ایران: هراس بیهوده یا در محاصره؟

وب‌سایت شبکه خبری الجزیره در تحلیلی از تازه‌ترین پیامدهای تنش بین ایران و غرب به پاسخ این پرسش می‌پردازد که دلیل سرسختی ایران در پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای و تهدید‌های تنش‌آفرین آن کشور در مورد بستن تنگه هرمز چیست؟ آیا دلیل آن هراسی بیهوده است و یا اینکه ایران واقعا در محاصره قرار گرفته است؟

هر چند در کنار همه این سرسختی‌ها و تهدیدها مقامات ایران هنوز از باز بودن درهای مذاکره بر سر بحران هسته‌ای صحبت می‌کنند ولی تجربه سه دهه اخیر و حتی مذاکرات چند سال گذشته جای چندانی برای امیدواری نمی‌گذارد. شاید دلیل اصلی آن عمق بدبینی و تخاصم شدید طی چند دهه اخیر بین دو طرف باشد.

کریم سجادپور کارشناس خاورمیانه در مرکز پژوهشی «کارنِگی» معتقد است که خطر ایران در غرب بزرگتر از آن چه که هست تصور می‌شود و دلیل آن نه توانمندی آن کشور بلکه عدم اطمینان از منطقی بودن رفتار حاکمان ایران است. در عالم واقعیت بودجه نظامی ایران فقط ۲ درصد بودجه نظامی آمریکا و حتی کمتر از یک چهارم بودجه نظامی عربستان سعودی است. وی می‌افزاید که ایجاد فضای هراس و بیگانه‌ستیزی در عین حال در راستای اهداف و از روش‌های حکومت کردن جمهوری اسلامی است.

موضع سرکشانه

شبکه خبری الجزیره در ادامه این تحلیل با یادآوری سخنان تهدیدآمیز مقامات لشکری و کشوری ایران می‌افزاید که جمهوری اسلامی همواره در مقابل غرب و آمریکا لحن بسیار سرسختانه‌ای داشته‌است. هر بار که تهدیدی از خارج صورت می‌گیرد فرماندهان نظامی ایران از اشتیاق به مقابله به مثل سخن می‌گویند.

هر چند ایران در خنثی کردن برخی از اقدامات جاسوسی – امنیتی آمریکا، مثل به زمین نشاندن یک هواپیمای بدون سرنشین تجسسی موفقیت‌هایی داشته‌است ولی نتوانسته‌است از اقدامات خرابکارانه و پنهانی علیه تاسیسات و کارشناسان هسته‌ای خود جلوگیری کند. نمونه آن شیوع بدافزار «استاکس‌نت» در مراکز مدیریت تاسیسات هسته‌ای، ترور چند دانشمند و دست‌اندرکار طرح‌های هسته‌ای و انفجار در پادگان موشکی سپاه پاسداران در حومه تهران بود.

ایران در مقابل این اقدامات به هر شکلی که می‌تواند واکنش تند نشان می‌دهد. نمونه آن محاکمه مخفی و محکوم کردن یک آمریکایی ایرانی‌تبار به مجازات مرگ به جرم جاسوسی است. نهادهای مدافع حقوق بشر یادآوری می‌کنند که به احتمال فراوان پرونده امیر حکمتی و محکومیت وی انگیزه‌های سیاسی داشته و به شکلی برگزار شده که حتی برپایه مقررات قضایی ایران غیرقانونی است.

ایران در محاصره جنگ‌افزار پیشرفته و نیروهای خارجی

شبکه خبری الجزیره از قول رضا مرعشی مدیر بخش پژوهشی «شورای ایرانیان آمریکا» می‌نویسد که از یک سو ایران در محاصره پایگاه‌های نظامی آمریکا در سطح منطقه قرار دارد و به همین خاطر طبیعی است که احساس عدم امنیت بکند و از سوی دیگر ایران و آمریکا بر سر نحوه مدیریت و سازماندهی امنیت منطقه خاورمیانه با یکدیگر اختلاف شدید دارند. دلیل اصلی آن این است که ایران نمی‌خواهد همچون برخی رژیم‌های عربی پیرو سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا باشد.

به همه این‌ها برخورداری سه کشور اسرائیل، هند و پاکستان از سلاح هسته‌ای را باید افزود، سه کشوری که در مجموع با آمریکا همسو هستند. علاوه بر این فروش و صدور جنگ‌افزارهای پیشرفته آمریکا به کشورهای منطقه از جمله قرارداد سه میلیارد دلاری فروش تجهیزات موشکی به امارات متحده عربی، قرارداد یازده میلیارد دلاری فروش جنگنده و تانک به عراق و بالاخره قرارداد ۳۰ میلیارد دلاری فروش جت‌های جنگنده پیشرفته به عربستان سعودی را باید در نظر گرفت.

قطع صدور نفت ایران فقط یک معنی دارد

شبکه خبری الجزیره از قول «صادق زیباکلام» استاد علوم سیاسی در تهران می‌نویسد که آمریکا با تمرکز روی تحریم خرید نفت ایران جمهوری اسلامی را به نقطه‌ای رانده‌است که مجبور است تصمیمات بسیار قاطع و خطرناکی مثل مسدود کردن تنگه هرمز را مد نظر قرار دهد. جلوگیری از فروش نفت ایران در بازار بین‌المللی فقط یک معنی دارد و آن اینکه هدف تغییر رژیم ایران است.

کارشناسان دیگر نیز معتقدند که نگرانی اصلی حکومت ایران تغییر فضای سیاسی و فرهنگی در داخل کشور است چیزی که آنها آن‌را انقلاب مخملی می‌نامند چون در یک چنین حالتی حتی داشتن سلاح هسته‌ای نیز نمی‌تواند موجودیت رژیم را تضمین کند.

آیا جنگ‌افزار هسته‌ای به ایران کمک خواهد کرد؟

شبکه خبری الجزیره در پایان تحلیل خود از قول «صباحت خان» کارشناس امور امنیتی و راهبردی می‌نویسد که سلاح‌های هسته‌ای معمولا به عنوان یک حربه دفاعی مورد استفاده قرار گرفته‌اند ولی حکومت ایران ممکن است با اتکاء به این جنگ‌افزار موضع تعرضی به خود بگیرد. علاوه بر این برخورداری ایران از سلاح هسته‌ای، کشورهای دیگر و به‌ویژه عربستان سعودی را تشویق خواهد کرد که همان کار را بکنند.

به نوشته الجزیره، در عین حال نباید فراموش کرد که بخشی از اقدامات غرب علیه ایران، از جمله عملیات خرابکارانه و یا ترور دانشمندان هسته‌ای آن کشور و یا تشدید تحریم‌ها که زندگی مردم عادی کشور را دشوارتر خواهد کرد، در بلندمدت ممکن است موجب شود که جمهوری اسلامی ایران با استفاده از نارضایتی مردم از غرب و آمریکا پایه‌های حکوت خود را تقویت کند.