حمله‌های اخیر به تاسیسات آرامکو کار حوثی‌ها بود؟
حسین آرین
به گزارش رسانه‌ها، نیروهای حوثی که با نام رسمی انصار الله فعالیت می‌کنند، یکشنبه ۱۷ اسفند، تاسیسات نفتی آرامکو درشهر ساحلی راس تنوره دراستان شرقی عربستان را آماج حمله‌های پهپادی و موشکی خود قرار دادند.
مرکز استان شرقی، شهر دمام است و شرکت سعودی آرامکو در شهر ظهران در این استان قرار دارد.
به گفته ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف عربی برای حمایت از دولت عبد ربه منصور هادی در یمن، موشکها و پهپاد‌های به کار گرفته شده در این حمله‌ها ساخت ایران بود و جمهوری اسلامی گونه‌های مختلف این سلاح‌ها را عمدتاً از طریق بندر حدیده یمن در کرانه دریای سرخ، به حوثی‌ها تحویل می‌دهد.
سخنگوی انصارالله مسئولیت این حمله‌ها را بر عهده گرفته است، اما با توجه به نشانه‌های موجود، امکان دارد که منشا این حمله‌ها ایران یا منطقه مرزی عراق با عربستان بوده باشد، نه یمن.
نشانه‌ها و تردید‌ها
به گزارش خبرگزاری سعودی، پهپادها از “طرف دریا”، انبارهای نفت آرامکو در راس تنوره را که یکی از بزرگترین پایانه‌های صادرات نفت در دنیا است، هدف قرار دادند و تکه پاره‌های موشک‌های بالیستیک هم نزدیک منطقه مسکونی آرامکو در ظهران پیدا شده است. از قرار معلوم خسارات ناشی از حملات اندک بود و ضایعات انسانی در پی نداشت.
گزارش دیگری از همین خبرگزاری به نقل از وزارت دفاع عربستان می‌گوید، نیروهای این کشور برخی از موشک‌های بالیستیک را رهگیری و منهدم کردند و پخش شدن تکه پاره‌های این موشکها در اطراف شهر ظهران، ناشی از این اقدام پدافندی بوده است.
حمله‌های اخیر یادآور حمله‌های ۲۳ شهریور سال ۱۳۹۸ به تاسیسات تولید نفت آرامکو در بقیق و خریص است که ساعاتی بعد از حمله‌ها، حوثی‌ها مسئولیت اجرای آنها را بر عهده گرفتند. این حملات باعث آتش‌سوزی وسیعی در مجموعه پالایشگاهی آرامکو گردید و صادرات نفت عربستان را برای چند روز به میزان ۵۰ در صد کاهش داد.
درخور توجه است که از نظر جغرافیایی و مسافت، شهر راس تنوره در ساحل خلیج فارس در فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری شرق بقیق و خریص، به مراتب دور تر از یمن است. فاصله هوایی صنعا تا راس تنوره بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر است. به عبارت دیگر، پهپادها و موشک‌های ادعایی شلیک‌شده حوثی‌ها می‌بایست چنین بردی داشته باشند تا به اهداف مورد نظر برسند.
در ارتباط با حمله‌های اخیر یکی از مشاوران دربار سعودی با تاکید به اینکه حمله‌های اخیر از سمت یمن نبود، به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفت، جمهوری اسلامی پشت حمله‌ها بوده است. او منشا حمله‌ها را روشن نکرد که می‌تواند ایران و یا عراق باشد.
در ضمن، ترکی المالکی در مصاحبه‌ای با العربیه، با منتسب کردن سلاح‌های به‌کار رفته در حمله‌های اخیر به ایران، گفت فارغ از مبدا موشکها و پهپاد‌های پرتاب شده، در تحلیل نهایی “کشور‌های حامی تروریسم در منطقه” مقصرند.
منشا حمله‌ها، توانایی حوثی‌ها
با اینکه هنوز اطلاعات دقیقی از حمله‌ها در دست نیست، ولی احتمال اجرای آنها از خاک ایران و یا مناطق مرزی عراق با عربستان بیشتر از یمن است. حوثی‌ها با نگرش به افزایش حمله‌هایشان در هفته‌های اخیر از جمله در مارب، انگیزه حمله به عربستان را دارند و ضمن داشتن موشک‌های برکان و ذوالفقار و گونه‌های پهپاد از جمله صماد-۳، توانایی آنان برای ضربه زدن به هدف‌های دور دستِ فراتر از ۱۳۰۰ کیلومتر مانند ظهران و راس تنوره سئوال برانگیز است. در ضمن اظهاراتی مانند حمله “از سمت دریا” حاکی از حمله از سمت شرق و شمال است، یعنی از سمت ایران و عراق.
پیش از حمله‌های اخیر، روز شنبه ۴ بهمن، سه پهپاد مجموعه کاخ سلطنتی ریاض را هدف قرار داد که به عقیده یک مقام آمریکایی، پرتاب پهپادها از منطقه مرزی عراق و عربستان صورت گرفته بود. در همین ارتباط، برای نخستین‌بار یک مقام شبه‌نظامی عراق که نخواست نامش فاش شود، اعتراف کرد که این کشور منشا حمله بود و اینکه پهپاد‌های به‌کار گرفته شده ایرانی، در عراق مونتاژ شدند.
بنا به گزارش‌ها و بر رسی‌های اطلاعاتی، در سال‌های اخیر جمهوری اسلامی موشک‌های برد کوتاه و متوسط و همچنین پهپاد در اختیار شبه نظامیان حشد شعبی قرار داده است.
قابل توجه اینکه حمله‌های اخیر به آرامکو در راس تنوره در حالی صورت گرفت که پنج روز قبل از آن، سه‌شنبه ۱۲ اسفند، فیاض بن حامد الرویلی، رییس ستاد مشترک ارتش عربستان، طی یک سفر رسمی برای گفت‌وگو با وزیر دفاع عراق، جمعه عناد سعدون، به بغداد رفت.
به گزارش رسانه‌های عربی، بخشی از سفر رییس ستاد مشترک عربستان گفت‌وگو درباره نگرانی‌های عربستان از تونل‌های زیر زمینی استان انبار بود که از سوی شبه نظامیان برای نگهداری و ترابری موشک‌های بالیستیک استفاده می‌شود.
از این رو، حمله‌های متعاقب این سفر می‌تواند ناشی از ناخشنودی گروههای حشد شعبی تحت حمایت ایران و ارسال پیامی به عربستان سعودی باشد.
به‌رغم نشانه‌ها، گزارش‌ها و اظهارات یاد شده درباره حمله‌های صورت گرفته و تردید‌ها درباره منشا سلاح‌های به‌کار گرفته شده، برای رد ادعای حوثی‌ها مبنی بر حمله به آرامکو و راس تنوره، به بررسی‌ها و اطلاعات بیشتری نیاز است.
اگر منشا حمله‌ها عراق باشد، بی‌شک اجرای چنین عملیات دامنه‌داری از سوی شبه‌نظامیان حشد شعبیِ هوادارِ جمهوری اسلامی نمی‌تواند بدون همکاری و اجازه سپاه پاسداران صورت گرفته باشد. به‌هر صورت جمهوری اسلامی آگاه است که سر آخر او مقصر اصلی معرفی خواهد شد.
اقدامات تنش‌زای جمهوری اسلامی
آنچه که بدیهی است تشدید فعالیت‌های جهموری اسلامی در سه ماه گذشته در حوزه خلیج فارس است. در عرض این مدت یک مین که به بدنه یک نفتکش در سواحل عراق چسبانده شده بود، کشف شد. پس از آن یک کشتی کره جنوبی با ادعای ایجاد آلودگی آب‌های ساحلی ایران، توقیف شد و به بندرعباس برده شد و به تازگی یک کشتی خودروبر اسرائیلی به نام “هلیس ری” هم در در یای عمان صدمه دید.
جمهوری اسلامی استفاده از مین چسبان و یا صدمه زدن به کشتی اسرائیلی را انکار کرده است ولی اغلب کشور‌های غربی و عرب حاشیه خلیج فارس این اقدامات را از جانب جمهوری اسلامی می‌دانند. این اقدامات چه از سوی جمهوری اسلامی و یا به اشاره آن صورت گرفته باشد، حاکی از ارسال پیامی است که صبر تهران برای برداشتن حتی برخی از تحریم‌ها از سوی دولت بایدن قبل از آغاز گفت‌وگو درباره برجام، به سر آمده است.
در مقابل، دولت بایدن هم در واکنش به حملات علیه پایگاه‌های آمریکا در عراق واکنش نشان داده است - دولتی که به خاطر رویکرد تعامل‌گرایانه‌اش در قبال ایران و اینکه دیپلماسی و چند جانبهگرائی و همکاری با دیگر اعضا گروه ۱+۵ را چاره کار می‌داند، مورد انتقاد قرار گرفته است. مخالفان و منتقدان بایدن رویکرد دولت او را برای تمایل به کاهش تحریم‌ها در مقابل اجرای مفاد برجام در حالی که حملات از سوی جمهوری اسلامی و گروههای تحت حمایت‌اش شدت گرفته، درست نمی‌دانند و نوعی باج‌دهی تلقی می‌کنند.
ادامه حمله‌ها در سایه بن بست برجام؟
پیشنهاد حسن روحانی برای رفع “جز به جز یا تمام تحریم‌ها” برای گفت‌وگو با آمریکا راه به جایی نبرده و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هم گفته است که برای بازگشت ایران به میز مذاکره برای برجام به این کشور امتیازی نخواهد بود. از این‌رو پیش‌بینی می‌شود که جمهوری اسلامی به حمله‌های خود ادامه دهد و یا دستکم مانع حملات گروههای نیابتی نشود و حمله‌های بیشتر هم علیه عربستان سعودی هم دور از انتظار نخواهد بود.
حمله‌هایی که در ماه‌های اخیر علیه عربستان صورت گرفت، دقت و دامنه حملات سال ۱۳۹۸ علیه تاسیسات بقیق و خریص را نداشتند که صادرات نفت عربستان را به مقدار قابل ملاحظه‌ای برای مدتی کاهش داد. این کار می‌تواند از ناشی از تقویت سامانه‌های پدافند هوایی عربستان در شرق کشور باشد که برای دفع حمله‌های موشکی جمهوری اسلامی کار گذاشته شده‌اند. این امکان نیز وجود دارد که سلاح‌های به‌کار گرفته شده در حمله‌های اخیر به راس تنوره از دقت و کارایی سلاح‌های بکار گرفته شده در سال ۱۳۹۸ برخوردار نبوده‌اند.
با این وجود، هر حمله‌ای که علاوه بر به‌جا گذاشتن خسارات مالی، به مرگ افراد غیر نظامی و یا نظامی، به ویژه آمریکایی، منتهی شود می‌تواند تنش را بیش از پیش افزایش دهد و به درگیری مستقیم نظامی منجر شود.
پایان
