متن توافقنامه مسکو-واشنگتن درباره سوريه

آمريکا و روسيه تصميم گرفته‌اند که با هدف کسب اطمينان از پاسخگويی دولت سوريه در قبال تسليحات شيميايی، به بازرسان و افراد مورد حمايت سازمان منع تسليحات شيميايی و سازمان ملل اجازه فوری و بدون قيد و شرط بازرسی از تمام محل‌ها در اين کشور را صادر کند. طرحی که ايالات متحده و فدراسيون روسيه برای تصويب به سازمان منع تسليحات شيميايی می‌برند و شورای امنيت هم آن را الزام‌آور می‌کند، همانطور که در فوق تشريح شد، بايد شامل ساز و کاری برای کسب اطمينان از در نظر گرفته شدن اين حق باشد.

«جان کری» و «سرگی لاوروف» وزرای خارجه آمريکا و روسيه بعد از سومين ديدارشان که با محوريت تعيين چارچوب اجرای طرح نظارت بين‌المللی و امحای تسليحات شيميايی سوريه انجام شد، از حصول توافق در اين مورد خبر دادند.

وزارت خارجه آمريکا متن کامل اين چارچوب کاری را منتشر کرده است. مشروح اين چارچوب کاری در ذيل آمده است:
با توجه به اينکه جمهوری عربی سوريه پيوستن به کنوانسيون تسليحات شيميايی و اجرای پيش‌از موعد، قبل از الزام‌آور شدن آن را پذيرفته، ايالات متحده و فدراسيون روسيه تصميم مشترک خود برای کسب اطمينان از نابودی برنامه تسليحات شيميای سوريه در سريع‌ترين و مطمئن‌ترين حالت ممکن، ابراز می‌دارند.
به همين منظور، ايالات متحده و فدراسيون روسيه متعهد شده‌اند که طی چند روز آينده پيش‌نويس سند تعيين ساز و کار نابودی فوری برنامه تسليحات شيميايی سوريه و راستی‌آزمايی دقيق بعد از آن را به شورای اجرايی سازمان منع تسليحات شيميايی ارائه کنند. مبانی تصميمی که بايد در اين مورد اتخاذ شود، بنا بر توافق دو طرف، بر اساس مفاد قيد شده در ضميمه «A» خواهد بود. ايالات متحده و فدراسيون روسيه عقيده دارند که اين ساز و کارهای فوق‌العاده با توجه به سابقه استفاده از تسليحات شيميايی در سوريه و وضعيت ناپايدار ناشی از جنگ داخلی، ضروری است.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه متعهدند که در جهت تصويب قطعنامه‌ای در شورای امنيت سازمان ملل برای تقويت تصميمات شورای اجرايی سازمان منع تسليحات شيميايی، تلاش کنند. در اين قطعنامه، گام‌های لازم برای راستی آزمايی و کسب اطمينان از اجرای موثر آن نيز در نظر گرفته می‌شود و از دبير کل سازمان ملل نيز خواهد خواست که بعد از رايزنی با سازمان منع تنسليحات شيميايی، پيشنهادات خود را در مورد نقش سازمان ملل در جهت نابودی فوری برنامه تسليحات شيميايی سوريه، به شورای امنيت ارائه دهد.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه توافق کرده‌اند که شورای امنيت سازمان ملل بازرسی‌های مستمری را برای کسب اطمينان از اجرای تصميمات شورای اجرايی سازمان منع تسليحات شيميايی ترتيب دهد و در صورتی که مواردی از نقض اين تصميمات از طريق انتقال بدون مجوز يا استفاده از اين تسليحات از سوی هر طرف مشاهده شود، شورای امنيت بايد بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل، اقدامات لازم را انجام دهد.
پيش‌نويس پيشنهادی مشترک آمريکا و روسيه به سازمان منع تسليحات شيميايی، از اجرای بند هشتم کنوانسيون تسليحات شيميايی که اين امکان را می‌دهد که در صورت مشاهده موارد نقض تعهدات، پرونده به مجمع عمومی و شورای امنيت سازمان ملل ارجاع شود، حمايت می‌کند.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه در جهت حرکت به سمت نابودی برنامه تسليحات شيميايی سوريه، در مورد ميزان و نوع تسليحات شيميايی اين کشور به ارزيابی مشترک رسيده‌ و به نظارت بين‌المللی فوری بر تسليحات شيميايی و اجزا وابسته به آن در سوريه، متعهدند. ايالات متحده و فدراسيون روسيه از سوريه انتظار دارند که در مدت يک هفته، فهرستی جامع شامل نام، نوع و حجم عوامل تسليحات شيميايی‌، نوع مهمات، محل و نحوه نگهداری، و تاسيسات توليد، تحقيق و توسعه اين تسليحات را ارائه کند.
ما بر اين عقيده‌ايم که موثرترين راه کنترل اين تسليحات شيميايی احتمالا خارج کردن حجم بزرگ و امکان‌پذيری از اين تسليحات تحت نظارت سازمان منع تسليحات شيميايی و امحای آن‌ها در محلی خارج از سوريه است. ما اهداف جاه‌طلبانه‌ای برای خروج و نابودی تمام مواد و تجهيزات مرتبط با تسليحات شيميايی و به سرانجام رساندن کامل اين طرح تا نيمه اول سال ۲۰۱۴ در نظر گرفته‌ايم. علاوه بر تسليحات شيميايی، ذخاير عوامل تسليحات شيميايی، مواد اوليه سازنده آن‌ها، تجهيزات تخصصی مرتبط با تسليحات شيميايی و خود مهمات شيميايی، روند حذف بايد تاسيسات توسعه و توليد اين تسليحات را نيز در بر بگيرد. نظرات دو طرف در اين مورد، در ضميمه «B» قيد شده است.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه همچنين تصميم گرفته‌اند که با هدف کسب اطمينان از پاسخگويی دولت سوريه در قبال تسليحات شيميايی، به بازرسان و افراد مورد حمايت سازمان منع تسليحات شيميايی و سازمان ملل اجازه فوری و بدون قيد و شرط بازرسی از تمام محل‌ها در اين کشور را صادر کند. طرحی که ايالات متحده و فدراسيون روسيه برای تصويب به سازمان منع تسليحات شيميايی می‌برند و شورای امنيت هم آن را الزام‌آور می‌کند، همانطور که در فوق تشريح شد، بايد شامل ساز و کاری برای کسب اطمينان از در نظر گرفته شدن اين حق باشد.
بر اساس اين چارچوب، نيروهای سازمان منع تسليحات شورای امنيت و سازمان ملل بايد در سريع‌ترين حالت ممکن برای نظارت بر روند کنترل، خروج و نابودی توان تسليحات شيميايی سوريه، عازم اين کشور شوند.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه معتقدند که نقش‌آفرينی کارشناسان پنج عضو دائم شورای امنيت در اين روند، به سازمان منع تسليحات شيميايی و سازمان ملل کمک می‌کند.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه بار ديگر بر موضع خود در قبال سوريه همانگونه که در بيانيه پايانی نشست گروه «جی ۸» در ژوئن ۲۰۱۳ در ايرلند شمالی اعلام شد، به خصوص در مورد تسليحات شيميايی اين کشور، تاکيد می‌کنند.
دو طرف قصد دارند همکاری نزديکی با هم، با سازمان منع تسليحات شيميايی، سازمان ملل، تمام طرف‌های سوريه و ديگر کشورهای عضو مايل به مشارکت و دارای توان مناسب، در جهت تامين امنيت پروسه کنترل و امحا داشته باشد. در اين بين مسئوليت اصلی بر عهده دولت سوريه خواهد بود.
ايالات متحده و فدراسيون روسيه متذکر می‌شوند که جزئياتی در مورد نحوه اجرای اين چارچوب وجود دارد که بايد طی چند روز آينده و در سريع‌ترين زمان ممکن و با توجه به ارزش زمان در شرايط بحرانی کنونی سوريه، مورد بررسی قرار گرفته و کامل شوند.
ضميمه A: اصول مستند تصميم قابل اتخاذ توسط شورای اجرايی سازمان منع تسليحات شيميايی
۱- تصميم بايد مبتنی بر پاراگراف ۸ بند ۴ و پاراگراف ۱۰ بند ۵ معاهده منع تسليحات شيميايی باشد.
۲- تصميم گرفته شده بايد به شرايط اضطراری موجود در خصوص سلاح‌های شيميايی سوريه نظر داشته باشد.
۳- سوريه بايد ذخاير شيميايی خود را تحويل دهد تا بدين‌وسيله عضو سازمان منع سلاح‌های شيميايی شود.
۴- تصميم مزبور بايد دسترسی آسان دولت‌های درگير در مساله به اطلاعات فراهم آمده توسط سوريه را فراهم کند.
۵- در تصميم‌گيری بايد مشخص شود که چه اطلاعات اوليه‌ای بايد توسط سوريه به دبير فنی سازمان منع تسليحات شيميايی ارائه شود و بايد زمان‌بندی دقيق ارائه اين اطلاعات را مشخص کرده و در تاريخی نزديک سوريه را به ارائه اين اطلاعات ملزم نمايد.
۶- تصميم مزبور بايد سوريه را ملزم کند تا در همه زمينه‌ها برای نابودی تسليحات شيميايی همکاری کند.
۷- تصميم اخذ شده بايد يک زمان‌بندی سريع را برای نابودی «قابليت توليد تسليحات شيميايی» در سوريه مشخص کند. تاريخ‌های هدف زير بايد در تصميم‌گيری رعايت شوند:

الف - تکميل بازرسی‌های اوليه از سايت‌های شيميايی سوريه تا ماه نوامبر
ب- نابودی تجهيزات توليد و مخلوط‌يازی مواد شيميايی تا نوامبر
ج- تکميل حذف تمام تسليحات شيميايی و مواد شيميايی تا نيمه اول ۲۰۱۴.

در زمان‌بندی مورد نظر بايد سريع‌ترين فرجه و تعدادی فرجه ميانی برای نابودی تسليحات شيميايی سوريه برنامه‌ريزی شود.
۸- تصميم اخذ شده باشد دقيق‌ترين ابزارهای راستی‌آزمايی را فراهم آورده که ظرف چند روز اجرای آنها آغاز شود. اين ابزارها بايد شامل مکانيزمی برای تضمين بازرسی فوری از تمام سايت‌ها باشد.
۹- در تصميم اتخاذ شده بايد وظايف دبير فنی سازمان منع تسليحات شيميايی مشخص شده و منابع تکميلی مورد نياز وی برای اجرای تصميم ديده شوند، بالاخص منابع فنی و انسانی و از کشورهای دارای قابليت‌های لازم بخواهد تا در اين مسير ياری رسانند.
۱۰- بر اساس اين تصميم سازمان فوق موظف خواهد بود هرگونه عدم تطابق را به مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنيت گزارش دهد.
ضميمه B: چارچوب مشترک برای نابودی تسليحات شيميايی سوريه
فدراسيون روسيه و ايالات متحده آمريکا در خصوص لزوم نابودی هرچه سريع‌تر سلاح‌های شيميايی سوريه به توافق رسيده‌اند تا بدين‌وسيله خطر متوجه مردم سوريه کاهش يابد. هر دو کشور آماده‌اند که توجه خود را در بالاترين سطح و منابع و حمايت خود را متوجه پايش و نابودی تسليحات شيميايی سوريه توسط سازمان منع سلاح‌های شيميايی نمايند؛ هم به صورت مستقيم و هم از طريق همکاری با سازمان ملل و ديگر کشورهای ديگر. اين دو کشور توافق دارند که هدفی بلندپروازانه را برای نابودی تهديد از طريق عملکردی موثر تدوين کنند.

هر دو کشور توافق دارند که ايجاد تصويری درست از وضعيت تسليحات شيميايی سوريه می تواند به پيشرفت گزينه‌های نابودی تسليحات شيميايی سوريه توسط دو کشور کمک کند که يکی از اين گزينه‌ها می‌تواند نابودی تسليحات شيميايی سوريه در خارج از مرزهای آن باشد. دو کشور در خصوص اهميت نابودی فوری موارد ذيل توافق دارند:

۱- تجهيزات توليد
۲- تجهيزات مخلوط سازی و جمع‌آوری
۳- سلاح‌های مونتاژ شده و مونتاژ نشده و سيستم‌های پرتاب آنها
۴- مواد شيميايی تبديل نشده به سلاح و ترکيباتی که قابليت تبديل به سلاح شيميايی را دارند. در اين خصوص از رويکرد هيبريد استفاده می‌شود که ترکيبی است از خارج کردن آنها از سوريه و نابودی آنها در خاک سوريه و انتخاب هريک بسته به شرايط است. همچنين طرح جامدسازی مواد شيميايی و نابودی آنها در سواحل سوريه نيز بررسی می‌شود.
۵- مواد و تجهيزات مربوط به تحقيق و توسعه سلاح‌های شيميايی.

دو کشور توافق می‌کنند که از «ماتريس جهانی» برای طراحی يک برنامه قابل اجرا استفاده کنند. اين ماتريس با مشاوره شوراهای عالی امنيت ملی دو کشور تدوين شده است. آنها توافق می‌کنند که مساله تسليحات شيميايی در سوريه يک مساله اضطراری است که بايد در کوتاه‌ترين زمان ممکن به آن فيصله داد.

دو کشور در خصوص تاريخ‌های زير توافق دارند:
الف - تکميل بازرسی‌های اوليه از سايت‌های شيميايی سوريه تا ماه نوامبر
ب- نابودی تجهيزات توليد و مخلوط‌يازی مواد شيميايی تا نوامبر
ج- تکميل حذف تمام تسليحات شيميايی و مواد شيميايی تا نيمه اول ۲۰۱۴.

فدراسيون روسيه و ايالات متحده از نزديک با هم و با سازمان منع سلاح‌های شيميايی، سازمان ملل و طرف‌های سوری همکاری می‌کنند تا امنيت ماموريت پايش و نابودسازی تضمين شده و البته مسووليت اصلی در اين خصوص متوجه دولت سوريه است.