دموکراسی یا استبداد فردی؛ آینده از آنِ کیست؟

بدون تردید امروز موقعیت و نفوذ اصلاح طلبان در دولت و مجلس و شوراها به مراتب کمتر از عصر اصلاحات است. با وجود این من به دلایلی که مهمترینشان ضعف و بحران و آشفتگی اردوگاه اصول‌گراها پس از تحمل شکست های متعدد و صد البته رشد آگاهی های عمومی و انباشت تجربیات مردمی هستند، حرکت به سوی توسعه دموکراتیک و همه جانبه را در حال حاضر مساعدتر از دوره دوم خرداد ارزیابی می کنم. به شرط آن که حامیان دولت مأیوس نشوند، میدان را خالی نکنند و هم چنان فعال و هوشمندانه به پشتیبانی از آن ادامه دهند. هم چنین اصلاح طلبان انسجام کنونی را حفظ کنند، ضعف های خویش را دست کم نگیرند، از هیچ تهدیدی غفلت نورزند و خود را برای بدترین شرایط آماده سازند. چرا که اغلب نهادهای انتصابی هنوز هم حاضر به رعایت کامل قواعد بازی رقابت سالم و آزاد و قانونی نیستند. دلایل مورد نظر من عبارت اند از:

یکم) چهار بحران اقتدارگرایان

۱- شکست پروژه یک دست کردن حکومت

الف) اصولگرایان وعده می دادند که در صورت دراختیار گرفتن مجلس و دولت رایحه خوش خدمت وزیدن خواهد گرفت. اختلافات بین قوا رخت برخواهد بست، نفت به سفره ایرانیان خواهد آمد و ایران ژاپن اسلامی خواهد شد. در حالی که میراث ۸ سال تسلط کامل و انحصاری آنان بر همه نهادهای انتصابی و انتخابی با وجود کسب بالاترین درآمد نفتی از مشروطه تاکنون، تورم ۴۰ درصدی، رشد اقتصادی منهای ۵/۶ درصد، کاهش فاحش تولید، نرخ بیکاری دو رقمی رو به گسترش، بدهی عظیم دولت به بانک ها و بخش خصوصی و انبوه معوقات بانکی بود. چنین اوضاع و احوالی بیشتر به کره شمالی می ماند تا ژاپن.

ب) مرده ریگ دیگر حکومت یک دست جامعه بسته و قلم های شکسته، تحریم نفتی و بانکی میهن و بلوکه شدن اموال و درآمد های ارزی ایران در بانک های خارجی از یک سو و فساد فراگیر هزاران میلیارد تومانی و نیز کاسبی ۲۵ میلیارد دلاری تحریم توسط یک عده خاص از سوی دیگر بود. حرام خواری در آن دوره چنان رواج یافت و عادت شد که به اعتراف صریح معاون اول احمدی نژاد دوسوم نمایندگان از چک های شرکت بیمه برای تبلیغات انتخاباتی خویش بهره برده اند و سه هزار و هفتصد نفر بدون آزمون وارد دوره دکتری شدند، بورسیه گرفتند و به استخدام دولت درآمدند. پدیده زشت و رسوایی که از بدو تأسیس دانشگاه در زمان رضاشاه تا امروز سابقه نداشت.

پ) اصول گراها تمام نهادهای دولتی و عمومی را به خدمت گرفتند و بسیج کردند تا حجاب و هنجارهای اسلامی را بر جامعه حاکم کنند. نتیجه مساعی آنان به اعتراف آقای حداد شکست مطلق بود. درحدی که آن را به شب شدن روز تشبیه کرد. چاپلوسی، ریاکاری، قشری گری، فحاشی و دروغ گویی سکه رایج شد و حکومت یک دست به نام مقابله با شبیخون فرهنگی دشمن، شبی تیره و تار را بر فضای فرهنگ و ادب و هنر کشور و اهالی آن تحمیل کرد. اصول گرایان هم چنین در مهار و کاهش ناهنجاری های اجتماعی از قبیل اعتیاد، ایدز، خشونت ورزی، فروپاشی خانواده، رشوه خواری و فرار مغزها و سرمایه ها نمره قبولی نگرفتند.

ت) رهبر علت حمایت منحصر به فرد خود را از دولت آقای احمدی نژاد عدم تلاش وی برای ایجاد حاکمیت دوگانه خواند. قهر ۱۱ روزه بطلان آن ادعا را ثابت کرد. مهم تر آن که وی در پاسخ تلاش رهبر و شعار او در جمع خواص در ایام انتخابات ۸۸ که «شکست احمدی نژاد شکست من است» در جلسات خصوصی ادعا و اعلام می کرد اگر رهبری از من حمایت نمی کرد دست کم ۵ میلیون رأی بیشتر می آوردم.

ث) یک شنبه سیاه و یک شنبه انتقام راهبرد رهبر را در تشکیل مجلس تک جناحی اصول گرا اما با سلایق مختلف درهم شکست و آقای لاریجانی که در تبلیغ و بزرگ نمایی عملکرد شهردار اصول گرای تهران همه نُرم های اطلاع رسانی صدا و سیما را به هم زد و ساخت یک پله برقی در میدانی در پایتخت توسط احمدی نژاد را مهم تر از راه اندازی پروژه بزرگ دولت خاتمی در عسلویه و پارس جنوبی جلوه داد به خواب هم نمی دید که به وسیله همین فرد و در حضور و ریاست خویش بر مجلس، نوار رشوه خواری برادرش از بابک زنجانی در جلسه علنی پخش و از رادیو منعکس شود و از او کاری ساخته نباشد. محض یادآوری عرض می کنم که فاصله زمانی هویت، چراغ و کنفرانس برلین تا نوار فاضل لاریجانی به ۱۶ سال هم نرسید. «فاعتبروا یا اولی الالباب»

۲- بحران گفتمان اصول گرایی

الف) پیدایش داعش که کم و بیش مانند طالبان و بوکوحرام به استقرار حکومت اسلامی بر مبنای «النصر بالرعب» یا حکومت کردن بر اساس ترس معتقد است، با اندیشه ها، ارزش ها، مفاهیم و نهادهای غرب خصومت می ورزد. انتخابات، نهادهای مدنی غیردولتی جدید و نیز مطبوعات و احزاب آزاد را برنمی تابد و تنها یک سبک زندگی را به رسمیت می شناسد. به حجاب اجباری و تفکیک جنسیتی باور دارد. امر به معروف را شلاقی و نهی از منکر را چماقی می داند و علوم انسانی را نفی می کند، ضربه مهلکی بر همه خوارج مسلکان اعم از شیعی و سنی، ایرانی و عرب و کرد و ترک وارد کرده است. یعنی همه کسانی که از اسلام زورمدار، ظاهرگرا و خشونت پرست دفاع می کنند.

ب) اصول گرایان در ربع قرن گذشته خود را سخنگوی انحصاری اسلام می نامیدند و رقیب اصلی خود یعنی اصلاح طلبان را به طرفداری از سکولاریسم متهم می کردند. داعش ادعا و آرایش مزبور را به محاق برده آنان را در دوراهی مهمی قرار داده است: یا به نقد و نفی اسلام تحمیلی و دستوری بپردازند و سازگاری اسلام را با دموکراسی و حقوق شهروندی بپذیرند، به اجرای بدون تنازل قانون اساسی تمکین کنند و به معیارهای اخلاقی و حقوق برابر در رقابت های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی تن دهند و یا این که هم چنان مستقیم یا غیرمستقیم به توجیه استبداد دینی بپردازند، به هر دو شکل نظری و عملی به نام و بهانه های گوناگون با حقوق و آزادی های اساسی ایرانیان بجنگند، معیارهای دوگانه را به کار گیرند و برای خود حقوقی را مسلم شمرند که از سایرین دریغ می دارند. در یک کلام یا باید رقابت آزاد و سالم و قانونی را بپذیرند یا به حرام خواری سیاسی و اقتصادی و فرهنگی بپردازند. این مهم ترین و چالش برانگیزترین انتخابی است که اصول گراها باید بدان دست یازند و از آن گریزی ندارند. حقوق شهروندی امروز چنان جایگاه برجسته ای به خود اختصاص داده که هیچ فرد، گروه یا جناح سیاسی نمی تواند نسبت خود را با آن روشن نکند یا آن را نادیده بگیرد. ذوب شدگان در ولایت نیز یا باید اسلام حقوق محور را برگزینند یا به طرفداران اسلام زورمدار بپیوندند.

پ) ترسیم زشت ترین سیما از اسلام توسط داعش به سوء استفاده گسترده توسعه طلبان و استعمارگران در غرب و نیز رژیم اسرائیل از رفتار و گفتار داعش به منظور تسلط بر منطقه و غارت منابع آن و ارتکاب هرگونه جنایت جنگی به نام مبارزه با توحش از یک سو و تبلیغات وسیع داعش درباره وحدت شکنی و بدعت گذاری شیعیان به ویژه توهین آنان به مقدسات اهل سنت به منظور زمینه سازی برای قتل عام شیعیان از سوی دیگر مشوق مراجعی مانند حضرات آیات سیستانی و شبیری زنجانی شده است تا نه تنها سبّ و لعن مقدسات دیگر فرق مسلمان را نفی کنند بلکه قاطعانه با خشونت ورزی، فرقه گرایی، خرافه پرستی و حتی افراط در عزاداری ها مقابله ورزیده آن را محکوم کنند. گسترش این نگاه و این فتوا در مجموع مطلوب اصول گراها نیست چرا که در تحلیل نهایی کفه را به سود اسلام و تشیع حامی ادب و انصاف و حقوق همگان و به زیان اسلام و تشیع آمرانه، حقوق گریز و دیگر ستیز سنگین می کند.

ت) بینش و روش تکفیری در افکار عمومی ایرانیان چنان با ادبار مواجه شده که حتی تئوریسین استبداد دینی نیز در برخی عقاید خود تجدیدنظر کرده است. آقای مصباح به تازگی اعتراف کرد که پس از ۸۰ سال به این نتیجه رسیده که تکثر و آزادی اطلاع رسانی لازم است. «اصلا عالم آفریده نشده که همه به زور به سعادت برسند و اصلاح شوند. در جامعه باید گروه های متضاد باشند تا زمینه انتخاب فراهم شود.» وی هم چنین اخیرا خود را مخالف خشونت خواند و فیلترینگ اینترنت را بی فایده دانست و حتی اعلام کرد که امر به معروف و نهی از منکر آمرانه و خشن نتیجه نمی دهد. نمونه دیگر پذیرش گفتمان حقوق بشر توسط اصول گراها اظهارات اخیر آقای جواد لاریجانی است که به عنوان مشاور رئیس قوه قضائیه برای نخستین بار علنا درمورد حقوق شهروندی بهائیان طبق نظر بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران سخن گفت.

۳- محاسبات نادرست بین المللی

الف) توهم سقوط دولت آمریکا از ابتدای روی کار آمدن دولت نهم تا تحریم نفتی و بانکی کشور در سال ۹۰ لحظه ای مقامات حکومت یک دست را رها نکرد. آقای احمدی نژاد باور داشت و می گفت «همان طور که گاز ماشین را گرفته و ازبهشت به پاستور آمدیم گازش را خواهیم گرفت و یکی دوساله به واشنگتن خواهیم رفت.» (نقل به مضمون از قول آقای افروغ) وی حتی در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام با قاطعیت از فروپاشی ۶ ماهه دولت ایالات متحده خبر داد. مسئول بازجوها در سال ۸۸ از آمریکا ناشناسی من تعجب می کرد و می گفت بحران اقتصادی غرب حداکثر ظرف ۲ سال دولت آمریکا را سرنگون خواهد کرد و تأسف می خورد که من چرا این واقعیت بدیهی را نمی توانم درک کنم. تظاهرات معترضان یا نود و نه درصدی ها نیز بسیاری از دولت مردان وقت را به وجد آورده بود که عنقریب تکان و تحول بزرگی در ینگه دنیا مشاهده خواهند کرد. رهبر نیز اعلام نمود افشای صد سندی که در اختیار ایران است کمر آن دولت را خواهد شکست.

ب) تحلیل جناح رهبری درباره تحریم نشدن ایران و نیز بی تأثیر بودن تحریم بر اقتصاد میهن و معیشت مردم در صورت تصویب شدن اشتباه بود. پیش بینی مقامات وقت در رسیدن قیمت نفت هر بشکه به ۲۵۰ دلار نیز در حالت تحریم نفت ایران مطلقا نادرست بود. کاهش ۲۰ درصدی بهای نفت در ماه گذشته یک بار دیگر نشان داد که جمهوری اسلامی بر پایه تحلیل های غلط مسئولانش گرفتار تحریم هایی شد که نظیر آن ها در جنگ تحمیلی نیز به ملت ما وارد نیامد.

پ) سیاست خارجی تهاجمی و دشمن تراش و دیپلماسی بیانیه خوانی و فرصت سوزی که قدرت های جهانی را به رغم همه اختلافاتشان علیه جمهوری اسلامی به اجماع رساند، در سال ۹۲ با اعتراض علنی بسیاری از اصول گرایان مواجه شد. از دیپلماسی جلیلی امروز جز تکفیری های پایداری کس دیگری حمایت نمی کند. روند مزبور، دنیا ناشناسی و بی اطلاعی مسئولان وقت را از روابط و مناسبات بین المللی به نمایش گذاشت.

ت) افزایش نفوذ ایران در کشورهای شیعه نشین که حاصل پیوندهای عمیق دینی و فرهنگی و استقرار نظام برآمده از انقلاب اسلامی بوده است، براثر محاسبات نادرست و سیاست های اشتباه ۸ ساله که طبعا با فرصت طلبی و خصومت ورزی دولت های مخالف ما در منطقه و جهان همراه شد، شیعیان و به طور کلی همه ساکنان خاورمیانه را با خطر نزاع خونین فرقه ای روبرو کرده است. علت این وضعیت در درجه اول نشناختن سازوکار و مناسبات بین المللی مقاماتی بود که نمی دانستند به موازات افزایش نفوذ ایران در کشورهای شیعه نشین لازم است در جهت حساسیت زدایی و کاهش نگرانی دولت های همسایه مجدانه بکوشند و با جلب اعتماد دولت های قدرتمند منطقه آن ها را به تنظیم مناسبات برپایه اقدام متقابل و رویکرد برد – برد توجیه و ترغیب کنند نه این که با لاف زنی های تحریک زا و تهدیدهای هزینه ساز بر هراسشان از ایران و شیعیان بیفزایند و با سوق دادنشان به مقابله با هردو زمینه شکل گیری و قدرت یابی خوارج مسلمان شیعه کش هم چون داعش را فراهم آورند. در سطح جهانی نیز ساده انگارانه فکر می کردند با تکیه بر شرق و قطع ارتباط با غرب می توانند حقوق ملت را استیفا کنند.بدون توجه به این که دولت های مستقل حتی در دوره جنگ سرد نیز این روش را برنگزیدند و به جای آن نهضت عدم تعهد را برپاساختند و با برقراری ارتباط با دو طرف استقلال، امنیت و منافع خویش را پاس داشتند. امروز که نظم قدیم فروپاشیده و نظم جدید مستقر نشده است و قدرت های متعددی ظاهر شده اند، بهترین شیوه تأمین منافع ملی، برقراری ارتباطات سنجیده با همه دولت های بزرگ است. با تنظیم روابط مناسب با آمریکا می توان از چین و روسیه و هند و حتی اروپا و ترکیه امتیازات به مراتب بیشتری گرفت. هم چنان که داشتن مناسبات دوستانه با اروپا و روسیه وچین دولت را قادر می سازد که از آمریکا امتیازات بیشتری بگیرد. کاربرد سیاست موازنه مثبت در جهان معاصر موجب می شود که هم پوتین و هم اوباما و هم اروپا و هند و چین به دولت جدید پیشنهادهای بهتری در قیاس با دولت قبلی ارائه کنند.

۴- سردرگمی انسدادطلبان

الف) بحران ایدئولوژیک (تردید در قبول اسلام منهای حقوق داعشی یا اقبال به اسلام حقوق محور) و نیز سرگردانی استراتژیک (تداوم ویژه خواری با به خدمت گرفتن نهادهای انتصابی مانند شورای نگهبان، صدا و سیما، قوه قضائیه، سپاه و بسیج به سود مقاصد جناحی یا تن دادن به رقابت با منتقدان در شرایط برابر) سبب شده است که اصول گراها نتوانند تکلیف خود را با چهره های تأثیرگذار سیاسی روشن کنند. بر این اساس حمایت از دکتر روحانی بر شکاف اصول گرایان سنتی با جبهه پایداری می افزاید. مخالفت با دولت نیز پایگاه مردمی ایشان را تضعیف می کند و به تحکیم روابط اصلاح طلبان و اعتدالیون منجر می شود. علاوه بر آن کارشکنی علیه دولت ثابت می کند علت اصلی تنش های عصر اصلاحات تندروی دوم خردادی ها نبود بلکه تمامت خواهی جناحی بود که حتی دکتر روحانی به قول خودشان اصول گرا و کابینه فراجناحی اش را نیز تحمل نمی کند و در صددند که وی را به اولین رئیس جمهوری تبدیل کنند که در انتخابات دور دوم رأی نیاورد. نزدیکی با آقای هاشمی و رأی به ریاست وی در مجلس خبرگان خشم فرقه مصباح را برمی انگیزد و رو در رویی با هاشمی نیز جمع قابل توجهی از شخصیت های شناخته شده معتدل اصول گرا را از آنان دور می کند. اصول گراها هم چنین نتوانسته اند موضع خود را درباره آقای احمدی نژاد مشخص کنند. از یک طرف او را غیراصول گرایی می خوانند که مسبب اصلی شکست آن ها شده و از طرف دیگر در پی جلب همکاری وی و همراهانش در انتخابات آتی هستند.

ب) تلاش برای زنده نگاه داشتن به اصطلاح فتنه به منظور آن که فضا را هم چنان امنیتی و پلیسی نگه دارند و به سرکوب حقوق و آزادی های ایرانیان بپردازند. افزون بر محکومیت نزد افکار عمومی با یک مشکل جدی مواجه است. آنان حرف جدیدی ندارند و مجبورند همان روایت رسمی یک طرفه و مغشوش و همان اتهامات متناقض و ملال آور را تکرار کنند و بدون آن که خود بخواهند زمینه را برای شنیدن ناگفته های اصلاح طلبان و سبزها آماده سازند. به علاوه مسیر دولت و حامیانش را در نقد گذشته هموار و موجه سازند.

پ) مواجهه اصول گراها با فسادهای ۸ ساله نیز حاکی از سرگشتگی آن هاست. برای مثال صدا و سیما در این زمینه یا سکوت می کند یا اگر در مواردی تحت فشار افکار عمومی نتواند از کنار قضیه بگذرد در جهت اثبات فاسد بودن همه دولت ها در دوره رهبری کنونی می کوشد.

دوم) متزلزل شدن پایه های استبداد مطلقه فردی

۱- انقلاب در عرصه ارتباطات، انحصار اطلاع رسانی توسط حکومت ها را در هم شکسته است. مردم نیز در حال حاضر هر تلاشی برای تحمیل تضییقات جدید را قاطعانه محکوم می کنند و در حد توان به مقابله با آن برمی خیزند.

۲- سیاست ثابت صدا و سیما هم چنان تملق رهبر و توهین به منتقدان است که در یک سال اخیر تخریب دولت را نیز به آن اضافه کرده است. با وجود این خاطره عملکرد سوء رسانه ملی در دوران اصلاحات و نیز فجایع ۸ ساله باعث شده که آن رسانه نتواند علیه دولت جدید شمشیر از رو ببندد و به بحران سازی بپردازد و مثل دوره دوم خرداد انتشار یک بولتن دانشجویی را در ۱۵۰ نسخه به چالش ملی تبدیل کند.

۳- احترام به حقوق اساسی شهروندان اگرچه تاحدودی تحت تأثیر مذاکرات هسته ای قرار گرفته اما مستقل از آن و نتایجش به مطالبه ای ملی تبدیل گردیده است. به گونه ای که نقض گسترده و سیستماتیک آن روز به روز دشوارتر می شود.

۴- تیغ لباس شخصی ها یا شمشیرهای ولایت کندتر از همیشه شده است. امروز حتی اصول گراها منهای اقلیت افراطی و خوارجی مسلکشان حاضر به دفاع از عملکرد قانون شکنانه آنان نیستند.

۵- محکومیت بیش از ۹۰% زندانیان سیاسی تا پایان امسال خاتمه می یابد و به این ترتیب زندان به مثابه ابزار سرکوب منتقدان و ساکت کردن آنان از دور خارج می شود. بگیر و ببند فله ای هم ناممکن شده است.

۶- حصر آقایان موسوی و کروبی و خانم رهنورد به ویژه پس از حماسه خرداد ۹۲ حتی در میان بسیاری از اصول گراها هم خریدار ندارد. زیرا هم غیرقانونی است و هم بی فایده. از نظر اکثریت مردم نیز ادامه بازداشت خانگی این بزرگواران معنایی جز لجبازی یا تصفیه حساب های قدیمی ندارد.

۷- انتخاب و استقرار دولت جدید ضربه سختی به فضای پادگانی جامعه وارد کرد و دولت به طور کلی و وزارت خانه های سیاسی و فرهنگی مانند کشور و اطلاعات و علوم و ارشاد را از عمل به سود جناح طرفدار سرکوب بازداشته است.

۸- بزرگ شدن بی حد دولت در سه دهه گذشته بویژه در دوره احمدی نژاد، موجب شده است که بیش از ۸۰% بودجه و درآمد کشور صرفا به حقوق و مزایای پرسنل و بازنشستگان لشگری و کشوری اختصاص یابد. طرح های نیمه کاره نیز آنقدر زیاد است که با درآمد فعلی اتمام آن ها حدود ۲۰ سال طول می کشد. از این رو پول نفت اجازه نمی دهد که دولت با استفاده از آن حقوق مدنی وسیاسی شهروندان را نقض کند.

۹- اوضاع نامطلوب اقتصادی و اثر مذاکرات ایران با ۵+۱ بر بهبود یا وخیم تر شدن شرایط، توجه هم وطنان را به عرصه سیاست معطوف کرده است. تلاش تکفیری ها برای به شکست کشاندن گفتگوها نیز حساسیت مردم را دو چندان کرده است.

۱۰- آلودگی هوا، خشک شدن دریاچه ها و رودها و تالاب ها و دیگر معضلات زیست محیطی در کنار رشد فاجعه بار ناهنجاری های اجتماعی چون اعتیاد که نزدیک به ۶ میلیون ایرانی را درگیر خود کرده است، یکه تازی جناح ذوب در ولایت را ناممکن کرده است.

۱۱- اصرار اصول گراها برای تجاوز به حقوق عمومی و حریم خصوصی شهروندان با قلب ماهیت نظارت دوجانبه مردم و حکومت در فریضه امر به معروف و نهی از منکر و در عمل خلاصه کردن آن به پوشش زنان و سپردن مسئولیت آن به بسیج بسیاری از قشرها را نگران و علیه خود آنان بسیج کرده است.

۱۲- مصیبت های ناشی از انحصارطلبی حکومتی در سوریه و عراق و حتی در مصر و لیبی حامیان تک صدایی را در ایران به تردید انداخته است. زیرا می بینند که در خاورمیانه لبنانیزه شده برای حفظ نظم و ثبات سیاسی راهی جز دموکراسی مشارکتی یا جلب حمایت همه جناح های سیاسی در رأس قدرت ندارند و در غیر این صورت دیر یا زود در چرخه نزاع های خونین داخلی گرفتار خواهند شد.

سوم) برتری نسبی دموکراسی خواهان

۱- انحلال ها، پلمپ ها، بگیر وببندها، دادگاه های نمایشی و احکام فرمایشی از سال ۸۸ تاکنون نه تنها اصلاح طلبان را زمین گیر نکرد و وضعیت تیره و تاری را برایشان رقم نزد برعکس بر تجربه، واقع بینی، هم دلی، اعتماد به نفس و هم گرایی آنان افزود. من چند بار در مورد شبیه سازی های گمراه کننده و توهم حذف اصلاح طلبان به بازجوها هشدار دادم اما فایده چندانی نداشت تا این که مردم با حماسه ۲۴ خرداد ۹۲ بیدارشان کردند. هم اکنون اصلاح طلبان در قیاس با رقبا از کادرهای مجرب تر، برنامه های جامع و به روزتر، روحیه بالاتر و انسجام بیشتر برخوردارند. از ریزش نیرو رنج نمی برند و انتظار فردایی بهتر را دارند. طرفه آن که هرچه فشارهای نهادهای رهبری اصلاح طلبان را صیقل داد، کمال بخشید و محکم کرد، رانت های آن نهادها اصول گرایان را فرسود و توان فکری، سیاسی و تشکیلاتی آنان را تحلیل برد و اشخاص سخت کوش و رو به پیشرفت دهه انقلاب را به افرادی پرتوقع و کم تحمل، طلبکار و انتقاد ناپذیر، تمامت خواه و متهم به ویژه خواری تبدیل کرد و امید، پویایی و نشاط را از آنان گرفت.

۲- گفتمان اصلاحات مبتنی بر اسلام سازگار با دموکراسی و حقوق شهروندی به ویژه پس از قدرت یابی داعش و دیگر گروه های خوارج مسلک در اقصی نقاط جهان اسلام با اقبال رو به تزاید ایرانیان حتی اصول گرایان مواجه است. افزون بر آن اهداف و شعارهای اصلی اصلاح طلبان و در رأس همه آرمان «ایران برای همه ایرانیان» نیاز ندارد که طبق نظر آقای مصباح به مردم وعده دروغ دهد تا پس از کسب قدرت برخلاف آن عمل شود. در استحکام و پاسخ گو بودن گفتمان اصلاحات به نیازهای جامعه همان بس که امروز به استثنای تکفیری های پایداری، همگان از اسلام رحمانی و مخالف خشونت ورزی، ضرورت گفتگو و پیگیری راهبرد برد – برد در داخل و خارج و اولویت و ترجیح مصونیت سازی به جای ایجاد مدیریت در عرصه فرهنگ و پایان دادن به پادگان سازی در جامعه و دانشگاه سخن می گویند.

چهارم) موقعیت رهبری

۱- مجموعه عوامل زیر:

الف) تجربه تلخ بسیج همه نهادهای لشگری و کشوری به صورت قانونی و غیرقانونی به سود آقای احمدی نژاد در انتخابات ۸۸

ب) شکست ایده حکومت یک دست و مسلط کردن اصول گراها بر تمام نهادهای انتخابی و انتصابی

پ) تحریم های بی سابقه و رو به رشد بین المللی علیه جمهوری اسلامی

ت) اوضاع مخاطره آمیز منطقه و ناکامی کامل مدل آمریکا ستیزی استبدادی

ث) نافرجامی پروژه حذف اصلاح طلبان

ج) انباشته شدن مشکلات گوناگون و ضرورت حل بعضا عاجل آن ها

ج) راه پیمایی اعتراضی و تاریخ ساز میلیون ها ایرانی در ۲۵ خرداد ۸۸

رهبر را به پذیرش نسبی تکثر و به رسمیت شناختن بخشی از حقوق سیاسی و مدنی شهروندان و اصلاح برخی دیدگاه ها، مواضع و رفتارهای خود به شرح زیر مجاب کرد:

الف) اعلام بی طرفی در انتخابات ۹۲ و بی اطلاعی همه حتی خانواده از رأی وی

ب) رأی مردم را حق الناس خواندن و بر امانت داری برگزار کنندگان انتخابات تأکید ورزیدن

پ) ایرانیان مخالف جمهوری اسلامی را به رسمیت شناختن و دعوت آنان به رأی دادن

ت) رأی به هر نامزد را رأی به نظام خواندن

ث) اعضای شورای نگهبان را از دفاع از کاندیدایی خاص منع کردن

ج) امامان جمعه را از موضع گیری به سود یک نامزد پرهیز دادن

چ) فعالیت سیاسی سپاه را غیرضرور دانستن

ح) رسانه های نیروهای مسلح را از تخریب دولت و فعالیت بر ضد آن برحذر داشتن

خ) دانشجویان موافق را به تحمل مخالفان توصیه کردن

۲- به نظر من باید از مواضع و اقدام های اخیر رهبر استقبال کرد اما نباید به آن ها بسنده نمود چرا که با وجود مثبت بودن نه تثبیت شده اند و نه کافی هستند و ملت ما هنوز تا اجرای کامل قانون اساسی و بی طرفانه و غیرجانبدارانه عمل کردن رهبر و نهادهای زیرنظر وی، راهی بس طولانی و ناهموار را در پیش رو دارند. برای مثال با وجود اظهارات صریح رهبری که در بالا به آن اشاره شد، اعضای شورای نگهبان هم چنان مثل گذشته حزبی عمل می کنند و دبیر گستاخ و قانون شکنش علناً به نفع یک جناح فعال است و برای پیروزی آن ها خود را به آب و آتش می زند و هم زمان برای منتقدان خط و نشان می کشد. صدا و سیما به رغم تغییر مدیریت از عصر جنگ سرد خارج نشده است و هم چنان درعالم تک گویی و اتهام زنی و تکرارهای ملال آور سیر می کند. و رسالت خود را دفاع از اصول گرایان و تخریب اصلاح طلبان می داند. ستاد مهندسی انتخابات نیز کمافی السابق مشغول پرونده سازی علیه داوطلبان اصلاح طلب یا مستقلی است که از پایگاه مردمی خوبی برخوردارند. سازو کار ستاد همان است که سردار مشفق با ناشی گری لو داد و همکارانش را برای همیشه شرمنده کرد. امپراتوری رسانه ای سپاه نیز هم چنان در خدمت جناح به اصطلاح خودی و علیه دولت و حامیانش فعال است. اگرچه از تندی و تیزی آن اندکی کاسته شده است. مقامات قضائی نیز که در انجام وظایف روزمره خود مانده اند و نهاد زیر نظرشان یکی از ناراضی تراش ترین بخش های حکومت است، مشغول اظهارنظر درباره سیاست خارجی هستند و به نقد و حتی نفی صریح راهبرد برد – برد در مذاکرات هسته ای می پردازند. بازداشت خانگی عزیزان ما و مردم نیز هم چنان ادامه دارد. آن چه اقدام غیرقانونی مزبور را خطرناک تر میکند، منطق حصر است که عین منطق تحریم هاست. این ما هستیم که امنیت را تعریف کرده حدود، ابعاد و ویژگی های آن را مشخص می کنیم و می گوییم که ناقضان آن چه کسانی هستند و مجازاتشان چقدر است. ما هم زمان هم قانون گذار هم دادستان و هم هیأت منصفه، هم قاضی و هم مجری قانون هستیم. چرا؟ چون زور داریم و مسلح هستیم. ملاحظه می شود که تا پذیرش و استقرار اندیشه «النصر بالعهد و الرضا» به جای « النصر بالرعب» چه مسیر سختی را باید پیمود.

۲- رهبر به هیچ وجه مایل نیست نحوه هم کاری اش با دکتر روحانی به سرنوشت چهار رئیس جمهور قبلی (آقایان موسوی، هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد) دچار شود. زیرا از عواقب منفی و اعتماد سوزش آگاه است. وی هم چنین مقاومت ایرانیان را در برابر طرح های طالبانی مانند فیلترینگ وایبر و واتس آپ، گسترش تفکیک جنسیتی به ویژه در دانشگاه ها، عقیم سازی زوری، دولتی کردن امر به معروف و نظامی کردن نهی از منکر، راه اندازی گشت های موتوری لباس شخصی ها، اسیدپاشی در اصفهان و … می بیند. و این که موازنه قوا به سود جامعه مدنی و علیه تکفیری ها در ارکان حکومت به هم خورده است. بنابراین با احتیاط و دوراندیشی عمل می کند.

جمع بندی:

با توجه به آن چه گذشت، من آینده را مشروط به حفظ هوشیاری مردم و انسجام کنونی اصلاح طلبان روشن و به سود استقرار دموکراسی در ایران می بینم. سرعت، دامنه و عمق حرکت بیشتر خواهد شد، اگر رهبر توجه کند که اولا ایرانیان موافق و مخالف مواضع واقعی شان را نه در سخنانشان که در صدا و سیمای رهبری می یابند. ثانیا اساس تبلیغات سوء استعمارگران در اسلام هراسی و ترسیم چهره ای حقوق ستیز و خشونت پرست از مسلمانان و به خصوص طرفداران حکومت اسلامی است، پس وی نمی تواند و نباید با عملکرد خویش به آن اتهام مهلک وجاهت بخشیده با آزادی هراسی به مصاف اسلام هراسی برود. ثالثا راه جلوگیری از دوگانه شدن حاکمیت پایان دادن به راهبرد معیارهای دوگانه است.