“جمع کردن” یا “مدیریت کردن”
مهران صولتی
گزارش فاطمه راکعی از جلسه نمایندگان جبهه اصلاحات با رئیس قوه قضاییه و دبیر شورای عالی امنیت ملی نشان می‌دهد که در این دیدار محسنی اژه‌ای و شمخانی پیش از هر چیز خواستار ارائه پیشنهادات مصداقی برای عبور از بحران شده‌اند. علامتی آشکار از این که نظام سیاسی نه تنها راه‌حلی برای مدیریت بحران ندارد بلکه در جمع کردن آن بر اساس رویه های چهار دهه گذشته نیز ناکام مانده است. در همه این سال‌ها حکومت کوشیده است تا با بسیج توده‌ای مسائل موجود را به زیر فرش جامعه هدایت کند غافل از این که انبوه مسائل جمع شده می‌تواند زاینده بحران های زنجیره‌ای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشد. اما به راستی چه تفاوتی میان این دو رویکرد وجود دارد؟
“جمع کردن” یک رویکرد پیشامدرن مبتنی بر خاموش کردن اعتراضات، گذر از التهابات و آرام کردن اوضاع با بهره‌گیری از قوه قهریه است در صورتی که “مدیریت کردن” یک دانش مدرن برای بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های انسانی جهت افزایش کارآمدی و نیل به توسعه یافتگی می‌باشد.
“جمع کردن” مستلزم قطبی کردن جامعه و غیریت‌سازی است تا در سایه آن بتوان بحران‌ها را از دیدگان پنهان کرد حال آن که “مدیریت کردن” نیازمند بهره‌گیری از توانمندی همه شهروندان فارغ از تمایزات عقیدتی، جنسیتی، قومی و ایدئولوژیک است.
در “جمع کردن” از واژگانی مانند؛ عنصر، ویروس، مزدور و تجزیه‌طلب برای توصیف مخالفان استفاده می‌شود تا مسیر برخورد با آن‌ها هموار شود در صورتی که در “مدیریت کردن” همه معترضان شهروندانی برخوردار از حقوق اجتماعی هستند که باید از ظرفیت‌شان برای تخفیف بحران‌ها بهره گرفته شود.
در “جمع کردن” کلیدواژه‌های؛ نظم، امنیت، فتنه و توطئه برجسته شده و نظامی‌گری تبدیل به رویکرد غالب می‌شود حال آن که در “مدیریت کردن” کلیدواژه‌های؛ شهروندی، حقوق بشر، مشارکت و گفت‌وگو اهمیت یافته و گروه‌های اجتماعی همچون احزاب، اصناف و اتحادیه‌ها به عرصه حل بحران فراخوانده می‌شوند.
در “جمع کردن” حکومت می‌کوشد تا با سرکوب اعتراضات بر جامعه تفوق یافته و آن را تحت کنترل درآورد (دولت قوی- جامعه ضعیف)، در صورتی که در “مدیریت کردن” بحران‌های اجتماعی محصول ناکارآمدی حکومت و تضعیف جامعه تلقی شده و سعی می‌شود توازن میان این دو ایجاد شود.(دولت قوی- جامعه قوی)
در “جمع کردن” کشور “ملک طلق” حاکمانی تلقی می‌شود که می‌توانند با انواع خشونت‌های فیزیکی، کلامی و نمادین در آن تصرف کرده و ایدئولوژی خود را بر واقعیت‌ها مسلط سازند حال آن که در “مدیریت کردن” کشور ” ملک مشاع” همه ساکنان آن قلمداد می‌شود. مملکتی که در آن همه از حقوق و آزادی‌های مصرح در قانون برخوردارند و برای تحقق آینده‌ای بهتر می‌کوشند.
“جمع کردن” عبارت از پاک کردن صورت مسئله به جای حل مسئله و انکار بحران به جای پذیرش بحران است. در این نگاه جامعه توده‌ای بی‌شکل، سیال و موم‌آسا تلقی می‌شود. ” مدیریت کردن” به رسمیت شناختن جامعه مدنی، تکثرگرایی و تشکل‌یابی آن است. روشن است که بدون مشارکت همه شهروندان هیچ بحرانی تخفیف نمی‌یابد.
