ناگفته‌هایی از نقش دولت در بزرگ‌ترین اختلاس تاریخ ایر

چهارشنبه ۲۳ شهريور ۱۳۹۰
کلمه
چکیده: جمهوری اسلامی ایران، با کسب نمره ۳ و نیم، از نظر میزان شفافیت در سیاستگذاری‌های خود، در رتبه ۱۲۵ از این نظر قرار گرفته است. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، جمهوری اسلامی ایران، در کنار یمن، هائیتی، رومانی، ونزوئلا، چاد، الجزایر، ماداگاسگار، بوسنی، تیمور، بلغارستان، سوریه، کره شمالی، بولیوی، نیکاراگوئه، آنگولا، از جمله غیر شفاف‌ترین دولت‌های جهان قرار دارد....
با انتشار متن یک نامه منسوب به اسفندیار رحیم مشایی، پرونده اختلاس ۳ میلیارد دلاری بانک صادرات، وارد مرحله تازه‏ای شد. رسانه‏های اصولگرا با انتشار این نامه مدعی شده‏اند که بازیگر اصلی پشت پرده بزرگ‌ترین اختلاس تاریخ ایران نیز همچون همه ضعف‌های ۶ سال اخیر، «جریان انحرافی» است. این در حالی است که قوه قضاییه هنوز واکنش چندانی به این موضوع نشان نداده است.
پس از آنکه اختلافات اصولگرایان و محمود احمدی‌نژاد بر سر مواضع و رفتارهای اطرافیان رئیس جمهور شدت گرفت، تقریبا هر گونه کاستی و ناکارآمدی در کشور طی شش سال گذشته، از اخلال در کار اپراتور سوم مخابرات گرفته تا قراردادهای نفتی و واردات گسترده کالاهای مصرفی به کشور، به گروهی به نام «جریان انحرافی» منتسب شده است که در راس آن اسفندیار رحیم مشایی قرار دارد.
اولین بار این یدالله جوانی، رییس دفتر سیاسی سپاه بود که در اسفندماه گذشته، دو روز پیش از برگزاری «مجمع عمومی موسس بانک آریا»، این بانک را به «جریان انحرافی» نسبت داد و پرسید: «مگر قرار نبود احمدی‌نژاد با مفاسد اقتصادی و غارتگران بیت المال مبارزه نماید؟»
بیست روز بعد روزنامه کیهان طی سرمقاله‌ای با عنوان «علف‌های هرز» به صراحت «جریان انحرافی دولت» را متهم کرد که «با چراغ خاموش» و طی چند سال در پی «بانک بازی و اخذ مجوزهای زنجیره‌ای برای تاسیس بانک‌های خصوصی با اهدافی پیدا و پنهان است که همچنان ادامه دارد.»

سفارش مشایی برای ترک تشریفات مزایده
بانک آریا قرار بود با سرمایه گذاری شخصی به نام «امیر منصور خسروی» تاسیس شود که اکنون نام او به عنوان متهم ردیف اول اختلاس ۳ میلیارد دلاری بانک صادرات مطرح است. گفته شده در جریان تاسیس بانک آریا نیز این فرد بر خلاف این قانون که ۵۰ درصد از سهام بانک باید به صورت پذیره نویسی آزاد باشد، بیش از نود درصد سهام این بانک را به نام نزدیکان خود ثبت می‌نماید. سایت آینده نیوز نوشته:» اگرچه رقم اختلاس این پرونده سه هزار میلیارد تومان اعلام شده، اما این رقم تنها مربوط به بخشی از تخلفات ا. خ است و با ادامه تحقیقات، ابعاد این پرونده در بانک‌ها و موارد دیگر افزایش یافته است.»
بر اساس نامه جدیدی که دیروز منتشر شد اسفندیار رحیم مشایی در تاریخ ۷ مهر سال ۱۳۸۹ از دو وزیر کابینه محمود احمدی‌نژاد خواسته است که سهام شرکت فولاد خوزستان بدون برگزاری تشریفات قانونی مزایده به گروه امیر منصورآریا که متعلق به خسروی است واگذار شود. این نامه را دیروز سایت «مشرق نیوز» منتشر کرد و بلافاصله تعداد زیادی از خبرگزاری‏‌ها و سایت‏های فارسی زبان نیز اقدام به بازنشر آن کردند.
چنان که از متن این نامه بر می‌‏آید واگذاری فوق قرار بوده در قالب شرکت خدمات مهندسی خط و ابنیه راه آهن (تراورس) انجام شود؛ مشرق نیوز مدعی شده که امیر منصور خسروی در جریان واگذاری‌های سازمان خصوصی سازی و در حرکتی کاملا مشکوک توانسته شرکت تراورس که از مهم‌ترین شرکت‌های پیمانکار در عرصه رآه آهن کشور است را خریداری کند. شرکت تراورس نزدیک به هشت هزار نفر کارمند دارد.
همچنین در این زمینه عنوان شده شرکت تراورس به صورت ده ساله به امیر منصور خسروی و به قیمت ۱۲۰ میلیارد تومان واگذار شد. این در حالی است که اگر این گروه فقط در پروژه راه آهن شیراز-بندرعباس تنها ۱۰ درصد سود ببرد رقمی در حدود ۱۳۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان به دست می‌‏آورد.
به جز این نامه، سند دیگری هم منتشر شده که نشان می‌دهد پروژه رامسر به نور نیز بدون برگزاری تشریفات قانونی مزایده و مناقصه به گروه امیر منصور آریا واگذار شده است.

تبانی برای تسلط بر اقتصاد کشور
سایت‏های اصولگرا دیروز پس از انتشار نامه اسفندیار رحیم مشایی سناریوهایی را در رابطه با تسلط «گروه آریا» بر اقتصاد کشور مطرح کرده‏اند. گروه آریا متعلق به امیر خسروی است که در سال ۱۳۸۸ توانست مالکیت «گروه ملی فولاد ایران» با تمامی کارخانه‌های زیر مجموعه آن را تحت عنوان خصوصی سازی و اجرای اصل ۴۴ از محمود احمدی‌نژاد دریافت کند.
سایت‏های اصولگرا در این زمینه سناریوهایی چون «همکاری این گروه با سازمان خصوصی سازی و وزارت اقتصاد برای تصاحب شرکت‌های بزرگ پیمانکاری کشور»، «تبانی با کارفرمایان دولتی از قبیل راه آهن و وزارت راه سابق برای تصاحب پروژه‌های میلیاردی با حربه تامین مالی و به صورت ترک تشریفات مناقصه» و «همکاری گسترده و تبانی با نظام بانکی خصوصا بانک ملی برای تامین مالی پروژه‌ها به صورت صوری» را مطرح کرده‏اند.
یک روز قبل از انتشار نامه‏های منتسب به مشایی، حجت‌الاسلام علی ثمری، مشاور سابق احمدی‌نژاد و رئیس ستاد قرارگاه راهبردی عمار به خبرگزاری فارس گفته بود «جریان انحرافی مانند اختاپوس بر مراکز درآمدزا چنگ انداخته است.» وی در حالی که هشدار داده بود «جریان انحرافی به دنبال تبدیل شبکه بانکی به حیاط خلوت خود است»، بسیاری از مشکلات و سو مدیریت‏های اخیر را در راستای اقدامات اقتصادی این جریان ارزیابی کرده بود. علی ثمری حمایت‏های محمود احمدی‌نژاد را به عنوان» یک سایه امن برای افرادی که درصدد چاپیدن بیت‌المال هستند» قلمداد کرده و گفته است: «اصلاً نمی‌توان چهره برخی افراد در دولت را تطهیر کرد.»

این اختلاس سیاسی است
بزرگ‌ترین اختلاس تاریخ ایران در حالی به منزله یک زلزله پرقدرت در نظام بانکی کشور مطرح شده که در کنار آن فضای سیاسی ایران نیز تا حد قابل ملاحظه‏ای تحت تاثیر این اختلاس ۳ میلیارد دلاری قرار گرفته است.
احمد حاتمی یزد مدیر عامل سابق بانک صادرات ایران گفته که «قطعا این اختلاس، سیاسی است» و در این باره توضیح داده است: «قطعا بانک‌ها زیر فشاری بوده‌اند که ما نمی‌دانیم از کجاست والا نمی‌شود بانک‌ها درگیر اختلاس به این بزرگی و در این ابعاد باشند و موضوع سیاسی نباشد.»
اصولگرایان منتقد و مخالف محمود احمدی‌نژاد بر این باورند که نزدیکان وی با استفاده از رانت‏های دولتی مشغول به دست آوردن منابع مالی هستند که در ‌‌نهایت حضور آن‌ها را در عرصه سیاست تضمین کند. در همین زمینه روزنامه تهران امروز به نقل از یک منبع آگاه نوشته که «این اختلاس ریشه در حمایت گروهی خاص در دولت از آقای الف. خ. دارد که این ارقام به انتخابات آینده مجلس و ریاست‌جمهوری نیز مرتبط است.»
این منبع آگاه گفته است که از مبلغ دو هزارو ۸۰۰ میلیارد تومانی اختلاس شده از بانک صادرات تنها ۸۰۰ میلیارد در داخل کشور صرف شده و باقی آن از کشور خارج شده است.
پیش‌تر سایت آینده نیوز درباره ارتباط «امیر خسروی»، متهم اصلی این پرونده با دولت محمود احمدی‌نژاد فاش ساخت که وی «یک ایرانی ساکن آلمان بوده است، در دولت نهم با دریافت برخی چراغ سبز‌ها برای فعالیت اقتصادی به ایران بازمی گردد و کل سرمایه خود را که حدود یک میلیون دلار بوده است، به ایران می‌آورد و با ایجاد برخی روابط و معاملات، این سرمایه را چند برابر کرده و مجددا به آلمان باز می‌گردد و پس از استفاده از این سرمایه در آلمان و گسترش فعالیتهای خود، به ایران نقل مکان کرده و اقدام به تاسیس شرکتهای زنجیره‌ای متعدد می‌نماید و با هر شرکت نیز اقدام به دریافت وام‌های هنگفت بانکی، خرید شرکتهای دولتی با پیش قسط حاصل از وجوه سیستم بانکی و گشایش اعتبارهای مکرر می‌نماید.»

دولتی‌ها هم دخیل بودند
سید فاضل موسوی عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز تاکید کرده که «دولتی​‌ها هم در اختلاس ۳ هزار میلیاردی دخیل بوده‏اند.» پیشترغلامرضا اسداللهی عضو دیگر کمیسیون اصل ۹۰ اعلام کرده بود که بررسی پرونده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی از بانک صادرات و ارتباط آن با «جریان انحرافی» در اولویت کار این کمیسیون قرار گرفته است.
در همین رابطه خبرگزاری فارس به نقل از حجت‌الاسلام ناصر موسوی، عضو هیأت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس نوشت با انتشار نامه‌ مشایی به دو وزیر کابینه «به این نتیجه می‌رسیم که جریان انحرافی به دنبال کسب قدرت و مال است.»
ناصر موسوی افزود: «جریان انحرافی در اختلاس سه هزار میلیاردی به احتمال قوی دست داشته و مسئولان امر در بررسی پرونده به این نتیجه خواهند رسید.»

مسوولان بانکی استعفا دهند
همزمان با این اظهارات علی اکبر ترکان، وزیر سابق راه و ترابری و معاون برنامه ریزی وزارت نفت در دولت نهم از مسوولان بانکی کشور خواست که به علت رخ دادن این اختلاس از سمت خود استعفا دهند. وی در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین به دخالت و همکاری مسوولان دولتی در این فساد بی‌سابقه مالی اشاره و تاکید کرد: «دولتی که با ادعای مبارزه با فساد بر مسند نشسته است باید در مواجهه با چنین اختلاس بزرگی واکنش نشان دهد. چرا که اختلاس چنین مبلغی نمی‌تواند کار یک نفر باشد بلکه قطعا باید گروهی متشکل از مسوولان بالارتبه دولتی به آن‌ها کمک کرده باشند.»
خبرگزاری مهر نیز دیروز در مطلبی به قلم مجتبی قمری وفا، «استعفای دسته جمعی مدیران ارشد بانکی» کشور را به عنوان «سناریوی آخر» این عده برای پاسخگویی به افکار عمومی مطرح کرده است و در کنار آن از محمود احمدی‌نژاد خواسته است تا با «درمیان گذاشتن جزئیات کامل این اختلاس تاریخی با مردم»، پاسخ افکار عمومی را با «حکم برکناری تاریخی مقامات اقتصادی که به نحوی سهل‌انگاری آنان مشهود است» بدهد.
این گفته‏‌ها در حالی است که چند روز پیش مدیرعامل بانک صادرات خواستار تشکر نظام بانکی و مسئولان کشور از این بانک به خاطر «کشف و دستگیری» افرادی شد که ۳ هزار میلیارد تومان اختلاس کرده‌اند. محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی نیز سه روز پیش به خبرگزاری دانشجویان ایران گفته که سیستم بانکی نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد و «نسبت تخلفات در این سیستم، پائین‌تر از بسیاری از دستگاههای دیگر است.»
این گفته رئیس کل بانک مرکزی ایران پس از آن عنوان شد که مصطفی پورمحمدی رئیس سازمان بازرسی کل کشور اختلاس سه هزار میلیارد تومانی در بانک صادرات را «بی‌سابقه‌ترین» پرونده فساد اقتصادی توصیف کرده و گفته بود که سیستم بانکی، آفت اقتصاد کشور است.

دولت، مانع بیان جزئیات می‌‏شود
آقای پورمحمدی با اشاره به بزرگ بودن این پرونده گفت که «این تخلف سنگین ابتدا از بانک صادرات شروع شد و در ادامه به بانک‌های خصوصی و دولتی دیگر سرایت کرد.» آنطور که تا کنون اعلام شده هفت بانک ایران درگیر این اختلاس هستند. در میان بانک‌های رفاه کارگران، پارسیان، سامان، سپه، ملی و صادرات شش بانک از هفت بانکی هستند که در این پرونده درگیر هستند و باید پاسخگوی اتفاقات رخ داده باشند. گفته می‌‏شود نام بانک هفتم به دلیل آنکه رقم سوء استفاده از آن پائین بوده منتشر نمی‌‏شود.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور قرار بود در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری روز دوشنبه حاضر شود. سازمان بازرسی کل کشور هدف از این برنامه را» بیان جزییات و تشریح زوایای پنهان تخلف و سوء استفاده مالی این پرونده و عوامل آن و فعالیت‌های قبلیشان برای افکار عمومی» عنوان کرده بود. اما تنها ساعاتی قبل از شروع این برنامه صدا و سیما آن را از دستور کار خارج کرد.
به گزارش روابط عمومی سازمان بازرسی کل کشور آقای‌پور محمدی، به دنبال تهیه و پخش گزارشی راجع به پرونده موسوم به اختلاس سه‌هزار میلیارد تومانی در بخش خبری ۲۰: ۳۰ شبکه دوم سیما و بیان ابهاماتی در خصوص عملکرد دستگاه‌های نظارتی به ویژه سازمان بازرسی کل کشور در این باره، تصمیم به حضور در بخش گفت‌و‌گوی ویژه خبری شبکه دوم سیما گرفته بود که مورد قبول سازمان صدا و سیما واقع شد. وی البته حضور رئیس بانک مرکزی را در این برنامه با توجه به مسئولیت مستقیم بانک مرکزی در نظارت بر نظام بانکی کشور ضروری دانسته بود.
دست‌اندرکاران این برنامه در ساعات پایانی روز دوشنبه اعلام کردند که مقامات دولتی مانع حضور رئیس کل بانک مرکزی در این برنامه شده‏اند و پس از آن رئیس سازمان بازرسی کل کشور آمادگی خود را برای حضور مستقل در آن برنامه اعلام کرد؛ اما در ‌‌نهایت صدا و سیما این برنامه را از دستور کار خارج کرد.

ایران باز هم در فساد رکورد زد
درست در بحبوحه درگیری نظام بانکی و اداری کشور با این اختلاس ۳ میلیارد دلاری، مجمع جهانی اقتصاد در تازه‌ترین گزارش خود، موسوم به «گزارش رقابت پذیری جهانی» و بعد از بررسی عملکرد ۱۴۲ دولت جهان اعلام کرد که دولت محمود احمدی‌نژاد، جزو ۲۰ کشور نخست از نظر عدم رعایت شفافیت در سیاستگذاری خود است.
این گزارش که دو روز پیش منتشر شده نشان می‌‎دهد جمهوری اسلامی ایران، با کسب نمره ۳ و نیم، از نظر میزان شفافیت در سیاستگذاری‌های خود، در رتبه ۱۲۵ از این نظر قرار گرفته است. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، جمهوری اسلامی ایران، در کنار یمن، هائیتی، رومانی، ونزوئلا، چاد، الجزایر، ماداگاسگار، بوسنی، تیمور، بلغارستان، سوریه، کره شمالی، بولیوی، نیکاراگوئه، آنگولا، از جمله غیر شفاف‌ترین دولت‌های جهان قرار دارد.