بهره‌برداری از طبیعت در ایران بی‌رحمانه است

سه شنبه ۳ مرداد ۱۳۹۱
پژوهشگر برجسته محیط‌زیست و مؤسس ژئوپارک قشم (تن‌ها ژئوپارک خاورمیانه) نسبت به مدیریت غلط منابع آبی کشور هشدار داد.
به گزارش همشهری آنلاین: به‌گفته وی، به‌دلیل سدسازی‌های بی‌رویه و مدیریت غلط منابع آبی کشور بخش عمده‌ای از طبیعت ایران تخریب شده و بخشی نیز در معرض نابودی قرار دارد. مهندس بیژن فرهنگ دره‌شوری، در گفت‌وگو با همشهری افزود: اتفاقی که در طبیعت ایران افتاده با هیچ معیار و منطقی سازگار نیست؛ صرف‌نظر از اینکه تا چه اندازه نیاز به ساخت این سد‌های پرهزینه است و اینکه این سازه‌ها چه بلایی بر سر زیست‌بوم‌های پایین‌دست می‌آورد، کسانی که دائم بر ساخت سد اصرار می‌کنند برای حفاظت از این سازه‌ها و طولانی شدن عمر آن‌ها کمتر علاقه‌ای از خود نشان نمی‌دهند درحالی‌که با عملیات ساده آبخیزداری که هزینه آن در مقایسه با هزینه احداث سد بسیار ناچیز است می‌توان مانع از انباشته شدن گل ولای در پشت مخزن سد‌ها شد و عمر مفید آن‌ها را افزایش داد؛ اما از آنجایی که در این زمینه اقدامی صورت نمی‌گیرد مخزن اغلب سد‌ها در حال انباشته شدن از گل ولای است. برای نمونه بخشی از بستر دریاچه سد کامفیروز شیراز (به‌دلیل اجرا نکردن عملیات آبخیزداری در حوضه آبخیز بالادست این سد)، به اندازه‌ای از گل ولای پر شده که کشاورزان هزار هکتار آن را زیرکشت برنج برده‌اند. مدیریت غلط منابع آبیوی یادآور شد: وقتی بیش از چهاربرابر ظرفیت، دام در مراتع زاگرس وجود دارد، وقتی تمام دامنه‌های زاگرس را شخم می‌زنند تا برخلاف معیارهای زیست‌محیطی در سطوح شیبدار کشاورزی کنند و بعد در پایین دست همین دامنه‌ها بدون ارزیابی واقعی زیست‌محیطی، برای سد جانمایی می‌کنند بدیهی است که سدهای احداث شده پر از گل ولای می‌شود. به گفته وی، آنچه امروز در طبیعت کشور اتفاق افتاده این است که ما به بد‌ترین و غیراقتصادی‌ترین شکل ممکن و به طرز بسیار بی‌رحمانه‌ای از طبیعت بهره‌برداری می‌کنیم. دره‌شوری در بخشی از سخنان خود به دریاچه پریشان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ما شاهد نابودی این دریاچه و اکوسیستم اطراف آن هستیم؛ دریاچه‌ای که تا چند دهه قبل اطراف آن پوشیده از درختان کنار عظیم بود به‌طوری که با اسب نمی‌توانستیم به سادگی از میان آن عبور کنیم اکنون به‌دلیل مدیریت غلط آبی به‌ویژه احداث سد در بالادست و نیز حفر چاه‌های متعدد، این دریاچه خشک شده و از آن جنگل انبوه حتی یک کنار هم باقی نمانده است. وی خاطرنشان کرد: اگر تا چند دهه پیش نگران کم شدن دراج‌ها و گراز‌ها در این منطقه بودیم امروز نگران آنیم که زیستگاه دراج‌ها در حال نابودی است. منطقه‌ای که پرازکبک بود و سروصدای درنا‌ها از کیلومتر‌ها شنیده می‌شد در حال حاضر به بیابان خشکی تبدیل شده که کمتر نشانه‌ای از حیات در آن دیده می‌شود؛ این‌ها نتیجه مدیریت غلط و نشنیدن هشدارهای دلسوزانه کار‌شناسان است. وقتی ما رویشگاه‌های جنگلی در سرچشمه رود «دالکی» در کوه «مره سرخی» را نابود می‌کنیم وقتی با تخریب رویشگاه‌ها سرچشمه رود «حله» را می‌خشکانیم نتیجه آن می‌شود که نخلستان عظیم برازجان در معرض نابودی قرار می‌گیرد کمااینکه امروز یک‌ونیم میلیون نخل در این نخلستان با بی‌آبی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، با وجود این، می‌خواهند دو میلیون هکتار اراضی جدید را زیرکشت ببرند! دره شوری در ادامه وضعیت کارون را بحرانی توصیف کرد و گفت:‌‌ همان بلایی را که بر سر دریاچه ارومیه آوردند و باعث شدند دریاچه‌ای به وسعت نیم میلیون هکتار در معرض خشک شدن کامل قرار بگیرد‌‌ همان سناریو را می‌خواهند برای کارون اجرا کنند مقدماتش را هم فراهم کرده‌اند. درحالی‌که هیچ‌کس حق ندارد تحت هیچ شرایطی یک زندگی دوهزار ساله را از بین ببرد؛ ما کارون را می‌خشکانیم بعد جشن خودکفایی می‌گیریم. بروید ببینید چه بلایی بر سر نخلستان‌ها و اراضی کشاورزی خوزستان آمده است! این پژوهشگرمحیط‌زیست، ضمن انتقاد از بی‌توجهی به زیست‌بوم‌های آبی و رودخانه‌های کشور تصریح کرد: وضعیت رقت بار امروز زاینده‌رود نمونه دیگری از مدیریت غلط منابع آبی است؛ رودخانه‌ای که میراب ۴۰۰ساله داشت و یکی از نمادهای تمدن این سرزمین محسوب می‌شد اکنون خشک شده و از باتلاق گاوخونی چیزی برجای نمانده و در نتیجه معیشت هزاران نفری که وابسته به زاینده‌رود بود به خطر افتاده است؛ اینکه دیگر جلوی چشم ماست و نمی‌توانیم آن را انکار کنیم. آیا این‌ها فاجعه نیست؟ اگر این‌ها فاجعه نیست فاجعه چه تعریفی دارد؟ نمونه دیگر، دریاچه مهارلو با ۹۰هزار هکتار وسعت در استان فارس است که کاملا خشک شده است؛ این دریاچه در زمان پرآبی علاوه بر کارکردهای زیست‌محیطی، باعث لطافت هوای شیراز می‌شد البته تالاب‌های «بختگان»، «ارژنگ» و «طشک» هم وضعیت بهتری ندارند. وی در پایان گفت: با توجه به وضعیت نگران‌کننده طبیعت کشور انتظار می‌رود مجمع تشخیص مصلحت نظام با بهره‌گیری از کار‌شناسان دلسوز برای رفع این معضل چاره‌اندیشی کند.