کتاب «موج عظیم» استیون رادلت

کتاب “موج عظیم” استیون رادلت به راستی شگفت‌زده‌ام کرد. این داستان توسعه چقدر شیرین است و باید هم که شیرین باشد. حکایت خروج یک میلیارد انسان کره خاکی از زیر خط فقر و رسیدنشان به آموزش و بهداشت و مسکن و دموکراسی طی بیست سال گذشته. و افسوس می‌خورم برای مملکت خودم که بنا به آمار رسمی‌اش حداقل یک سوم جمعیتش طی همین چند سال گذشته به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند.

رادلت می‌گوید که دوران دیکتاتورهای مصلح و غیرمصلح گذشته و حالا فقط حرکت به سوی دموکراسی است که می‌تواند توسعه و رفاه به همراه بیاورد. هر چه حرکت به سمت دموکراسی بیشتر باشد رفاه و ثروت جامعه بیشتر خواهد شد و دیکتاتوری چیزی جز فقر و تباهی به همراه نخواهد آورد.

رادلت شصت کشور در حال توسعه را برای ما مثال می‌زند که این راه را رفته‌اند و به نتیجه رسیده‌اند: هندوستان، کره جنوبی، بوتسوانا، برزیل، شیلی، فیلیپین، بلغارستان، مولداوی، غنا، لیبریا، سنگال و غیره.

رادلت از عقب‌گردها و استثناها هم سخن می‌گوید اما یادآور می‌شود که در دهه هشتاد میلادی حدود هشتاد کشور دیکتاتوری در حال توسعه داشتیم اما امروز تعداد این کشورها به بیست کشور رسیده و بقیه از بند فقر و استبداد نجات یافته‌اند.

برگردم به این جمله معروف رادلت درباره مائو رهبر سابق چین کمونیست: «مائو با یک حرکت ساده در هزار و نهصد و هفتاد و شش باعث شد هفتصد میلیون چینی از زیر خط فقر بالا بیایند: او مرد.»

بله جمله تامل برانگیزی است. دیکتاتور قلدر چین تا موقعی که زنده بود اجازه اصلاحات اقتصادی نداد و با سیاست های انقلابی غلطش صدها میلیون چینی را در قعر فقر و فلاکت نگه‌‌داشت. اما به محض مردنش، چین توانست سیاست داخلی خود را تا حدی اصلاح کند، از شدت ناآزادی‌های عمومی(به قول آمارتیا سن، اقتصاددان هندی برنده نوبل) بکاهد و رفرم‌های موفق اقتصادی‌اش را جامه عمل بپوشاند.

حتی چین دیکتاتوری هم فقط زمانی توانست توسعه پیدا کند که نظام سیاسی‌اش به سمت آزادسازی، گشودگی، فاصله‌گیری از جزمیات ایدئولوژیک سابق، و از همه مهم‌تر پایان دادن به منازعات جهانی، حرکت کرد.

استیون رادلت به ما بشارت می‌دهد که دموکراسی به‌رغم همه کمبودها و نقایص‌اش، امروزه تبدیل به هنجار شده و بدون وجود آن هیچ توسعه اقتصادی و اجتماعی‌ای ممکن نیست و هیچ راه میانبری وجود ندارد.

خواندن این کتاب را به ویژه به هموطنان خودم که گرفتار حکومتی هستند که توسعه فقر را به عنوان راهکاری برای بقای خویش در دستور کار قرار داده اکیدا توصیه می‌کنم.

ضمنا نمی‌دانم این کتاب به فارسی ترجمه شده یا نه. اگر شده، حتما آن را بخوانید.

تلگرام نویسنده