بریتانیا با جانسون پاپولیست، یا کوربین سوسیالیست؟

در آینده‌ای نزدیک، بوریس جانسون از سیاستمداران به نام حزب محافظه‌کار بریتانیا نخست‌وزیر احتمالی کشور ‏بریتانیا خواهد شد. وی که پر نفوذترین رهبر جنبش خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در در رفراندوم تابستان سال ‏‏۲۰۱۶ بود، در مقاله‌ای در سال ۲۰۰۷ مرتبط با کتابی به نام «رویای روم» که متعلق به خود اوست، در مورد ‏دلایل عقب ماندگی چند سد ساله کشورهای اسلامی نسبت به دموکراسی‌های غربی سخن گفته بود. این مقاله وی اخیرا ‏توسط روزنامه گاردین باز نشر شد.

حقایق مطروحه در این نوع نوشته‌ها اغلب از سوی رهبران لیبرال‌دموکراسی‌های غربی، و گرایشات سوسیال ‏دموکراتیک و یا سوسیالیست در این کشورها، زیر عنوان «اسلام هراسی» مورد نقد و نفی قرار می‌گیرند. فضای عمومی ‏عالب برجامعه سیاسی ایرانیان تبعیدی نیز همین گونه است و فراتر از آن گفتمان گردانندگان حکومت جمهوری اسلامی ‏و نهادهای تبلیغاتی زیر کنترل آن در ایران و خارج از آن، نیز بر همین سیاق است.‏

مسایل مطروحه در نوشته‌ای که ذکرش رفت، از قلم و زبان کسی بیرون آمده است که بعد از گذشت ۱۲ سال از نشر ‏آن، اکنون در حال پیشروی به سوی مقام نحست وزیری کشور بریتانیا و متعهد به خارج کردن آن از اتحادیه اروپا تا ‏ماه اکتبر است. اکنون همه می‌دانیم که دلیل اصلی رشد و گسترش چند سال اخیر جنبشهای راست پاپولیستی در ‏دموکراسی‌های غربی، چشم فرو بستن رهبران این کشورها بر جنبه‌های منفی پدیده جهانی‌شدن در فقیرتر کردن ‏بخشی مهم از شهروندان آنها بوده است. شکنندگی سیستم‌های بانک‌داری و مالی، فقدان کنترل‌های موثر مالیاتی، فقر ‏سیستم‌های زیربنایی آموزشی، تحمیل ریاضت اقتصادی توام با کاهش بودجه‌های تامین اجتماعی اقشار آسیب‌پذیر ، ‏بیکاری بخشی از نیروی کار بومی و به موازات آن مسئله مهاجرت انبوه نیروی کار، همگی در رشد جنبش‌های ‏پاپولیستی سهم ایفا کردند.

گرچه گرایشی در نیروهای چپ سوسیالیستی در مخالفت با سیاست‌های نئولیبرالی اقتصادی ‏و گلوبالیزاسیون کوشید که آرای اقشار آسیب‌دیده از این روند را به سوی خود جلب کنند، اما سیاست آنها اغلب به سود ‏نیروهای ملی‌گرای افراطی تمام شد. یک نمونه از این دست، تردید و بلاتکلیفی رهبر حزب کارگر بریتانیا جرمی ‏کوربین؛ یک سوسیالیست رادیکال از حزب کارگر، در مورد اتحادیه اروپا و عدم دفاع وی از ادامه عضویت بریتانیا در این اتحادیه بود که ‏در پیروزی نیروهای ملی‌گرای افراطی در رفراندوم تابستان سال ۲۰۱۶ نقش ایفا کرد.‏

لیبرال دموکراسی در چند دهه اخیر قادر نشد در عین مدافعه از دستاوردهای مثبت گلوبالیزاسیون، بطور بنیادی به مقابله ‏با پدیده‌های منفی و ویرانگر آن از جمله پدیده مهاجرت انبوه بر خیزد. نتیحه چنین ناتوانی فاجعه‌باری افتادن پرچم ‏مقابله با پیامدهای منفی جهانی‌شدن به دست ملی‌گرایان افراطی در آمریکا و کشورهای اروپایی بود. رهبران پاپولیست، ‏با بهره‌برداری از ناتوانی دموکراسی لیبرال و سیاست نادرست احزاب چپ در مواجهه با این مشکلات توانستند ‏سنگرهای مهمی را در جهان غرب به زیر کنترل خود در آورند.‏

‏اکنون خطر فزاینده این است که لیبرال‌ها و سوسیالیست‌ها به جای تغییر و تصحیح برنامه و روش خود، به مسیری ‏بروند که ملی‌گرایان راست افراطی تحمیل می‌کنند. نمونه زنده آن همین موضوع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست که ‏بخشی از رهبران لیبرال و سوسیالیست را با خود همراه ساخته است. و اما خطر بزرگتر برای کشورهای تحت سیطره ‏استبداد و دیکتاتوری این است که اغلب سیاستمداران در کشورهای غربی، چه لیبرال و دموکرات و چه سوسیالیست، ‏هر یک به نوعی برای مبارزه با رقبای ملی‌گرای خود درعرصه داخلی و جهانی، با طرف‌هایی چون جمهوری اسلامی ‏و روسیه پوتین و...به توافق‌هایی برعلیه منافع مردم کشورهایی مثل ایران دست بزنند.‏

بوریس جانسون در همراهی نزدیک با ترامپ و یا اتحادیه اروپا برای مذاکره و سازش با ‏جمهوری اسلامی، فارغ از کوچکترین ملاحظه‌ای مرتبط با مطالبات آزادی خواهانه ایرانیان آماده خواهد بود. جرمی ‏کوربین نیز با شور اشتیاق برای نزدیکی به رژیم‌هایی مثل روسیه و ایران درمقابله با سیاست‌های دونالد ترامپ آمریکا ‏خیز برخواهد داشت. و برای تضعیف و انحلال اتحادیه اروپا، نباید اتحاد بریتانیا و روسیه تزاری(و بعدا شوروی) را در ‏گذشته بر علیه اروپا با مرکزیت آلمان را از نظر دور داشت، جرمی کوربین یا بوریس جانسون از بریتانیا، هر دو به ‏یکسان و ولادیمیر پوتین از روسیه می‌توانند با همراهی دونالد ترامپ از آمریکا، تجربه تاریخی جنگ‌های اول و دوم ‏جهانی را زنده کنند.

اصغر جیلو
‏۱۸ جولای ۲۰۱۹‏