درباره بیانیه گفتمان “مطالبه محور”

- بیانیه اخیر فعالان سیاسی و اجتماعی در مورد لزوم روی آوردن به گفتمان "مطالبه محور" در چه بستری تهیه و منتشر شده است ؟

سابقه این بیانیه برمی‌گردد به تابستان امسال . آن زمان بحث‌هایی در مورد انتخابات مطرح بود ،بعضی می‌گفتیم رأًی ندهیم، برخی می‌گفتند آن وقتها هم كه رأی ندادید به كجا رسیدیم ،عده‌ای می‌گفتند شماهایی كه رأی دادید به چه رسیدید ، كسانی می‌گفتند رئیس‌جمهور یك تداركاتچی بیشتر نیست ،دیگرانی می‌گفتند بین بد و بدتر باید بد را انتخاب كرد ،تعدادی پاسخ می‌دادند اگر ما به بد رأی بدهیم ولی بدتر از صندوق بیرون آمد چی؟ به هر حال در جلساتی كه بود بحث‌های زیادی شد و بالاخره به این نتیجه رسیدیم مستقل از اینكه رأی می‌دهیم یا نه ،می‌بایست از شخص‌محوری فاصله گرفت و به طرف مطالبه محوری رفت . باید مطالبات حداقلی و مرحله‌ای خود را مطرح كرد و با فرایند انتخابات برخوردی فعال داشت حتی اگر در مرحله پایانی این فرایند ،یعنی انداختن رأی به صندوق حضور نداشته باشیم . پدیده انتخابات یعنی دعوت كردن از كسی كه بیاید و خواسته‌های مردم را اجرا كند ،پس باید بدانیم كف خواسته‌های مشخص‌مان چیست و سپس آیا شرایطی وجود خواهد داشت كه این مطالبات حداقلی مطرح شود و سپس به گفتمان تبدیل شود؟ به هر حال زمینِ بازی كنشگر سیاسی خارج از قدرت مستقر، عرصه عمومی است . عمومیتی كه فقط می‌داند كه از وضعیت فعلی ناراضی است و می‌خوا‌هد این وضعیت ادامه پیدا نكند . می‌داند چه نمی‌خواهد ولی نمی‌داند چه می‌خواهد ، و این درست همان حالتی است كه منجر به تقویت حركتهای كور و سربازكردن ناگهانی بحرانهای اجتماعی می‌شود . ولی در نبود احزاب ، وظیفه‌ی ما شفاف‌سازی فضا و رفتن به آن سمت است كه مردم بدا‌نند چه می‌خواهند .

جلساتی كه گفتید با حضور نمایندگان چه جریاناتی برگزار شد ؟

بیش از ۷ ماه هر هفته جلساتی با حضور برخی فعالان سیاسی از طیف‌های ملی ، چپ ، ملی‌مذهبی، برخی از اصلاح‌طلبان و با شركت فعالانی از كارگران ، اقوام ، زنان ، معلمان و دانشجویان تشكیل می‌شد و پیرامون ضرورت تدوین پیش‌نویس خواسته‌های حداقلی اقشار مختلف و داشتن رویكردی مطالبه محورانه با انتخابات و حتی پس از انتخابات ، بحث می‌شد . طبیعی است طیف‌ها و اقشار ، خواسته‌های متفاوتی دارند ولی هدف این جلسات این بود كه مشتركات را برای شروع اینكه بدانیم چه می‌خواهیم ، دسته‌بندی كنیم .

- مطالباتی كه در این بیانیه مطرح شده‌اند بسیار حداقلی هستند . آیا این باعث نمی‌شود تا دعوتی كه امضاء كنندگان برای پیوستن به این گفتمان كرده‌اند با استقبال وسیع روشنفكران و كسانی كه خواهان مطالبات اساسی تری می‌باشند ، روبرو نشود؟

ببینید ، چیزی كه منتشر شده با اینكه محصول خرد جمعی نشست‌های چندین و چند ماهه است و روی تك تك كلماتش بحث‌های زیادی شده ولی به هیچ وجه ادعای بدون نقص بودن را ندارد ، چون هدف شركت كنندگان در این جلسات فقط نفس مطرح كردن پدیده مطالبه محوری بود. من معتقدم هم به لحاظ كمی میتوان خواسته‌های بیشتری را اضافه كرد و هم به لحاظ كیفی ،هر یك از مطالبات مطرح شده را می‌توان غنای بیشتری داد . ولی دوستان خطوط مختلف فكری و فعالان اقشار و صنوفی كه فعال‌تر در این ماهها هر هفته وقت می‌گذاشتند و علاوه بر آن ، هزینه سیاسی شركت در این نشست‌‌ها ( كه یكی دو بار هم با تهدید مواجه شد ) را نیز پرداخت كرده‌اند، به این نتیجه رسیدند بهترین كاری كه در این زمینه می‌توانند بكنند مطرح كردن بسیار آرام و حداقلی خواستهای ملموس و دست‌یافتنی است . خواستهای آرمانی دموكراسی خواهان از بدیهیاتند و حقوق ضایع شده نیز بسیارند ولی شرایط حاكم بر كشور ، نیاز به فضای آرام ، توان فعالان سیاسی ، اولویت‌های‌ مردم ، ضرورت همراهی فراگیرتر كنشگران سیاسی و مدنی و بسیاری موارد دیگر ایجاب می‌كند كه گام به گام و حداقلی حركت كنیم . این مطالبات كف مشتركی است برای پیوستن اقشار مختلف و صاحبان نقطه‌نظرات متفاوت . ولی طبیعی است كه هر یك از اقشار و لایه‌ها و صنوف مثلاً اقوام ، زنان ،روزنامه‌نگاران ، بازنشستگان ، پرستاران ، معلمان ، بیكاران ، و غیره می‌توانند علاوه بر اینكه از این خواسته‌های حداقلی مشترك حمایت كنند ، برای قشر یا صنف خود مطالبات بیشتر و مشخص‌تری را هم خواستار شوند .

- به نظر می‌رسد وجه برجسته بیانیه منتشر شده ، تنوع امضاء كنندگان آن است . وحدت رويّه بین این گروه از نمایندگان طیف‌های متفاوت سیاسی و اقشار مختلف اجتماعی در یك موضوع واحد و آن هم یك اتفاق مهم یعنی انتخابات ، چگونه حاصل شد ؟

همانطور كه گفتید یكی از وجوه شاخص بیانیه انتخابات و گفتمان مطالبه محور این است كه مورد حمایت افرادی قرار گرفته كه نظرات متفاوتی در بسیاری مسائل دارند ولی در موضوع انتخابات همگی به این نتیجه رسیده‌اندكه از شخص محوری باید به سمت مطالبه محوری رفت . حتی مستقل از اینكه رأی بدهند یا ندهند ، معتقدند باید با فرآیند انتخابات و پدیده انتخابات رویكردی مطالبه محورانه داشت . وقتی می‌بینیم در بین حامیان این رویكرد و رويّه ، مهندس سحابی و دكتر پیمان به همراه محمدعلی عمویی و دكتر رئیس دانا و در كنار دكتر باوند و خسرو سیف و برخی پیشكسوتان مصدقی نهضت ملی و حقوقدانانی شناخته شده ، نمایندگانی از دوره‌های قبلی و فعلی مجلس به همراه معاونی از وزرای اسبق و مدیرانی موفق ، روزنامه‌نگارانی اصلاح‌طلب همچون ماشاءالله شمس‌الواعظین و بدرا‌لسادات مفیدی ، شعرا و نویسندگانی چون سیدعلی صالحی و دكتر بابك احمدی ، دانشجویان پیشرو تحكیم و سایر آوانگاردهای دانشجویی در كنار فارغ‌ا‌لتحصیلان تحول‌خواه ادوار ، فعالانی از زنان ، اقوام ، كارگران ، معلمان ، پزشكان ، بازاریان و غیره حضور دارند متوجه می‌شویم چنانچه در حركتهای مشتركی كه انجام می‌شود ، حداقلهای مشترك را در نظر بگیریم و بر روی مقداری از خواسته‌های خود پا‌فشاری نكنیم ، می‌توانیم مسائل را بهتر به پیش ببریم كه حاصل آن وحدت رويّه در یك عمل مشخص و حداقلی باشد . در این جلسات هم چون موفق شدیم هركداممان مقداری از خواسته‌هایمان را فعلاً مسكوت بگذاریم ، تو‌انستیم با این تنوع ِامضاء كنندگان كاری را انجام دهیم . در حال حاضر این حدود ۳۰۰ نفر از سایرین دعوت كرده‌ا‌ند تا به این گفتمان به عنوان كف حركتی كه آغاز شده بپیوندند و چنانچه كسانی در جای دیگری نیز خواستند حركتهای وسیع‌تر و یا پیشروتر و یا با هر كیفیت دیگری انجام دهند ، بدیهی است كه به تنهایی و یا به همراه حزب و نهاد خود همیشه این امكان را خواهند داشت .