تلخ ترین روزهای فلسطین: تقسیم به فتحستان و حماسستان؟

در سال 2006 میلادی، هنگامی که دولت اسرائیل عقب نشینی فوری و یکجانبه ارتش خود را از باریکه غزه اعلام کرد، برخی از ناظران منطقه هشدار دادند که نقشه شومی برای کشاندن فلسطینی ها به یک جنگ داخلی در کار است.

در آن زمان، این گمانه زنی را نمی شد به راحتی باور کرد. اما برخی تجربه های تاریخی، در برخورد با سیاست منطقه ای اسرائیل، آن را تقویت می کرد. به گفته یکی از روسای پیشین موساد، اسرائیلی ها، چندین دهه است به این نتیجه رسیده اند که تکه تکه شدن همسایگان بهترین تضمین برای حفظ امنیت آنان است، زیرا که دشمن ضعیف را می توان با هزینه ای کمتر تحت کنترل گرفت و خطرش را رفع کرد.

هنگام عقب نشینی ارتش اسرائیل، اعلام شد که امنیت باریکه غزه را، نیروهای تشکیلات خودگردان فلسطین با پشتیبانی همقطاران مصری خود تامین خواهند کرد. اما مدتی بعد با پیروزی حماس در انتخابات، قطع کمک های سازمان ملل، آمریکا، اتحادیه اروپا و عدم پرداخت درآمد گمرکات فلسطین از سوی اسرائیل، تنش میان سازمان الفتح به رهبری محمود عباس و حماس به رهبری اسماعیل را تشدید کرد. این درگیری ها، در ماه های اخیر شدت گرفت و در چند هفته گذشته به اوج خود رسید. در نتیجه پیش بینی بدبینانه ناظرانی که می گفتند اسرائیلی ها نقشه یک جنگ خانگی را برای فلسطین آماده کرده اند، به آستانه تحقق کامل رسید: حماس کنترل تمام باریکه غزه را با سرکوب و عقب راندن نیروهای الفتح در اختیار گرفت و محمود عباس و سازمان الفتح، ظاهرا به کنترل کامل کرانه باختری رود اردن رضایت دادند.

مرور واکنش غربی ها نشان می دهد که آنان نیز از چنین تقسیمی استقبال می کنند. بلافاصله پس از آن که محمود عباس در اقدامی ناگهانی یک "دولت اضطراری" تشکیل داد و بر پیشانی اسماعیل هنیه مهر باطل زد، همه به پشتیبانی از وی برخاستند و فراموش کردند که اقدام او، در شرایط تازه، اعلان جنگی علنی علیه حماس و تحقق همان نقشه ای است که پیش بینی شده بود. یعنی تقسیم فلسطین کوچک به دو بخش جدا از هم. تحقق این امر، بیش از همه سبب خشنودی اسرائیل خواهد بود. زیرا نیروهای طرفدار حماس به عنوان دشمن اصلی اسرائیل در باریکه غزه متمرکز می شوند و در یک حمله گازانبری ارتش می توان آنان را نابود کرد.

در مقابل، گروه های وسیعی از طرفداران الفتح، در روزهای اخیر تصمیم گرفتند باریکه غزه را ترک کنند و خود را به کرانه باختری رود اردن برسانند که قدرت الفتح بر آن حاکم است. این فراریان می بایست برای رسیدن به کرانه باختری از خاک اسرائیل عبور می کردند.

روز دوشنبه هژدهم ژوئن، خاویر سولانا مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست وزرای خارجه، اعلام کرد که اتحادیه اروپا از "دولت اضطراری" که محمود عباس تشکیل داده است، پشتیبانی مالی به عمل خواهد آورد. وی همچنین وعده داد که اروپا به تحریم هائی که ظرف یک سال گذشته علیه فلسطینی ها اعمال کرده است، پایان خواهد داد.

چند روز پیش از آن، وزیرخارجه اسرائیل اعلام کرده بود که دولتش مالیات ها و عوارض گمرکی معوقه را به زودی در اختیار دولت اضطراری قرار خواهد داد. این در حالی است که رهبر حماس و نخست وزیر برکنار شده فلسطین اعلام کرده است که دولت به کار خود ادامه می دهد و دولتی را که محمود عباس تشکیل داده به رسمیت نمی شناسد. در این میان اقدام رئیس جمهور آمریکا از همه تحریک آمیز تر بود. او، روز دوشنبه شخصا با محمود عباس تماس تلفنی برقرار کرد تا به او بگوید که از وی و دولت اضطراری اش پشتیبانی کامل به عمل خواهد آورد.

در همین روز، خانم سیپی لیونی وزیرخارجه اسرائیل در لوکزامبورگ به دیدار وزیران خارجه کشورهای اروپائی شتافت تا به اطلاع آنان برساند که اسرائیل برای پرداخت مالیات ها و عوارض گمرکی عقب افتاده به دولت اضطراری در کرانه باختری رود اردن کاملا آماده شده است. وی ضمنا اعلام کرد که دولتش حاضر است با "سلام فیاض" رئیس دولت بحران و محمود عباس مستقیما وارد مذاکره و همکاری شود. او گفت: "دولت اضطراری" که حماس در آن مشارکتی ندارد، شانس تازه ای برای روند صلح است". وزیر خارجه اسرائیل درباره رقم مطالبات عقب افتاده فلسطین و تاریخ پرداخت آن چیزی نگفت. اما بر اساس اطلاعات منابع اروپائی، این رقم به 850 میلیون دلار می رسد. با دریافت این مبلغ، دولت اضطراری خواهد توانست دست کم حقوق عقب مانده کارمندان دولت را بپردازد و ممکن است از این طریق حمایت آنان را جلب کند.

دولت اضطراری، بلافاصله پس از تشکیل، اعلام کرد که حق حیات اسرائیل را به رسمیت می شناسد و از اعمال خشونت علیه اسرائیلی ها می پرهیزد. این همان چیزی بود که اسرائیل و دولت های غربی از دولت تحت ریاست اسماعیل هنیه خواسته بودند و موفق به کسب آن نشده بودند. به این ترتیب می توان پیش بینی کرد که در آینده، به جای برخورد با اسرائیل، هواداران الفتح به برخورد با حماس کشانده شوند و همان جنگ داخلی پیش بینی شده، در شکلی تمام عیار آغاز شود. جنگی که ممکن است با پشتیبانی خارجی از الفتح، در زمانی کوتاه به خنثی کردن قدرت حماس منتهی شود، اما در نهایت ریشه ترور را خشک نمی کند.

یکی از رویدادهای جالب در این میان، موضع گیری هاشمی رفسنجانی بود. او در آئین نماز جمعه، از فلسطینی ها خواست به جای آن که آتش به روی یکدیگر بگشایند، با هم صلح کنند و علیه دشمن مشترک، یعنی اسرائیل وارد عمل شوند. ظاهرا رهبران جمهوری اسلامی نیز دریافته اند که چه خطر بزرگی حماس را تهدید می کند. نیروئی که بازوی مسلح آنان در مقابله با اسرائیل محسوب می شود.

وزیرخارجه اسرائیل در جریان سفر خود به لوکزامبورگ، ضمن ابراز تاسف از گسترش خشونت میان فلسطینی ها گفت: "حماس وقتی با برادرانش چنین می کند، روشن است که با اسرائیل چه رفتاری خواهد داشت". اشاره او به وقایع بسیار تلخی بود که ظرف یک هفته گذشته در باریکه غزه اتفاق افتاد و به اعتبار فلسطینی ها بسیار زیان رساند. نیروهای حماس، افراد وابسته به الفتح را به زیر آتش گرفتند و گروه هائی از آنان را لخت و با یک شورت به سوی بازداشتگاه های خود روانه کردند. عکس های این صحنه را خبرگزاری ها به سراسر جهان مخابره کردند تا تصویری بسیار خشن تر از آنچه تاکنون وجود داشته است، از حماس نشان بدهند.

مقام اسرائیلی، به خبرنگاران گفت: "پس از تشکیل دولت اضطراری، که حق حیات اسرائیل را به رسمیت می شناسد و از خشونت پرهیز می کند، اکنون وقت آن رسیده است که یک افق سیاسی روشن در برابر فلسطینی ها قرار دهیم. این می تواند به معنای توسعه اقتصادی و آزادی حرکت در کرانه باختری رود اردن باشد. ما خواستار تفکیک کامل اعتدالیون از بنیادگرایان هستیم".

اتحادیه اروپا، هنوز برای پرداخت کمک های مالی مستقیمی که از آوریل سال 2006 به این سو قطع شده است، مصوبه ای ندارد، اما فرانک والتر اشتاین مایر وزیرخارجه آلمان اعلام کرد که اتحادیه اروپا برای این کار آمادگی کامل دارد. آلمان در حال حاضر ریاست ادواری شورای سران اتحادیه اروپا را عهده دار است.

"بنیتا فررو والدنر" کمیسر امورخارجی اتحادیه اروپا، به خبرنگاران گفت: "اتحادیه اروپا، هرچه سریعتر، برای تعیین نیازهای فوری دولت اضطراری و ترسیم راه های نحوه مصرف این کمک ها با سلام فیاض نخست وزیر تازه فلسطین وارد مذاکره خواهد شد". وی تاکید کرد که اتحادیه اروپا محمود عباس را رئیس قانونی همه فلسطینی ها می شناسد. در عین حال کمک های انسانی اتحادیه اروپا می تواند زیر نظر سازمان های بین المللی به باریکه غزه ارسال شود.

این بدان معنا است که حماس در باریکه غزه از دریافت کمک های مالی کاملا محروم خواهد شد و قادر به پرداخت هزینه های خود نخواهد بود. اما برای این که مردم عادی کمتر آسیب ببینند، کمک های انسانی به نوار غزه خواهد رسید. دولت اسرائیل نیز قبلا اعلام کرده بود که در برخورد با غزه سیاست مشترکی پیش خواهد گرفت.

اهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل، که در نتیجه بحران فلسطین و طرح مساله صلح با سوریه توانسته است خود را از زیر فشار شدید سیاسی بیرون بکشد، روز یکشنبه سفر سه روزه خود را به ایالات متحده آمریکا آغاز کرد. قبلا اعلام شده بود که او این بار نیز با جورج بوش درباره صلح با سوریه مذاکره خواهد کرد. اما رویدادهای فلسطین باعث شد که او پیش از بوش با بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد به گفت و گو بنشیند. اولمرت در نیویورک گفت: "اسرائیل کمک های مالی را تنها در اختیار یک دولت جدی و مسئولیت شناس قرار خواهد داد". ناظران منطقه می گویند دولت اسرائیل هم اکنون به تسهیل شرایط سفر فلسطینی های کرانه باختری رود اردن می اندیشد. این در حالی است که ارسال کمک های انسانی به نوار غزه نیز، به علت بسته شدن گذرگاه های مرزی میان اسرائیل و نوار غزه با اشکال بنیادی روبرو شده است. وزارت خارجه اسرائیل اعلام کرده است که می کوشد مانع از ایجاد یک بحران انسانی در نوار غزه شود.

یک مقام اسرائیلی به خبرگزاری ها گفت: "ما به هیچ عنوان مایل نیستیم که وضعیت نوار عزه از آنچه هست بدتر شود. تلاش ما یافتن راه حل هائی است که ضمن رساندن کمک ها مجبور به تماس با حماس نباشیم".

مجموعه این موضع گیری ها، نشان می دهد که اسرائیل و دولت های غربی تصمیم گرفته اند در برابر فلسطینی ها نیز سیاست شلاق و شیرینی را پیش بگیرند تا به تدریج موضع کسانی که حاضرند موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسند و اسلحه را کنار بگذارند تقویت شود. حال این که سلاح های موجود علیه خود فلسطینی ها به کار گرفته شود یا نه، پرسشی است که هیچیک از مراکز قدرت در اسرائیل، اروپا و آمریکا فعلا نیازی به جست و جوی پاسخ آن نمی یابند.

در تشریح وضعیت دردناک فلسطین همین بس که بسیاری از منابع خبری، اخیرا از باریکه غزه به عنوان حماسستان و از کرانه باختری رود اردن به عنوان فتاحستان نام می برند!