تعطیلی تنها راه رفع آلودگی؟

شنبه ۱۶ دی ۱۳۹۱
آلودگی هوا برای دومین مرتبه در نیمه دوم سال ۹۱، تهران را تعطیل کرد. سهم آخرین ماه پاییز از تعطیلی‌هایی به منظور مهار آلودگی هوا دو روز بود و فعلا اولین ماه زمستان نیز یک روز از چنین تعطیلاتی را سهم برده است.
براین اساس کلیه مدارس و ادارات استان تهران و استان البرز امروز تعطیل است و اجرای طرح زود و فرد با گسترش به درب منازل تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت. به دنبال این شرایط، بازار سرمایه و بورس نیز امروز تعطیل‌اند. با این وجود رییس سازمان محیط زیست، تعطیلی را راه حل رفع مشکل آلودگی هوای تهران نمی‌داند و و مهرداد لاهوتی نایب رییس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز راهکارهای فعلی را کوتاه مدت دانسته و مقابله با آلودگی هوا را نیازمند اراده ملی دانسته است. تا به حال تصمیمات اتخاذ شده از سوی مسوولان برای مهار آلودگی هوای پایتخت موقتی و علاج کوتاه مدت به نظر می‌رسیدند که این نکته از سوی مسوولان دولتی نیز مورد پذیرش است چنانکه در اظهارنظرهای دیروز خود نیز بر کوتاه مدت بودن این راهکار‌ها تاکید کردند.
«آلودگی هوای تهران این‌بار تا پای قله دماوند رسید طرح زوج و فرد تا اطلاع ثانوی از درب منازل اجرا می‌شوددنیای اقتصاد- آلودگی هوا برای دومین مرتبه در نیمه دوم سال ۹۱، تهران را تعطیل کرد» اکنون تنها کورسوی امید خبری مبنی بر ورود سامانه بارشی به کشور از آخر وقت یکشنبه است. در این حال هنوز مشخص نیست که این سامانه بارشی به چه میزان روی هوای تهران تاثیر خواهد گذاشت. محمد جواد محمدی‌زاده، رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه تعطیلی راه حل مقابله با آلودگی هوای تهران نیست، می‌گوید: «طرح زوج و فرد خوب اجرا شد و عدم صدور آرم روزانه طرح ترافیک نیز خوب بود. برخورد با موارد تخلف در زمینه خودروهای دودزا و همچنین متوقف کردن فعالیت تعدادی واحدهای صنعتی خوب بود. باید مساله مازوت و گازوئیل مدیریت شود.» در عین حال نایب رییس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز خواستار عمل به راهکارهای بلندمدت مقابله با آلودگی هوا که در قانون آمده، شده است.
لاهوتی می‌گوید: ‌ «طبق قانون برنامه چهارم، ۷۵ درصد جابه‌جایی‌ها در تهران و دیگر کلانشهر‌ها باید با حمل و نقل عمومی صورت گیرد که ۳۰ درصد از جابه‌جایی این مسافر باید توسط مترو انجام شود. در حال حاضر از این ۷۵ درصد، حداکثر ۴۰ تا ۴۵ درصد محقق شده و از ۳۰ درصد جابه‌جایی مسافر توسط مترو هم ۶ تا ۷ درصد تحقق یافته است.» اکنون نرخ هر لیتر بنزین و کیفیت حمل و نقل عمومی، برخورداران از خودروی شخصی را مجاب نمی‌کند تا قید هزینه‌های استفاده از خودروی شخصی را بزنند و همچنان حاضرند ترافیک خیابان‌های پایتخت را تحمل کنند، اما با خودروی شخصیشان تردد کنند. این در حالی است که خودروهای شخصی و کیفیت سوخت مورد استفاده اتومبیل‌ها از سوی مسوولان به عنوان یکی از عوامل آلودگی هوا عنوان شده است. در این باره یوسف رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفته است: «بنا بر تحقیقاتی که صورت گرفته امروزه در حال حاضر بالغ بر ۷۰ درصد از آلودگی هوا ناشی از تردد خودروهایی است که نه سوخت استاندارد مصرف می‌‌کنند و نه خودشان از استانداردهای لازم برخوردارند. هر چقدر بتوانیم آلودگی ناشی از خودرو‌ها را مدیریت کنیم موفق خواهیم شد.
«در این حال هنوز مشخص نیست که این سامانه بارشی به چه میزان روی هوای تهران تاثیر خواهد گذاشت» فقط کافی است برنامه‌ها‌یی که در این میان تدوین شده است را به طور دقیق اجرا کنیم. به عبارت دیگر؛ تنها کافی است قانون را اجرا کنیم.

چه می‌شد کرد؟
با این اوصاف مدیریت قیمت سوخت و کیفیت آن در کلانشهر‌ها و در نظر گرفتن تمهیداتی از پیش تعیین شده برای جلوگیری از رسیدن وضعیت هوای کلانشهر‌ها به موقعیت اضطرار آلودگی می‌تواند منجر به کمتر شدن مشکلات ناشی از آلودگی هوا و حتی تعطیلات اجباری باشد. شاید به دلیل آسیب‌های اقتصادی و همچنین مضراتی که آلودگی هوا برای سلامتی شهروندان در بردارد انتظار می‌رود برخی اقدامات همچون اجرای طرح ترافیک یا زوج و فرد در محدوده گسترده‌تری از تهران در دو سه ماهی که وارونگی هوا محتمل است بتواند تا حدی از این آسیب‌ها جلوگیری کند؛ چراکه به هرحال، این گزینه، بر گزینه فعلی تعطیلی سراسری شهر ارجح است. به ویژه اینکه تقریبا از اوایل فصل سرد سال، همه می‌دانستند که قرار است پدیده «اینورژن» (وارونگی هوا) بار دیگر بر سر پایتخت نشینان آوار شود و نشستن و انتظار کشیدن تا وقوع آن و سپس تصمیم گرفتن برای تعطیلی سراسری شهر، نشان‌دهنده وجود نوعی بی‌عملی یا ضعف مدیریتی در این ماجرا است.
پیشنهادهایی که در این زمینه و برای بازه کوتاه مدت از سوی برخی ناظران و صاحبنظران مطرح می‌شود، شامل گزینه‌هایی همچون سخت‌تر شدن شرایط تردد خودروهای شخصی در سطح تهران و سایر کلانشهر‌ها و همچنین افزایش قیمت بنزین و هزینه‌هایی همچون محل پارک خودرو در این مناطق (با هدف تشویق بیشتر شهروندان به استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی) نیز می‌شود.
در هر حال، جدی‌‌تر شدن پدیده آلودگی هوا در چند سال گذشته باعث شده چرخه آسیب‌زایی برای سلامت شهروندان ایجاد شود که در پی آن ضمن کاهش تحرک مردم در هوای آلوده تمایل به جابه‌جایی با اتومبیل افزایش پیدا کند و روزبه‌روز نیز این چرخه آسیب‌زا بیش از پیش خود را تشدید می‌کند.
اما براساس گزارش واحد مرکزی خبر، چاره‌اندیشی‌های دولتی درباره افزایش آلودگی هوا- به‌جز تعطیلی تهران- به‌شرح زیر است: در جلسه مشترک کمیته کارگروه ملی و کمیته هماهنگی مواقع اضطرار آلودگی هوای استان تهران مقرر شد: محدوده زوج و فرد از درب منازل تا اطلاع ثانوی اجرا و فروش آرم ترافیک تا اطلاع ثانوی ممنوع شود. افزون بر این‌ها، فعالیت‌های ورزشی و برگزاری مسابقات ورزشی نیز تا روز دوشنبه با ممنوعیت مواجه هستند.

لغو آزمون‌های مدارس و دانشگاه‌ها به جز پیام نور
به دنبال این تصمیمات، ‌ آزمون‌های نهایی ۱۶ دی مدارس و همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی استان تهران نیز به استثنای مراکز دانشگاه پیام نور لغو شد. علی فرهادی رییس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در این باره گفت: موکول شدن برگزاری این امتحانات به روز ۲۶ دی منوط به منحصر شدن تعطیلی مراکز آموزشی به روز شنبه است و با ادامه آلودگی هوا و تداوم احتمالی تعطیلی مدارس ممکن است برنامه امتحانات نهایی باز هم تغییر کند که متعاقبا اعلام می‌شود.

درخواست استاندار از شرکت‌های خصوصی
همچنین استاندار تهران مرتضی تمدن‌ گفت: تعطیلی روز یکشنبه تهران هنوز مشخص نیست و به عامل‌های متعددی نیاز دارد، در ضمن از کارخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی خواهش می‌کنیم نسبت به تعطیلی در روز شنبه اقدام کنند.