ذخيره آبی کشور غارت شد

هشدارها و راهکارهای آبی پروفسور کردوانی در گفت‌وگوی تفصيلی با ايلنا
ذخيره آبی کشور غارت شد / تدابيری اتخاذ کنيم که مجبور به خوردن آب فاضلاب نشويم

ایلنا
خشک شدن تالاب و باتلاق ها نتيجه سدسازی های بی برنامه بود در حالی که در گذشته ابتدا از ميزان آب موجود ابتدا سهم کشاورزی داده می شد سپس مازاد آب را به شهر و صنعت می دادند اما اکنون به بهانه پيشرفت درست برعکس عمل کرده اند.
يک استاد دانشگاه گفت: ما با وجود فقر در منابع آبی با استفاده بيش از حد؛ اندک ذخايرمان را نيز غارت کرديم حال بايد تدابيری بينديشيم که مجبور نشويم از آب فاضلاب بخوريم.
پرويز کردوانی جغرافيدان برجسته و پدر علم کويرشناسی در گفت وگو با خبرنگار ايلنا ضمن تشريح وضعيت منابع آبی کشور، راهکارهايی برای حل مسئله کم آبی ارائه کرد و در اين خصوص اظهار داشت: مصرف بهينه آب يعنی به اندازه ذخايرمان مصرف کنيم مثلا همانگونه که هر کسی بايد به اندازه پولش خرج کند اگر بيشتر خرج کند مقروض شده و اگر ادامه دهد نابود می شود مصرف بيش از حد از منابع آبی نيز چنين سرنوشتی دارد.

جمعيت رو به رشد؛ اما منابع آب ثابت است
وی افزود: منابع آب هر کشوری ثابت است اما سال به سال بر جمعيت کشور افزوده شده و علم و تکنولوژی، بهداشت و زندگی شهری افزايش و در نتيجه مصرف بيشتر رواج می يابد.
کردوانی با بيان اينکه هر جامعه ای که بدون حساب و کتاب آب بيشتری مصرف می کند آب بيشتری نيز آلوده می کند، گفت: اکنون توقع مردم از آب بالا رفته است در حالی که در گذشته برای برای آب مصرفی خود از آب انبارها استفاده می کردند.

از لحاظ منابع آب فقيريم
وی تصريح کرد: مقدار بارندگی و منابع آب کم است و ما از لحاظ آب فقير هستيم زيرا در عرض جغرافيايی ۲۵ تا ۴۰ درجه واقع شده و تحت فشار جنب حاره ای هستيم که اگر اين هوا به هر منطقه ای بوزد نمی گذارد ابر تشکيل شده و بارندگی داشته باشيم.
اين جغرافيدان با بيان اينکه بارندگی در کشور ما يک سوم دنياست و ۹۵ درصد آب کشورنيز برای کشاورزی مصرف می شود، ادامه داد: حتی در گيلان و مازندران که آب فراوان است در ارديبهشت وخرداد بارندگی کم می شود و در تابستان برای آبياری مزارع برنج با کمبود آب مواجه می شويم.

از تکنولوژی در جهت رشد مصرف آب سوء استفاده کرديم
وی با بيان اينکه ما از تکنولوژی سوء استفاده کرده ايم، خاطرنشان کرد: استفاده از اختراعات بشری هم مثل شيرآلات و شلنگ که سمبلهايی از تمدن بشر به حساب می آيند باعث شد مصرف آب افزايش قابل توجهی داشته باشد.
کردوانی افزود: انتقال آب از مناطق غنی به لحاظ منابع آبی به مناطق کم آب نيز از جمله پيامدهای استفاده نادرست از تکنولوژی است بطوری که انتقال آب از غرب پرآب و يا کارون به مناطق مرکزی و يا اصفهان باعث وخيم شدن اوضاع آبی هر دو منطقه شد.
وی توضيح داد: در گذشته کارون و کرخه از رودهای پرآب کشور بودند که در آنها کشتيرانی می شد اما چون از تکنولوژی سؤاستفاده شده و انتقال آب صورت گرفته در حال حاضر در کارون سبزيکاری می شود و وضع آب شهری مثل اصفهان و يزد نيز بدتر از گذشته شده است زيرا اين شهرها به کم آبی عادت کرده بودند واز ميزان آبی که داشته بهينه مصرف می کردند اما با انتقال آب به يکباره کمبود آب رفع شد و زمان قطع اين روال امکان صرفه جويی در آب سخت شد.

با حفر بی رويه چاه ذخيره آب کشور را غارت کرديم
اين استاد دانشگاه حفر چاه های عميق را ديگر عامل رساندن کشور به مرز بحران آبی برشمرد و گفت: در گذشته قنات وجود داشت در حالی که حفر بی رويه چاه باعث سوء استفاده از آب و غارت آن شد.
وی تصريح کرد: ما در احداث چاه افراط کرده ايم تاحدی که چاه های غير مجاز نيز روند روزافزونی داشته و اين به معنای آن است که خرابکاری کرده ايم مثل اين است که بيش از حد مجاز پول قرض گرفته ايم.
پروفسور کردوانی افزود: در احداث سد نيز افراط کرده ايم زيرا مديريت درست وجود نداشت و هر جايی که مقداری آب وجود داشت سد ساخته شد و حال به جايی رسيده ايم که اکنون مسئولين؛ خود اذعان می کنند که اقدامات نادرست بوده است.

با سدسازی بی رويه روستائيان را روانه شهرها کرديم
وی با اشاره به اينکه با احداث سد آب را به شهرها و صنايع گسيل داشته ايم تصريح کرد: صنايع و شهرها را آنقدر گسترش داده ايم که به بدترين شرايط امروز رسانده ايم و حال که اين شهرها و صنايع به آب نياز دارند توان تامين نياز آبی شان را نداريم.
اين جغرافيدان خاطرنشان کرد: با احداث سد و کانال بروی آب های جاری کشاورزی را نابود کرديم و قوانينی وضع کرديم که در آبرسانی شهرها و صنعت بايد در اولويت قرار گيرندو به اين ترتيب توليد محصول را کاهش، کشاورزی را تعطيل و کشاورزان را نيز روانه شهرها کرديم.

کم آبی تا ۲ سال آينده امنيت غذايی کشور را به مخاطره می اندازد
وی گفت: آنگونه که مطرح است در جهان توليد و امنيت مواد غذايی طی ۲۰ سال آينده به مخاطره می افتد در حالی که در ايران ۲ تا ۳ سال آينده امنيت غذايی با مشکل مواجه می شود تا جايی که امروز مجبوريم روغن، گندم و نهاده دامی را از خارج وارد کنيم و تمام اين معضلات به اين دليل است که آب را برای کشاورزی محدود کرده ايم.

کردوانی تصريح کرد: به تصور مقامات توسعه يعنی افزايش سطح زير کشت در حالی که اين اقدام عقب گرد است چون نشانه کشور پيشرفته در کشاورزی اين است که سطح کشت را گسترش نمی دهد بلکه از همان ميزان زمين زير کشت بهره وری را گسترش می دهد.
وی با بيان اينکه به بهانه خودکفايی در مقابل ديگر کشورها اقدام به احداث بی رويه سد کرديم، تاکيد کرد: خشک شدن تالاب و باتلاق ها نتيجه سدسازی های بی برنامه بود در حالی که در گذشته ابتدا از ميزان آب موجود ابتدا سهم کشاورزی داده می شد سپس مازاد آب را به شهر و صنعت می دادند اما اکنون به بهانه پيشرفت درست برعکس عمل کرده اند.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر۴۰ متر از سد کرج تبديل به محلی برای رسوب گل شده و در آينده به روزی می رسيم که سدی وجود نخواهد داشت زيرا نمی توانيم گل و لای سد را پاک کنيم و رسوب گيری و يا آبخيزداری حوزه بالادست انجام نمی شود.
اين استاد دانشگاه در ادامه گفت: برای جلوگيری از مصرف آب به کشاورزان اصفهانی مبلغ ۳ ميليون داده شده تا کار کشاورزی نکنند و اين به معنای آن است که اين افراد نيز روانه شهرها شده و در نتيجه فجايع کشاورزی روز بروز افزون شود.

جريان ۳ رود عظيم فاضلاب در تهران دشمن کشاورزی
وی تصريح کرد: تهران رودخانه ندارد اما ۳ رود فاضلاب در اين شهر جاری است يکی از شرق تهران به سمت مزارع ورامين جاری است که بدليل عدم تصفيه باعث آلودگی مزارع کشاورزی شده ديگری از مرکز شهر وارد سبزيکاری های اطراف شهرری شده و آلايندگی اين بخش را منجر می شود و ديگری کن است که آب شهر را آلوده می کند.
کردوانی با اشاره به اينکه سدها بلای جان روستاها و اکوسيستم آبی، درياچه، باتلاق و همچنين عامل مهاجرت شده اند، اذعان کرد: آلودگی هوا و کمبود مواد غذايی از ديگر پيامدهای احداث بی رويه سدها هستند.
وی با بيان اينکه به جای استفاده از قنات شروع به احداث چاه های عميق و نيمه عميق کرديم، افزود: حفر بی رويه چاه مثل اين است که از پس انداز بيش از حد برداشت داشته باشيم و حال به جايی رسيديم که از ۶۰۰ دشت تعداد ۳۰۰ دشت ممنوعه اعلام شده است.

حفر چاه فقط برای کشاورزی غير مجاز اعلام شد
اين جغرافيدان با اشاره به اينکه حفر چاه فقط برای کشاورزی غير مجاز اعلام شد، گفت: طبق قانون اعلام کردند که آب چاه ابتدا بايد به مصرف شهر برسد سپس روستا حق استفاده دارد و اين مسئله باعث شد که روستاهای با جمعيت کمتر از ۲ هزار نفر نيز شهر شود تا بتواند حق احداث چاه داشته باشد در حالی که در جهان يک شهر نبايد کمتر از ۳۰ هزار نفر جمعيت داشته باشد.

۲۰۰هکتار زمين نمکزار نتيجه تاراج سفره های آب زيرزمينی
وی ادامه داد: در گذشته با کندن ۲۰ متر به آب می رسيدند اما اکنون اين ميزان به ۳۵۰ متر رسيده است و در مناطقی مثل جهرم به ۵۵۰ متر هم رسيده است و اين بدليل اين است که بيش از حد چاه احداث کرديم و سفره های آب زير زمينی را تاراج کرديم تا جايی که آب درياچه ها فرونشست کرده آب چاه ها شور شده و ۲۰۰ هزار هکتار زمين نمکزار شده است.
وی فرونشست زمين ها را از ديگر پيامدهای پديده کم آبی برشمرد و خاطرنشان کرد: در حال حاضر دشت تهران سالی يک متر نشست می کند ضمن اينکه يکی از دلايل تکيدگی خطوط لوله گاز و آب، فرو ريختن ساختمان ها و يا کج شدن دکل ها همين مسئله کم آبی است.

آبی برای جلوگيری از پيشروی از بيابان وپديده گرد وغبار نداريم
پدر علم کويرشناسی همچنين به پيشروی بيابان ها اشاره و تاکيد کرد: اکنون سطح بيابان تا حدی گسترش يافته که به سختی می توان جلوی پديده هايی مثل گرد و غبار را گرفت زيرا در گذشته برای مقابيه با آن اقدام به کاشت گياه يا جنگل کاری می کردند اما اکنون آب برای اقدام به اين کار وجود ندارد.

تانکرهای نفت به وسايل حمل آب شيرين تبديل می شوند
وی با اشاره به اينکه پايين رفتن سطح آب منجر به غير اقتصادی شدن کشاورزی شده، افزود: با روند کنونی هر روز احتمال جيره بنديزآب بيشتر می شود و هر وروز بر تعداد روستاهايی که بايد بوسيله تانکر آبرسانی شوند اضافه می شود.
کردوانی گفت: کم کم به سمتی پيش می رويم که فقط امکان ادامه زندگی در کنار دريای مازندران و خليج فارس وجود داشته باشد و تانکر های نفت رسانی به وسيله حمل آب شيرين به مناطق مرکزی کشور تبديل می شوند.
مصرف آب را مديريت کنيم/سد بسازيم/قنات بسازيم/به سمت استفاده از آب غير متعارف برويم/آب انبارها را احياء کنيم
وی در ادامه با تاکيد بر اينکه بايد برای همين منابع موجود آب برنامه ريزی کنيم تا با مشکل مواجه نشويم، گفت: بايد به نحوی مديريت داشته باشيم که از هرز رفت آب بارندگی که از ارتفاعات جاری می شود جلوگيری کنيم و برای اين منظور بايد با يک برنامه صحيح سد بسازيم.
کردوانی با بيان اينکه بايد مديريت انتقال آب داشته باشيم، افزود: بايد نسبت به تعمير وتعويض لوله های فرسوده اقدام کنيم، از تجهيزات کم مصرف استفاده کنيم.
وی با اشاره به اينکه در آبياری مزارع کشاورزی بايد از آبياری قطره ای استفاده کنيم، اظهار داشت: جهت آبرسانی به مزارع کشاورزی نيز بايد کانال های سيمانی ساخته شود تا آب به خارج نفوذ نکرده ويا تبخير نشود وهمچنين به سمت کشت گياهان که نياز کمتری به آب دارند برويم.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه بايد سراغ آب های غير متعارف برويم، خاطرنشان کرد: کشورهای پيشرفته از ۴۰ سال پيش از فاضلاب برای صنعت و کشاورزی استفاده می کردند در حالی که فاضلاب تهران هدر رفته و به جای استفاده بهينه کشاورزی را نيز از بين می برد.
وی همچنين استفاده از آب پشت بام ها، شيرين کردن آب دريا و روی آوردن به آب انبارها واحداث قنات را ديگر راه های مقابله با کم آبی برشمرد.

تدابيری اتخاذ کنيم که مجبور نشويم از آب فاضلاب بخوريم
کردوانی در خاتمه يادآور شد: بايد تمام تدابير را بکار ببنديم و از تمامی شيوه های ممکن برای استفاده بهينه از منابع آبی موجود و جلوگيری از هدر رفت آب استفاده کنيم تا مجبور نشويم روزی از آب فاضلاب بخوريم.