«شوک» برکناری فرجی‌دانا و گزینه بعدی روحانی

برکناری وزیر علوم پیروزی بزرگی برای محافظه‌کاران تندرو بود و به گفته ناظران یک «شوک» برای جنا‌ح‌های معتدل‌تر. آیا وزیر بعدی می‌تواند مسیر فرجی‌دانا را ادامه دهد؟ و اگر نتواند باید منتظر چه تغییراتی بود؟

بسیاری تصور نمی‌کردند استیضاح وزیر علوم رای بیاورد و تندروهای مجلس در جدال با دولت روحانی بر سر یکی از مهم‌ترین نهادها پیروز شوند. صادق زیباکلام می‌گوید خشم آن‌ها از برداشته شدن فضای امینتی در دانشگاه‌ها بود و اگر حامیان دولت منسجم نشوند، باید منتظر استیضا‌ح‌های بعدی و برکناری‌های بعدی بود. به باور او خشم اصولگرایان جبهه پایداری از برداشته شدن فضای امنیتی در دانشگاه‌هاست که پس از انتخابات ۸۸ به اوج خود رسیده بود.

 

فایل شنیداری

گفت‌وگوی دویچه‌وله با صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی

دویچه‌وله: مخالفان دولت در مجلس نشان دادند که می​توانند سر راه دولت روحانی حسابی سنگ بیندازند. از معرفی جعفر توفیقی جلوگیری کردند. به میلی‌منفرد رای اعتماد ندادند. حالا هم فرجی​ دانا را برکنار کرده​اند. به نظر شما حسن روحانی در مقابل این وضعیت چه گزینه ​ای دارد و اصلاً چرا به مجلس نیآمد؟ آیا این جلسه مهم​تر از سفر استانی نبود؟
صادق زیباکلام: من فکر می​کنم که بودن یا نبودن ایشان چیزی را عوض نمی​کرد. برای این‌که جریان تندرو و جبهه پایداری مصمم بودند که کار را تمام کنند و نگذارند که آقای فرجی​ دانا به فعالیت​اش به​ عنوان وزیر علوم ادامه دهد. من تصور می​کنم که به فرض حضور آقای روحانی هم، در آن ۱۴۵ رایی که علیه آقای فرجی​ دانا به گلدان​ها ریخته شد، خیلی تغییری به ​وجود نمی​آمد. آقای روحانی چاره​ای ندارند. جز این‌که سیاست​های آقای فرجی​ دانا را ادامه دهند.
شاید الان یکمقداری زود باشد که بگوییم آقای روحانی چه کسی را خواهد آورد. به‌یقین ایشان سعی می​کنند باز طبق معمول با اصول‌گرایان معتدل و میانه ​رو مجددا رایزنی کنند. اما هر کس دیگری هم که جای آقای فرجی ​دانا بیآید ، چاره​ای ندارد جز این‌که به سیاست ​های آقای فرجی​‌دانا ادامه دهد.

در این صورت نفر بعدی هم به سرنوشت آقای فرجی​ دانا دچار نمی​شود؟
واقعیتی که اصول‌گرایان باید بپذیرند و خیلی هم تلخ است، این است که ۹۰ـ ۸۰ درصد دانشجویان ما به ​هیچ وجه موافق آن‌ها نیستند. چه اصول‌گرایان تندرو که اصلاً با آن​ها موافق نیستند، و چه اصولگرایان میانه​ رو. بنابراین اگر قرار باشد درجه ​ای از آزادی در دانشگاه‌ها وجود داشته باشد، همان وضعیت خواهد بود. همان مخالفت​هایی که با اصول‌گرایان صورت می​گیرد، همچنان در دانشگاه‌ها صورت خواهد گرفت.

برخی از نزدیکان آقای روحانی خیلی امیدوار بودند که این استیضاح رای نیاورد. این را هم در این چند روز اخیر بارها بیان کردند. چه شد که رای آورد و این نتیجه چه دسته ​بندیی بود؟
واقعاً هیچ کس حدس نمی​زد و تصور نمی​کرد که این استیضاح بتواند رای بیاورد. ولی رای آورد و این واقعیتی ​ست. اما چه شد که رای آورد؟ من معتقدم که این استیضاح بیش از آنچه برای طرفداران آقای احمدی ​نژاد و جبهه پایداری پیروزی باشد، شکست سنگینی برای اصول‌گرایان معتدل و میانه​ رو بود و آن​ها بودند که در حقیقت باختند و شکست خوردند. برای این‌که این نشان داد رهبری اصولگرایان معتدل و میانه ​رو خیلی قوی نیست در مجلس و اتفاقا تندروها توانسته ​اند زمینه ​های خیلی زیادی را از آن‌ها بگیرند. منظورم این است که بیش از آن‌که آقای روحانی باید اصولگرایان معتدل و میانه ​رو به‌فکر باشند. آقای لاریجانی و دیگران هستند که باید به فکر بروند که چقدر نفوذشان را از دست داده ‌اند و به عکس تندروها چقدر توانسته ​اند نفوذ پیدا کنند.

ولی به ​هرحال بخشی از اتکای آقای روحانی برای پیشبرد سیاست​هایش به آن​ها بود، این طور نیست؟
چرا. درست است که من گفتم این شکست سنگین و جدی برای اصول‌گرایان میانه ​رو بود، ولی بالاخره هر چقدر که آن​ها قوی​تر باشند در مجلس، آقای روحانی هم به همان میزان قدرتش بیشتر خواهد بود. لذا سئوال شما درست است و کمرنگ شدن قدرت اصول‌گرایان معتدل و میانه​رو در حقیقت به این معناست که پشتوانه​ی آقای روحانی در مجلس هم ضعیف​تر از گذشته خواهد شد.

در جدالی که با وزیر علوم شروع شد، آن چیزی که واقعا جبهه پایداری را برای برکناری آقای فرجی​دانا این طور متمرکز کرد افشای بورسیه ​های غیرقانونی بود که امروز هم در مجلس آقای فرجی​ دانا در دفاعش به آن اشاره کرد، یا این تاکید که اگر من در پست​ام بمانم، بازهم در مقابل تبعیض می​ایستم. آیا به نوعی اشاره ​اش به بازگرداندن دانشجویان ستاره​دار و یا استادان اخراجی بود؟
آنچه در پس ذهن تندروها بود، آنچه حرف اساسی و نهایی​شان، دلخوری و ناراحتی اساسی​شان از آقای فرجی ​دانا بود، این بود که چرا آقای فرجی​ دانا آن فضای مرده و اختناق و امنیتی را که در دانشگاه‌ها بعداز حوادث ۲۲ خرداد ۸۸ به وجود آمده بود، برداشته و به ​هم زده و چرا یک فضای نسبتاً آزاد به ​وجود آمده. تمام مطالبی که می​گفتند خلاصه می​شد در این‌که شما اجازه دادید در دانشگاه اینجوری بشود، شما اجازه دادید در دانشگاه آنجوری بشود. و وقتی که شما این اینجوری و آنجوری​ها را کنار همدیگر می​گذاشتید، می​دیدید که حرف اساسی ​اش این است که چرا شما گذاشتید در دانشگاه آزادی به ​وجود بیاید و چرا دانشجویان، دانشگاهیان دو مرتبه می​توانند فعالیت​های سیاسی و اجتماعی مستقلانه داشته باشند.

اگر جبهه پایداری توانست جلو دولت را برای ایجاد یک تغییر قابل توجه در دانشگاه بگیرد، الان باید در انتظار چه فضایی باشیم؟
جبهه پایداری بعد از این پیروز​ی​اش می​رود به دنبال آقای جنتی و سعی می​کند که وزیر ارشاد را هم با استیضاح برکنار کند و من معتقدم که ظرف چند ماه آینده جبهه پایداری تلاش خواهد کرد که آقای ظریف را هم بکشاند به مجلس و جلو مذاکرات هسته​ ای را بگیرد.

و فکر می​کنید که به همین شکل موفق بشود یا اینکه اصول‌گرایان معتدل با شکستی که به قول شما امروز خورده ​اند، ممکن است کمی خودشان را جمع و جور کنند و با انسجام بیشتری برخورد کنند؟
من فکر می​کنم شوکی که به آقای لاریجانی و به اصولگرایان معتدل و میانه ​رو وارد شد، خیلی خیلی بیشتر از شوکی بود که به آقای روحانی وارد شد. بنابراین من فکر می​کنم که آقای لاریجانی و دوستان​شان در مجلس سعی خواهند کرد یک مقداری به جبهه و گروه خودشان انسجام ببخشند و خیلی قرص​ تر و محکم​تر و جدی ​تر در برابر جبهه پایداری بایستند و آن​ها را جدی ​تر بگیرند.