افزایش جمعیت و خانه‌نشین کردن زنان
م. روغنی
به‌تازگی با توجه به نگرانی‌های ولی مطلقه فقیه نسبت به کاهش رشد و پیرشدگی جمعیت، یکی از کنشگران ولایت مدار پیشنهادهایی را برای اجباری کردن ازدواج به مجلس دست چین شده یازدهم ارائه داده است.[۱] بنابرین با توجه به سنت سرکوب آزادی‌های فردی در جمهوری ولایی جای شگفت‌زدگی نخواهد بود اگر روزی شاهد اجباری شدن حاملگی نیز برای اجرای منویات خامنه‌ای باشیم!
نگرانی از کاهش جمعیت به جز خامنه‌ای، شامل برخی از اسلام‌گرایان شیعه نیز می‌گردد که از ازدیاد جمعیت سنی مذهب در کشور گلایه مندند، بنا به ادعای آنان، با توجه به کاهش رشد زاد ولد در میان شیعیان، تعادل جمعیت در سال‌های آینده می‌تواند به سود ایرانیان سنی مذهب دگرگون گردد.[۲]
اما نگاه خامنه‌ای به این کاهش و لزوم افزایش آن تا مرز ۱۵۰ میلیون نفر ایدئولوژیک است که به ادعای وی می‌تواند “اقتدار ملی “[۳] را تآمین نماید.
خامنه‌ای در جوانی تحت تاثیر سید قطب بنیادگرا به “ویروس” غرب و آمریکاستیزی مبتلا شد و احیای ناکجا اباد “تمدن اسلامی” را در دستور کار زندگی سیاسی‌اش قرار داد که گویا یکی از شروط آن دست یابی به “اقتدار” است. به باور عبدالحکیم سلیمی یکی از مفسران اندیشه‌های خامنه‌ای، “حاکمیت (اقتدار) شرط لازم تاثیر گذاری نهاد‌های حکومتی در پیدایش و اعتلای تمدن [اسلامی] است زیرا، فقط حکومت مقتدر می‌تواند با ایجاد فرصت‌های تمدن ساز، چالش‌های برونی و درونی تهدید کننده تمدن و فرهنگ را مرتفع سازد.”[۴] به باور این نویسنده ولایت‌مدار، تمدن اسلامی در برابر “فرهنگ لیبرالیستی غرب” تعریف می‌گردد که به باور وی “.. با گمانه برتری جویی، داعیه جهانی سازی را یدک می‌کشد”.[۵] دهه‌ها غرب‌ستیزی و حزب‌الله‌سازی در کشورهای اسلامی به رهبری خمینی و خامنه‌ای را باید در چهارچوب ایده “تمدن‌سازی” و یا احیای “تمدن اسلامی” ارزیابی کرد که به باور خامنه‌ای، افزایش جمعیت می‌تواند در تحقق‌اش نقش مهمی ایفا کند.
از زمان انتقاد به خود خامنه‌ای در باره راهبردهای کنترل جمعیت در دهه هفتاد تا کنون، راهبردهای تازه‌ای برای افزایش فرمایشی جمعیت از راه تلاش برای خانه‌نشین کردن زنان به مورد اجرا گذاشته شده است. اغلب این راهبرد‌ها در ارتباط با محدود‌تر کردن حضور زنان در بازار کار، امور سیاسی و مدیریتی طراحی شده است. تصویب قانون کاهش ساعت کاری زنان شاغل که فرزند زیر شش سال دارند، اسان‌تر کردن شرائط باز نشستگی زنان از جمله پایین‌تر بودن سن بازنشستگی و سوابق کار نسبت به مردان، توقف برنامه‌های جلوگیری از بارداری و محدود کردن ورود دختران به برخی از رشته‌های دانشگاهی از آن جمله‌اند که جملگی به دور شدن زنان از بازار کار و فعالیت‌های اجتماعی انجامیده است.
راهبردهای خانه‌نشین کردن زنان ریشه در نگاه مردسالار و ایدئولوژیک خامنه‌ای به نقش زنان در خانواده، اجتماع و بازار کار دارد. وی خانواده را “سنگر اصلی”[۶] زن، “محیط زنانه” و غیر قابل تفکیک از زن[۷] به شمار می‌آورد. خانه‌داری را از “خصوصیات زنانه” می‌سنجد و شغل زن را “خانه‌داری، فرزندآوری و شوهرداری” اعلان می‌کند.[۸] وی تولید مثل را “مهمترین کار انسان” و نقش زن در آن را برجسته می‌سنجد.[۹] وی در حضور نمایندگان مجلس خبرگان “اشتغال بانوان” را جزو مسایل اصلی نمی‌داند[۱۰] و به همین دلیل شمار زنان در مجلس، معاونت بخش‌های مختلف و ریاست موسسات تجاری را افتخار نمی‌سنجد.[۱۱] به باور خامنه‌ای “برابری جنسیتی یکی از بزرگترین خطاهای تفکر غربی”[۱۲] است.
البته در تاریخ معاصر، خامنه‌ای تنها رهبری نیست که می‌کوشد با برخورد ابزاری و زن‌ستیزانه به اهداف ایدئولوژیکش دست یابد. موسولینی و هیتلر نیز (گرچه از جنسی متفاوت) از جمله رهبرانی بودند که یکی از سیاه‌ترین مقاطع تاریخ بشری را نه تنها در اروپا بلکه در تمام جهان به ثبت رساندنده و از دیدگاه‌های مشابهی نسبت به زنان برخوردار بودند.
- موسولینی راهبرد فمینیست ستیزی پیشه کرد و کوشید با تبدیل “بارداری” به موضوع سرافرازی همگانی و پشتیبانی از نیروی ملی‌گرایی دولت، نقش مادری و خانه‌داری را به زنان تحمیل کند.[۱۳]
زنان در زمان فاشیسم، از سپهر همگانی و هرآنچه با آن رابطه داشت رانده شدند. حتی با مسائل جمعیتی نیز چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی با توجه به اهداف ایدئولوژیک دولت برخورد می‌شد. دولت فاشیست برای افزایش باروری زنان، بهره‌گیری از راه‌های پیش‌گیری و سقط جنین را بدون آنکه آموزش‌های جنسی ارائه شود، ممنوع ساخت.
زنان در زمان فاشیسم، موظف بودند با زیستن بر مبنای خیالات ایدئولوژیک موسولینی، از جمله فرمانبرداری، خانه‌داری، باروری و تحمل خیانت احتمالی شوهر، خرسند باشند. جهان به مردان تعلق داشت و مکان زنان در حاشیه بود.
از نظر حقوقی نیز زن‌ستیزی و تبعیض ویژگی فاشیسم را تشکیل می‌داد. زنان از تصمیم‌سازی در امور حقوقی یا تجاری (بستن قرارداد بدون اجازه شوهر یا پدر) محروم بودند. سرپرستی کودکان (حضانت) در اختیار مردان بود.[۱۴]
- هیتلر زنان ساکت، خجالتی با ویژگی‌های مادری را ترجیح می‌داد و در کنار زنان متخصص، خود باور، تحصیل کرده، موفق و بی‌پروا ناآرام می‌شد.[۱۵] وی زنان را مادران جاودانه کشور و وظیفه‌شان را تولید و تربیت کودک به شمار می‌آورد. هیتلر حقوق اجتماعی و دستمزد برابر زنان و مردان را مردود می‌دانست و آن را توطئه کمونیستها می‌سنجید.[۱۶] دیدگاه‌های اجتماعی هیتلر راهبردهای رژیم نازی و دستگاه تبلیغاتی‌اش را شکل داد که از جمله بر بازگشت زنان به حرفه مادری و افزایش جمعیت آلمان تآکید داشت. برپایه مصوبه رژیم نازی در سال ۱۹۳۳، ازدواج تشویق می‌شد و به زوجین پس از چهارمین کودک خانواده کمک‌های مالی بطور کامل پرداخت می‌گردید. نازی‌ها در تبلیغاتشان می‌کوشیدند بزرگترین امید و آرزوی زنان را ازدواج. خانه‌داری و مادری جلوه دهند. سقط جنین و پیش‌گیری از حاملگی تنها برای زنان “آریایی” محدود شد.[۱۷] با تمام تمهیدات تحمیلی بالا، در پنج سال اول دوران نازی‌ها، زاد و ولد نتها به میزان ناچیزی افزایش یافت.
اما در جمهوری دینی به‌رغم تلاشها برای خانه‌نشین کردن زنان، زادو ولد رو به کاهش است. مشاور عالی وزیر بهداشت گفته است سال ۹۸ شمار متولدین ۱۷۰ هزار نفر کمتر از سال ۹۷ و سال ۹۷ نیز ۱۲۰ هزار کمتر از سال ۹۶ بوده است.[۱۸] ناظران بحران‌های اقتصادی و اجتماعی، بیکاری کمبود امنیت شعلی و کمبود امید به آینده را از جمله عوامل کاهش جمعیت می‌دانند که با راهبردهای فرمایشی و اعمال زور حل نخواهد شد. راهبردهای افزایَش جمعیت ایدئولوژیک و فرهنگ مردسالاری حاکم اشتغال زنان را محدود‌تر کرده است. برپایه آمار رسمی کشور با وجودی که جمعیت فعال زنان از سال ۱۳۹۰ تا ۹۶ حدود ۴۰ هزار نفر افزایش داشته است اما شمار بیکاران زن در این فاصله زمانی ۲۰۰ هزار نفر بیشتر شده است. نرخ بیکاری بویژه در میان زنان تحصیل کرده دو برابر فارغ‌التحصیلان بیکار مرد است. بسیاری از زنان در بنگاه‌های کوچک مشغول کارند و بیشتر آنان از حداقل قانون کار محرومند، باوجود این به دلیل شرایط دشوار زندگی حاضرند حتی با دستمزد ناچیز و ساعات طولانی کار کنند.[۱۹]
در دنیای امروز مواجهه با پیرشدگی جمعیت تنها از راه افزایش باروری زنان امکان‌پذیر نیست. راه دوم پذیرش مهاجر و بهره‌گیری از توان و استعدادهای مهاجران است. جمهوری ولایی به جای ایجاد شرایط انسانی برای افغان‌های مقیم در بسیاری موارد با رویکردهای نژادپرستانه و بیگانه‌ستیزانه از جمله بخشی از آنان را با تطمیع و حتی زور در لشگر فاطمیون متشکل و به سوریه فرستاده است که تاکنون بیش از ۲ هزار نفر از آنان کشته و بیش از ۸ هزار نفر زخمی شده‌اند. سپاه قدس همچنین به برخی از قول و قرارهایش به این افراد پشت پا زده است.[۲۰] مدتی پیش نیز حدود ۲۰ نفر از افغان‌ها به دست نیروهای ایرانی در رودخانه مرزی هریرود غرق و شماری نا پدید شدند. دولت ایران تا کنون با تکذیب این رویداد در مرز کشور از پاسخگویی خودداری کرده است.
نظام ایدئولوژیک ولایت عامل اصلی بحران‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انزوای کشور است تنها با برچیدن این نهاد و استقرار نظامی دمکراتیک بر پایه جدایی دین از دولت می‌توان بتدریج بر تبعیض‌های گسترده علیه زنان، دگر اندیشان، مهاجران افغان و اقلیت‌های دینی و قومی پایان داد.
خرداد ۹۸
mrowghani.com
———————————-
[۱] - جنجال ازدواج اجباری تا ۲۸ سالگی! فرارو، ۱۹ خرداد ۱۳۹۹
[۲] - محمد رضا یزدان پناه، خامنه‌ای و افزایش جمعیت؛ ” امپراتوری شیعه” یا ” توجیه اقتصادی”، رادیو فردا
[۳] - بیانات در دیدار با اقضای مجلس خبرگان رهبری، تارنمای خامنه ای
[۴] - عبدالحکیم سلیمی، بیداری و احیای تمدن اسلامی با تآکید بر اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب اسلامی، تارنمای خامنه ای
[۵] - همان جا
[۶] - بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی، تارنمای خامنه ای
[۷] - بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده، تارنمای خامنه ای
[۸] - بیانات در دیدار سرکت کنندگان در اجلاس جهانی ” زنان و بیداری اسلامی ” تارنمای خامنه ای
[۹] - همان جا
[۱۰] - روش تحلیل در موضوع زن و خانواده، تارنمای خامنه ای
[۱۱] - بیانات ددر دیدار جمعی از بانوان فرهیخته ی حوزوی و دانشگاهی، یارتمای خامنه ای
[۱۲] - بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزید کشور، تارنمای خامنه ای
[۱۳] - valeria celentano, Fashismo, che roulo aveva donna nella sociata’, 2017
[۱۴] - همان جا
[۱۵] - Jennifer Lleweliyn, Jim Southery, Women in Nazi Germany, 2015,
[۱۶] - همان جا
[۱۷] - همان جا
[۱۸] - پیر شدن جمعیت و کاهش نرخ باروری؛ نگرانی تازه مسئولان ایران، دویچه وله
[۱۹] - خبرگزاری دانشجویان، چرا به جمعیت زنان بیکار افزوده شده است؟ ۳۰ مهر ۱۳۹۷
[۲۰] - زمانه، “لشگر فاطمیون”: سوء اسستفاده حکومت ایران از فقر مهاجران افعانستانی، ۲۶ ماه می۲۰۱۹
