تحریم ایران در راه است...

سه شنبه ٧ شهریور ١٣٨٥ – ٢٩ اوت ٢٠٠٦
.(JavaScript must be enabled to view this email address)

صحنه برای آخرین دور بازی دیپلماتیك جمهوری اسلامی با كشورهای غربی و شورای امنیت آماده شده است. پنجشنبه ٩ شهریور برابر با ٣١ اوت آخرین روز مهلت یك ماهه شورای امنیت به جمهوری اسلامی برای تعلیق برنامه غنی سازی اورانیوم است. شورای امنیت طی قطعنامه‌ای تهدید كرده است كه ایران اگر به این خواست تن ندهد ممكن است با اقدامات تنبیهی‌ روبرو شود. جمهوری اسلامی از پذیرش این ضرب‌الاجل سر باز زده و تعلیق را نه به عنوان پیش شرط و بلكه به عنوان یكی از مسایل مورد بحث در گفتگو پذیرفته است. این تاكتیك به وضوح از یك سو برای ایجاد تفرقه بین كشورهای غربی و به خصوص اعضای دارای حق وتو در شورای‌ امنیت اتخاذ شده است. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی تا كنون موفق شده است كه با موضع‌گیری‌های مبهم و تعلل در پاسخ، برای خود زمان بخرد و برنامه‌های غنی‌سازی را پیش ببرد. اكنون نیز رژیم ایران سعی دارد با این تاكتیك زمان بیشتری برای فعالیت غنی‌سازی خود به دست آورد. ولی آیا این تاكتیك هنوز كاربرد دارد؟

رژیم ایران در پاسخ مفصلی كه هفته گذشته پس از مدتی تأخیر به بسته پیشنهادی غرب داد سعی‌ كرد كه راه گفتگو را باز بگذارد. مقامات ایران نیز در مناسبت‌های مختلف بر آمادگی خود برای گفتگو تأكید كرده‌اند. این مجاملات دیپلماتیك البته بر موضع آمریكا یا انگلیس، دو كشوری كه بیش از سایر كشورهای دارای حق وتو در شورای امنیت بر خطر ایران اتمی انگشت می‌گذارند، تأثیری نگذاشته است. ولی هدف رژیم ایران عمدتا متوجه چین و روسیه است كه در گذشته نسبت به اعمال اقدامات تنبیهی‌ علیه ایران ابراز تردید كرده‌اند. اظهارات مقامات این دو كشور در روزهای اخیر نشان می‌دهد كه این تاكتیك تا حدی موفق بوده است. حتا كشوری مانند فرانسه نیز ظاهرا در برابر پیشنهاد رژیم ایران برای گفتگو نرمش نشان داده است. آقای دوست بلازی وزیر امور خارجه فرانسه كه چند روز پیش پاسخ ایران را رضایت‌بخش ندانسته بود، روز سه شنبه با لحن ملایمتری سخن گفت و در عین تأكید بر لزوم توقف غنی سازی در ایران از آمادگی خود برای از سرگیری گفتگو با رژیم ایران یاد كرد.

در همین حال، مقامات و مفسران آمریكایی لحن خود علیه رژیم ایران را در روزهای اخیر تشدید كرده‌اند و بر لزوم اعمال اقدامات تحریمی علیه ایران انگشت گذاشته‌اند. از یك سو آقای رامسفلد وزیر دفاع آمریكا مدعی شده است كه تجربه‌های تلخ و فاجعه‌بار آمریكا در افغانستان و عراق از توان یا عزم آمریكا برای مقابله با ایران و كره شمالی نكاسته است. و از سوی دیگر، جان بولتون با احساس این كه شاید آمریكا نتواند اقدامات تحریمی خود علیه ایران را در شورای امنیت به تصویب برساند اظهار داشته است كه بدون تصویب این شورا نیز راه برای اعمال تحریم علیه رژیم ایران باز است. رژیم ایران ممكن است موفق شده باشد در یك پارچگی شورای امنیت اختلال ایجاد كند، و به دلیل مخالفت دست كم یك كشور دارای حق وتو این شورا نتواند مشتركا علیه ایران تحریم مؤثری را سازمان دهد. ولی این امر به معنای آن نیست كه خطر تحریم از سر ایران برداشته شده است و یا این كه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند آن را برای مدتی دراز به عقب بیندازد.

به عبارت دیگر، وضع فعلی را باید نقطه پایان بازی‌های‌ دیپلماتیك ایران برای گفتگوهای كشدار و بهره‌گیری از اختلاف اروپا و آمریكا از یك سو و پشتگرمی به حق وتوی كشورهایی مانند چین و روسیه از سوی دیگر دانست. شورای امنیت در پایان مهلت یك ماهه خود باید در مورد ایران تصمیم بگیرد. رژیم ایران روشن كرده است كه حاضر نیست به ضرب‌الاجل سازمان ملل تن دهد. آمریكا و متحدان آن (به خصوص انگلیس و اسراییل) با عمده كردن خطر ایران مسلح به اتم، به هیچ عنوان حاضر نیستند اجازه دهند رژیم ایران به سیاست‌های وقت‌كشانه خود ادامه دهد. در این صورت، اگر شورای امنیت نتواند به دلیل اعمال حق وتو در مورد اعمال تحریم علیه ایران به توافق برسد، آمریكا به دنبال آن خواهد افتاد كه ائتلاف داوطلبانه جدیدی علیه ایران سازمان دهد و از طریق این ائتلاف تحریم‌های مطلوب خود را به پیش ببرد. و شواهد حاكی از آن است كه آمریكا در پیدا كردن هم‌پیمان برای‌ شركت در این ائتلاف مشكل زیادی نخواهد داشت.

رژیم ایران در برابر تحریم اقتصادی بسیار ضربه‌پذیر است. اتكای بیش از پیش رژیم به درآمد نفت، بحران‌ اقتصادی شدیدی كه بر اثر سیاست‌های اقتصادی «امام‌گونه» آن به گرانی شدید منجر شده است، و وابستگی سنگین ایران به واردات بنزین كه در عین حال سهم عمده‌ای از درآمد رژیم را می‌بلعد، از نقاط ضربه‌پذیر رژیم است. حكومت احمدی‌نژاد كه با شعار كمك به محرومان و بهبود وضع زندگی آنان روی كار آمده است به سختی می‌تواند در شرایط تحریم اقتصادی به وعده‌های رفاهی خود عمل كند و بلكه ضربه عمده چنین تحریمی دقیقا متوجه قشرهای محروم جامعه خواهد شد. این حكومت با سیاست‌های ماجراجویانه خارجی خود و اصرار بر غنی‌سازی اتمی عملا بزرگترین خطرها را متوجه همان قشرهایی از جامعه می‌كند كه خود را برگزیده آنان می‌شناسد و به نام آنان در برابر غرب ایستاده است و سنگ «انرژی هسته‌ای حق مسلم مااست» را به سینه می‌زند.

از سوی دیگر، افكار عمومی در سطح جهانی (و به خصوص در غرب) به اندازه كافی علیه رژیم ایران تحریك شده و این امر كار آمریكا در یافتن متحد برای اعمال تحریم در خارج از چهارچوب شورای امنیت را تسهیل كرده است. حتا می‌توان دید كه در اثر جنگ اخیر حزب‌الله لبنان با اسراییل ضربات سنگینی به محبوبیت این رژیم در جهان عرب و مسلمان‌نشین وارد شده است. حسن نصرالله رهبر حزب‌الله لبنان و «قهرمان» این جنگ رسما در تلویزیون لبنان به «اشتباه» خود در گروگانگیری دو سرباز اسراییلی كه جرقه حنگ را زد اذعان كرده و از این كه این عمل به حملات بیرحمانه و قانون‌شكنانه اسراییل و تلفات و خرابی‌های سنگین در لبنان منجر شده عذرخواهی‌ كرده است. این عمل نشان می‌دهد كه علارغم تبلیغات وسیع جمهوری اسلامی و جشن‌های مفصلی كه در ایران برای «پیروزی» حزب‌الله برپا شد، این جنگ عملا به حیثیت حزب‌الله و سردمداران جمهوری اسلامی در لبنان (و جهان عرب و مسلمان‌نشین) صدمه بزرگی زده است.

اكنون باید منتظر بود و دید كه شورای امنیت به چه راهی می‌رود. اگر كشورهای غربی بتوانند با روسیه و چین بر سر تحریم و نوع یا انواع آن توافق كنند این تحریم‌ها به صورت جهانی علیه ایران اجرا خواهد شد و همه كشورهای عضو سازمان ملل به اجرای آن موظف خواهند بود. در چنین صورتی، به احتمال زیاد تحریم‌ها از نوع هوشمند آن شروع خواهد شد و در مرحله اول اموال و منابع مالی سران رژیم و رفت و آمد آنان به خارج كشور را هدف قرار خواهد داد. و اگر چنین توافقی در شورای امنیت به دست نیاید، راه برای اعمال تحریم از سوی آمریكا و متحدان آن باز خواهد شد. در این تحریم به احتمال زیاد غالب كشورهای صنعتی و اقمار آن‌ها شركت خواهند كرد، ولی سایر كشورها به اعمال آن اجباری نخواهند داشت. ولی در این صورت به احتمال زیاد، تحریم از نمونه‌های هوشمند آن فراتر می‌رود و روابط اقتصادی ایران با این كشورها را نیز احتمالا در بر خواهد گرفت. از این رو، علارغم این كه در حالت دوم همه كشورها در تحریم شركت نخواهند داشت، تأثیر این نوع تحریم (با توجه به این كه حجم عمده معاملات ایران با كشورهایی است كه در تحریم شركت خواهند كرد) بر اقتصاد و زندگی‌ روزمره مردم به مراتب بیشتر خواهد بود.

رژیم جمهوری اسلامی گام به گام كشور ما را به سوی یك تحریم جهانی پیش برده است. اكنون افكار عمومی جهان برای اعمال نوع یا انواعی از تحریم علیه ایران آماده شده است. این تحریم‌ها اگر چه ممكن است در مراحل اولیه متوجه سردمداران رژیم و منابع مالی ثبت شده به نام آنان (و غارت‌شده از خزانه ملت) باشد، ولی به تدریج حیات اقتصادی مردم ایران را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. علاوه بر این، تضمینی در دست نیست كه آمریكا و متحدان آن به تحریم‌هایی از این قبیل بسنده كنند و حمله نظامی به ایران را به كنار بگذارند. افكار عمومی آمریكا برای چنین حمله‌ای نیز، آن هم در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای، آماده شده است. ١٨ سال پس از پایان جنگی‌ خانمانسوز كه جمهوری اسلامی یكی از سخت‌ترین دوران حیات در تاریخ اخیر ایران را برای مردم این كشور به ارمغان آورد، اكنون همین رژیم دور جدیدی از سختی و مشقت را برای مردم ما تدارك دیده است. با این تفاوت، كه در آن هنگام، كشورما فقط با یك كشور به مراتب كوچكتر مانند عراق روبرو بود، ولی در این تقابل جدید اكثریت كشورهای قدرتمند جهان در برابر آن قرار گرفته‌اند. مردم ایران آینده سخت و نگران كننده‌ای در برابر خویش دارند و دوران سختی برای آنان در پیش است.