جامعهٔ سیاسی سه‌پاره
محمدرضا جلائی‌پور
پردنبال‌کننده‌ترین چهره‌های سیاسی ایرانی در اینستاگرام از این قرارند (تعداد فالوئرهایشان را امروز چک کردم):
مسیح علی‌نژاد - ۷ میلیون
علی خامنه‌ای - ۴.۸ میلیون
ابراهیم رئیسی - ۲.۸ میلیون
رضا پهلوی - ۲.۳ میلیون
حسن روحانی - ۲.۲ میلیون
صادق زیباکلام - ۱.۱ میلیون
جواد جهرمی - ۱ میلیون
محمد خاتمی - ۹۵۴ هزار
محمود احمدی‌نژاد - ۸۱۷ هزار
جواد ظریف - ۷۷۱ هزار
سعید جلیلی - ۷۲۰ هزار
محمدباقر قالیباف - ۷۰۱ هزار
حسن خمینی -۶۸۲ هزار
علی مطهری - ۵۶۳ هزار
حمید رسایی - ۵۱۷ هزار
مصطفی تاجزاده- ۴۰۵ هزار
اسحاق جهانگیری - ۳۵۱ هزار
وحید یامین‌پور - ۲۶۰ هزار
علی علیزاده - ۲۴۷ هزار
محمدرضا عارف - ۲۴۴ هزار
علی لاریجانی - ۱۹۹ هزار
معصومه ابتکار - ۱۸۷ هزار
عبدالناصر همتی - ۱۵۱ هزار
میرحسین موسوی -۱۵۱ هزار
مسعود پزشکیان -۱۴۲ هزار
شهیندخت مولاوردی - ۱۱۲ هزار
البته این اعداد سنجهٔ دقیقی برای تعیین میزان پشتوانهٔ اجتماعی این چهره‌ها نیست. چراکه اولا بر اساس نظرسنجی‌های معتبر حدود نیمی از ایرانیان عضو اینستاگرام نیستند، ثانیا دنبال‌کنندگان هر صفحه لزوما حامی و هم‌رای صاحب‌صفحه نیستند و کسانی که حامی و هم‌رای کسی هستند هم لزوما صفحه‌اش در اینستاگرام را دنبال نمی‌کنند، ثالثا تحلیل داده‌های فالوئرها نشان می‌دهد در مواردی همچون مسیح علی‌نژاد و رضا پهلوی گروه قابل اعتنایی از دنبال‌کنندگان ساکن آمریکا/فیک/ربات اند و رابعا میزان مخاطب صفحهٔ هر فرد علاوه بر میزان محبوبیت تابع عوامل دیگری همچون میزان فعالیت صفحه، میزان خبرسازی صفحه و کیفیت و هزینهٔ محتوای تولیدی و تیم تغذیهٔ صفحه نیز هست.
با این حال این داده‌ها بی‌معنا هم نیستند و با احتیاط برآمده از ملاحظات فوق همچنان می‌توانند موضوع تحلیل قرار گیرند. در ادامه برای نمونه به دو نکته اشاره می‌کنم:
۱. تصویر کلی‌ای که از این داده‌ها به دست می‌آید مشابه تصویر کلی‌ای که از داده‌های انتخابات ۱۴۰۰ و نظرسنجی‌های معتبرِ روشمند (از جمله ایسپا، گالوپ و مریلند) به دست می‌آید یک پیام روشن دارد: امروز جامعهٔ ایران در سیاست داخلی و خارجی حداقل متشکل از سه پارهٔ بزرگ است و هیچ یک از این پاره‌ها اکثریت (نصف به‌اضافهٔ یک) نیستند. یک پاره گرایش‌های اصولگرایانه دارد، یک پاره گرایش‌های میانه‌رو و اصلاح‌طلب دارد و یک پاره از اصلاح قطع امید کرده و منتقد رادیکال دو گرایش قبلی است. در جامعهٔ سه‌پاره (در سیاست) هر کس از «مردم» سخن گفت باید پرسید: کدام پاره از مردم؟
۲. مرور لیست فوق نشان می‌دهد برآمدن همهٔ چهره‌های پرمخاطب‌تر و موثرترِ سیاسی در اینستاگرام (محبوب‌ترین رسانهٔ اجتماعی در ایران امروز) محصول یک یا دو عامل از سه عامل زیر است:
۱- داشتن سابقهٔ رقابت در انتخابات ریاست جمهوری
۲- داشتن سابقهٔ سمتی عالی‌رتبه در دولت یا حضوری پررنگ در مجلس
۳- داشتن سابقهٔ مدتی حضورِ نسبتا مستمر در تلویوزیون‌های پرمخاطب (وحید یامین‌پور و صادق زیباکلام در صداوسیمای ایران و مسیح علی‌نژاد و علی علیزاده در شبکه‌های ماهواره‌ای)
متاسفانه حتی یک نفر هم در این لیست ۲۷ نفره مثلا با دبیرکلی یک حزب سیاسی به این میزان مخاطب و تاثیر نرسیده است. گویی هنوز موثرترین ابزار چهره‌ساز سیاسی در ایران تلویزیون‌ها و انتخابات‌اند. در حدی که مثلا عبدالناصر همتی و سعید جلیلی که در انتخابات پیروز نشدند هم از دبیران کل و حتی رؤسای جبهه‌های سیاسی بزرگ با سابقهٔ سال‌ها فعالیت حرفه‌ای سیاسی نیز در اینستاگرام موثرترند.
