وابسته به قوه قضاییه پس از چراغ سبز رییس مجلس به تاسیس حزب از ماموریت لاریجانی به فراکسیون رهروان برای نوشتن اساسنامه حزب خبر داد. براساس خبر منتشر شده از سوی این خبرگزاری، علی لاریجانی روز یکشنبه مورخ ٩آذر ماه سال جاری در جلسه فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت تصریح کرده است که اعضا برای نوشتن اساسنامه حزب رهروان اقدام کنند.
پیشتر شجاعی کیاسری، از موسسان فراکسیون رهروان نیز گفته بود که تاسیس حزب از سوی لاریجانی مقدمات خود را می‌گذراند و قطعا برای انتخابات مجلس آینده فعال خواهد بود. حسین عبدی یکی دیگر از حامیان علی لاریجانی و از اعضای فراکسیون رهروان ولایت هم گفته است که حزب رهروان ولایت طی یکی، دو هفته آینده آغاز به کار خواهد کرد.
با توجه به تقویت احتمال تاسیس حزب از سوی علی لاریجانی به نظر می‌رسد باید پاسخی برای این پرسش‌ها یافت که؛
١) علی لاریجانی چرا تمایل به تاسیس حزب پیدا کرده است؟
٢) کارویژه حزب لاریجانی در جناح اصولگرایی چه خواهد بود؟
٣) علی لاریجانی و حزب احتمالی تحت مدیریت او چه جایگاه و موقعیتی در اردوگاه اصولگرایان خواهد داشت؟
٤) مخالفان و منتقدان لاریجانی برای تاسیس حزب چه اشخاص و گروه‌هایی خواهند بود؟
٥) مفروض بر راه‌اندازی حزب لاریجانی، چه تغییراتی در جناح اصولگرا شکل خواهد گرفت؟
٦) علی لاریجانی با تاسیس چنین حزبی چه نقشی را برای آینده سیاسی خود هدف گرفته است؟
یکم؛ چرایی تمایل لاریجانی به تاسیس حزب
اصولگرایان به ویژه طیف سنتی‌ها (محافظه‌کاران) حال و روز خوبی ندارند و با بحران‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. کادر رهبری این گروه از اصولگرایان با رحلت آیت‌الله مهدوی کنی و حبیب‌الله عسگراولادی تضعیف شده است. ناطقنوری، حسن روحانی و هاشمی‌رفسنجانی هم که روزگاری در مقام شورای رهبری این طیف از اصولگرایان بودند سال‌هاست دیگر نقشی در مدیریت این جناح ندارند. در این میان تنها علی لاریجانی مرد روزهای سخت و رجل عبور از بحران‌های جناح راست سنتی شده است. البته برخی حوادث به انضمام رفتارهای هوشمندانه لاریجانی از سال ٨٤ به بعد به لاریجانی کمک کرده تا او جایگاه مناسبی را در خیمه گاه اصولگرایان سنتی برای خود دست و پا کند. گذر زمان و نارضایتی نسل دومی‌های اصولگرای محافظه‌کار از مدیران این جناح از یکی دو سال قبل باعث شده بود تا همه نگاه‌ها برای پوست‌اندازی و نوسازی در کادر رهبری و شیوه مدیریتی این جناح‌ها به سمت و سوی لاریجانی معطوف شود. این مهم بی‌تردید مراحل تکوینی خود را نمی‌توانست با وجود آیت‌الله مهدوی کنی تکمیل کند اما حالا که گره‌های کور فراوانی بر کلاف اصولگرایان افتاده است، نه تنها نسل دومی‌های این جناح که بسیاری از چهرههای نسل اول اصولگرا معتقدند که دستان لاریجانی توان بازکردن این گره‌های کور را دارد.
لاریجانی بی‌شک علاقه‌مند است تا خلأ چهرههای نامدار اصولگرا را برطرف سازد و جناح اصولگرا را با نوسازی اجباری مواجه و این دقیقا همان چیزی است که نسل دوم اصولگرایان خواهان آن هستند. نسل دومی‌های اصولگرا لاریجانی را چهره‌یی میانه‌رو و معتدل می‌دانند که بر اساس روابط گرم و صمیمانه‌اش با مقام معظم رهبری، هاشمی‌رفسنجانی، حسن روحانی و بسیاری دیگر از چهرههای تاثیرگذار در فضای سیاسی و مدیریتی کشور می‌تواند نقش واسطه خیر و منجی را داشته باشد و در کنار این کارکرد، جذابیت از دست رفته راست سنتی را به این جناح بازگرداند تا این جناح گرفتار انهدام نشود.
دوم؛ کارویژه حزب لاریجانی
علی لاریجانی در مجلس، موقعیت پیشین خود را ندارد. شاهد مثال این مدعی اتفاقاتی است که طی یک سال گذشته در پارلمان رخ داده است. اگرچه فراکسیون رهروان ولایت روی کاغذ به عنوان فراکسیون اکثریت مجلس و تحت مدیریت لاریجانی است اما برخی اتفاقات همچون ماجرای وزارت علوم نشان داد که لاریجانی اقتدار سابق خود را ندارد و در برخی بزنگاه‌ها توانایی پیروزی بر رقبای تندرو در مجلس را ندارد. تضعیف موقعیت لاریجانی البته دلایلی از جمله فاصله گرفتن محمدرضا باهنر از او و رقابت محتملی است که دبیر جبهه پیروان خط امام و رهبری برای بهبود جایگاه خود در جناح راست محافظه‌کار با لاریجانی دارد.
در همین رابطه باهنر در مقاطع مختلف نشان داده که توانایی برهم زدن بازی لاریجانی-جلالی در مجلس را دارد و بر این اساس لاریجانی می‌خواهد با راه‌اندازی حزب، باهنر و دیگر چهرههای سیاسی حاضر در جناح اصولگرایی سنتی را وادار به تغییر رویه و پذیرش رهبری خود در این طیف کند.
ازسوی دیگر حزب لاریجانی با روش و مشی اعتدالی و در صورت نهادینه شدن در جناح راست می‌تواند خون تازه‌یی بر پیکره پیر و خسته تشکیلاتی این جناح تزریق کند تا بازیگران این جناح در آینده توانایی کنش سیاسی را داشته باشند.
سوم؛ مخالفان حزب لاریجانی
حزب لاریجانی به میزان موافقانش، مخالف خواهد داشت؛ مخالفانی که نه از جنس اصلاح‌طلبان که همزاد سیاسی لاریجانی‌اند. مخالفان اصولگرای حزب لاریجانی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد که البته احتمال دارد گروه اول (قالیباف-رضایی) تن به ائتلاف با لاریجانی برای عبور اصولگرایی از نسل محافظه‌کار به نسل میانه‌رو را بدهند. اما در حال حاضر این سه گروه عبارتند از:
١) اصولگرایان تکنوکرات و مستقل: باقر قالیباف شاخص این گروه با لاریجانی همسو نیست و تشکیلات سیاسی روشنی ندارد اما از سازو کار سازمانی و بی‌تابلویی برخوردار است. این گروه در برابر اصولگرایان سنتی که حفظ نظام را هدف و در عین حال دنبال اقتدار سیاسی خود نیز هست بر این اعتقاد است که حفظ نظام تنها با رشد، آبادی و پیشرفت به دست می‌آید. قالیباف و حامیانش با درک وضعیت فعلی اصولگرایان علاقه شدیدی دارند تا خود را منجی اصولگرایان معرفی کنند. تلاش باقر قالیباف در شهرداری تهران با شعار مدیریت جهادی در همین راستا ارزیابی می‌شود. از سوی دیگر محسن رضایی یکی دیگر از چهرههای شاخص و ناراضی از کادر رهبری و سبک بازیگری اصولگرایان است. او در چهار سال گذشته مدام بر موضوع بازسازی و نوسازی گفتمان اصولگرایی تاکید کرده و هشدار داده که اگر اصولگرایان هر چه سریع‌تر به بازخوانی و آسیب‌شناسی رفتار خود نپردازند این جناح سیاسی، منهدم خواهد شد. محسن رضایی پس از شرکت در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری٨٨ و ٩٢، گروهی با عنوان جبهه ایستادگی را تشکیل داده که عناصر آن چهرههای درجه اول جناح راست محسوب نمی‌شوند و هرگز مورد استقبال دیگر گروه‌های اصولگرا قرار نگرفته‌اند. اما رضایی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ٩٢ تن به همکاری با باقر قالیباف داده است به‌گونه‌یی که شاید با ائتلاف این دو اصولگرای نظامی (قالیباف-رضایی)، موقعیت برای نسل دوم اصولگرا بهبود یابد.
٢) اصولگرایان انقلابی: جمعیت ایثارگران، جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، جبهه پایداری و حامیان احمدی‌نژاد را باید از جدی‌ترین مخالفان کنشگری سیاسی علی لاریجانی دانست. مخالفت این گروه‌ها با رییس مجلس آنچنان اظهر من‌المشس است که نیازی به ارایه مصداق و مثال ندارد.
٣) اصولگرایان سنتی: شاخص این گروه محمدرضا باهنر، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری است. باهنر که جانشین مرحوم حبیب‌الله عسگراولادی شده می‌خواهد به بسیاری از منتقدان عملکرد خود در جبهه پیروان نشان دهد پتانسیل رهبری جناح را دارد. مخالفت‌های باهنر با حزب لاریجانی و دعوای لفظی او با برخی نمایندگان حامی راه‌اندازی حزب از سوی لاریجانی در صحن علنی مجلس نقل و نقل امروز خبرنگاران پارلمانی است.
چهارم؛ لاریجانی به دنبال ایفای چه نقشی است؟
علی لاریجانی با راه‌اندازی حزب گویا می‌خواهد نقش برادر بزرگ‌تر را برای اصولگرایان بازی کند. او بی‌تردید دغدغه قدرت گرفتن تندروها در اردوگاه اصولگرایی را دارد و نمی‌خواهد که این طیف به بهانه‌های واهی میدان‌دار و جلودار اصولگرایان شوند. البته از سوی دیگر لاریجانی که طی یک دهه گدشته توانسته جایگاه محکم و قابل اتکایی را در بدنه راست گرایان سنتی کسب کند، این روزها از امیدهای اصلی اصولگرایان سنتی و میانه‌رو برای رها شدن از کابوس حاشیه‌نشینی مطلق در میدان سیاست و به ویژه انتخابات مجلس دهم است. البته رابطه حسنه لاریجانی با هاشمی‌رفسنجانی، ناطقنوری، حسن روحانی و برخی دیگر از چهرههای اصولگرا شانس او را برای رسیدن به «قلندری اصولگرایان» تقویت می‌کند.
لاریجانی طی چند سالی که افرادی چون آیت‌الله هاشمی و ناطقنوری و حتی حسن روحانی مورد هجمه‌های تند اصولگرایان قرار می‌گرفتند، دست از حمایت آنها نکشید و تاوان این حمایت خود را در سخنرانی مشهور در قم پس داد. همان روزی که عده‌یی با مهر و کفش و نعلین به استقبالش رفتند تا مشخص شود که حمایت از این چهرههای محبوب مردمی برای لاریجانی اصولگرا بی‌هزینه نیست. از همین روست که هاشمی و ناطقنوری و روحانی همواره در خلوت و جلوت از لاریجانی و سبک مدیریتش حمایت کرده‌اند و آغوش‌شان روی او باز بوده است. همین جایگاه لاریجانی در بین این طیف از اصولگرایان است که شانس او را برای موفقیت بالاتر می‌برد و این احتمال را مطرح می‌سازد که لاریجانی بتواند در مسیری که پیش رو دارد از حمایت افرادی چون ناطقنوری به نفع خود و البته جریان اصولگرایی بهره ببرد و شاید فتح بابی برای آشتی او با اصولگرایان شود.
پنجم؛ نخستین آزمون حزب لاریجانی
نخستین گام حزب لاریجانی مفروض بر تاسیس، گام برداشتن در انتخابات مجلس دهم است. لاریجانی خوب می‌داند که اصلاح‌طلبان از اقتدار اجتماعی خوبی برخوردارند و با وجود رابطه محترمانه‌اش با اصلاح‌طلبان، یک چهره اصولگراست و نمی‌خواهد اکثر کرسی‌های سبز رنگ بهارستان به آنها برسد. بر همین اساس حزب لاریجانی کار سختی را در انتخابات مجلس دهم پیش رو دارد. گروه‌ها و دسته‌های متنوع اصولگرا در حال حاضر نشان داده‌اند که راه سختی را برای وحدت پیش رو دارند.
پالس‌های ارسالی از سوی تمامی طیف‌های اصولگرا نشان از آن دارد که اصولگرایان به احتمال زیاد با چند لیست وارد انتخابات خواهند شد که این اقدام بر ضریب شکست آنها در انتخابات مجلس دهم می‌افزاید. در این میان اگر لاریجانی بتواند پیشنهادهای خوبی برای باقر قالیباف و محسن رضایی داشته باشد شاید بتواند حلقه جدیدی در کادر رهبری این جناح (میانه‌روها) با مدیریت خود بسازد و این موفقیت آنجا کامل‌تر می‌شود که افرادی چون ناطقنوری و حتی هاشمی‌رفسنجانی و حسن روحانی نیز پشت سر لاریجانی قرار گیرند و بتوانند طیف اعتدال گرایان را نیز به جمع همراهان لاریجانی اضافه کنند. چه آنکه به عقیده برخی نزدیکان به هاشمی و ناطقنوری، لاریجانی در کنار محمدرضا عارف می‌تواند مجلسی ملی را مدیریت کنند. باید به انتظار نشست و دید آیا علی لاریجانی و حزبش می‌توانند موفق شوند؟
حزب رهروان خون تازه در کالبد اصولگرایی
کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس و چهره نزدیک به علی لاریجانی ماموریت لاریجانی برای تدوین اساسنامه حزب رهروان ولایت را تایید کرد. رییس فراکسیون رهروان ولایت در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره چرایی تاسیس حزب از سوی فراکسیون رهروان با رهبری علی لاریجانی گفت: تقویت انسجام تشکیلاتی مدت‌هاست که در دستور کار فراکسیون رهروان قرار دارد و بر همین اساس مدل‌های مختلفی برای افزایش این انسجام مورد بحث و بررسی قرار گرفت که در نهایت تاسیس حزب تا این ساعت تصمیم همه دوستان است.
جلالی با بیان اینکه تاسیس حزب رهروان خون تازه‌یی به بدنه تشکیلاتی و کالبد اصولگرایان است، اظهار داشت: وحدت اصولگرایان ضرورت غیرقابل انکاری است و آقای لاریجانی و اعضای رهروان ولایت هم تلاش می‌کنند تا در این زمینه نقش خود را ایفا کنند.
وی در پاسخ به این سوال که حزب رهروان برای انتخابات مجلس برنامه خواهد داشت یا خیر، اظهار داشت: تقویت موقعیت نیروهای اصولگرا از مهم‌ترین دغدغه‌های اعضای فراکسیون رهروان است و برای انتخابات فعلا برنامه‌یی نداریم چرا که راه‌اندازی حزب تا این لحظه در مرحله ارزیابی کارشناسی بوده است.
رییس فراکسیون رهروان ولایت افزود: دوستانی که پیشنهاد راه‌اندازی حزب رهروان ولایت را داده‌اند می‌خواهند تا در فضای سیاسی کشور کار اصولی و حرفه‌یی انجام دهند. وی افزود: همان طرز تفکری که ما در داخل دنبال می‌کردیم را در حزب خواهیم داشت به علاوه آنکه از نیروهای داخل و خارج از مجلس نیز استفاده می‌کنیم.
