نگاه درازمدت و سرنوشت

از عمر بسیاری از ساختمان‌‌ها در وین، برلین، فلورانس و مادرید چند قرن می‌گذرد و علی‌رغم تغییرات بنیادی در مشاغل و سبک زندگی، همچنان قابل ‏استفاده هستند. بعضی افراد روزی دوبار بیشتر چای نمی‌خورند و یا سیستم ‏تغذیه خود را به گونه‌ای مدیریت می‌کنند که بعد از ساعت هشت شب، دیگر ‏چیزی نخورند. باز افرادی پیدا می‌شوند که از اتومبیل، کفش، بهداشت دندان، ‏لباس و چشم خود مراقبت می‌کنند. کدام انرژی و انگیزه است که شهروندی ‏را اقناع می‌کند که هفته‌ای حداقل سه بار و هر بار، حداقل یکساعت ورزش ‏جدی کند؟ و در هر شرایطی، ‌این ورزش را به عنوان برنامه ثابت خود قلمداد ‏کند‎.‎

بعد می‌رسیم به مدار‌‌های بزرگتر زندگی. کدام فکر و انرژی موجب می‌شود ‏تا فرد، از زبان و نحوه صحبت کردن خود با دیگران مراقبت کند؟ چگونه می‌شود یک دوستی، به مدت نیم قرن تداوم پیدا می‌کند؟ چگونه می‌شود دو ‏نفر در حدی وصف‌ناپذیر بهم اعتماد می‌کنند؟ چگونه یک کار مشترک ‏اقتصادی و یا یک طرح اجتماعی آغاز شده، به پایان می‌رسد و سرآغاز ‏کار‌‌های مشترک بعدی می‌شود؟ چه نوع محاسباتی در ذهن اعضای یک ‏خانواده صورت می‌گیرد تا کلید منزل خود را به دیگری بدهند؟ چگونه می‌شود مردم به محصولات یک شرکت نسبت به دیگر شرکت‌‌ها، بیشتر اعتماد ‏پیدا می‌کنند؟ چرا در تمامی محصولات، بعضی شرکت‌‌ها و نام­‌‌ها، سرآمد ‏هستند؟

باز می‌رسیم به مداری بزرگتر. رابرت موگابه (رئیس جمهور سابق ‏زیمبابوه) و نلسون ماندلا هر دو علیه استعمار و نژادپرستی سال‌‌ها مبارزه ‏کردند اما وقتی به قدرت رسیدند، دو نوعِ بسیار متفاوت رفتار کردند. نلسون ‏ماندلا علی‌رغم اصرار مردم فقط یک دوره ریاست جمهوری قبول کرد، ولی ‏رابرت موگابه با فشار‌‌های داخلی و بین­ المللی پس از ۳۷ سال قبول کرد از ‏قدرت کناره‌گیری کند. تاریخ از موگابه به نیکی یاد نخواهد کرد ولی ماندلا، ‏الگوی درستی، انسان دوستی، انصاف، گذشت و صداقت باقی خواهد ماند. ‏چرا‌ این دو انقلابی، در قدرت دو نوع رفتار کردند؟ نگاه درازمدت ماندلا به ‏قدرت باعث شد تا مدت زمان ریاست جمهوری خود را محدود کند. چگونه ‏یک کشور و یا یک ملت در دنیا خوش نام می‌شوند؟ چرا دانمارک و ‏دانمارکی‌‌‌ها، نروژ و نروژی‌‌‌ها و ویتنام و ویتنامی‌‌‌ها درصدر اخبار ‏جهان نیستند؟ زیرا می‌دانند برای رشد و توسعه، باید خیلی سر و صدا نکرد. ‏چرا ۵/ ۴ میلیارد نفر آسیایی به آرامی در حال ثروتمند شدن هستند؟ ولی ‏خاورمیانه با ۴۱۵ میلیون نفر جمعیت، یک سوم واردات اسلحه جهانی را ‏دارد و در پنج سال اخیر، واردات تسلیحات آن، ۸۷ درصد افزایش یافته است ‏چون خاورمیانه‌ای‌‌ها، مسائل امنیتی را میان خود حل نکرد‌ه‌اند. چرا ‏بعضی کشور‌‌ها بدون منابع طبیعی مانند کره جنوبی، موفق و برتر می‌شوند؟ ‏‏(تولید ناخالص داخلی: ۵۳/ ۱ تریلیون دلار) ولی روسیه با منابع طبیعی بسیار ‏ممتاز، ریشه‌‌‌های عمیق تاریخی و ۱۱ ساعت فاصله زمانی در جغرافیای ‏پهناور آن، به تقریباً تساوی تولید ناخالص داخلی با کره جنوبی دست می‌ ‏یابد. (تولید ناخالص داخلی روسیه: ۵۷/ ۱ تریلیون دلار). چرا خروجی‌‌‌های ‏کشور‌‌ها‌ اینقدر با هم متفاوت است؟ آیا ریشه‌ این خروجی‌‌ها در فکر است یا ‏منابع طبیعی؟

طبیعی است که سرنوشت افراد، جوامع، بنگاه‌‌‌ها و کشور‌‌ها دلایل متنوعی ‏دارد ولی مطالعات گسترده توسعه کشور‌‌ها به وضوح نشان می‌دهد که روش ‏و نحوه فکر کردن و مجموعه افکاری که در نخبگان سیاسی کشور‌‌ها جاری ‏است و در نهایت با سیستم آموزشی، رسانه‌‌‌ها و قرارداد اجتماعی به جامعه ‏منتقل می‌شود، تعیین کننده است. دو واژه و مفهوم در ‌اینکه چرا خروجی‌‌‌های کشور‌‌ها‌ اینقدر با هم متفاوت هستند کلیدی‌اند. اول، مفهوم مراقبت و ‏نظارت و دقت در برخورد و دوم، مفهوم، درازمدت فکر کردن، محاسبه کردن ‏و برخورد کردن با موضوعات و پدیده‌‌‌ها. از بند کفش گرفته تا جاده‌‌‌ها، از ‏بهداشت دندان گرفته تا زیر یک درصد نگه داشتن نرخ تورم، از چک‌آپ‌‌‌های مرتب اتومبیل گرفته تا برداشتن ویزا میان همسایگان، از خوب نگه ‏داشتن تلفن همراه گرفته تا تنفس هوای پاکیزه برای شهروندان، از وسط ‏صحبت دیگران نپریدن گرفته تا کسب سهم بازار مطمئن جهانی در کالا‌‌های ‏رقابتی و صد‌‌ها موضوع دیگر عموماً محتاج مراقبت دائمی و از آن مهم‌تر ‏داشتن دید و افق درازمدت است. آدمی برای آنکه بخواهد چیزی را برای ‏درازمدت داشته باشد بیشتر مراقب است الان چه می‌گوید، چگونه رفتار می‌کند و یا به چه صورت واکنش نشان می‌دهد. اگر فردی در بیست سالگی ‏به خود بگوید: من از دندان‌‌‌های خود می‌خواهم شصت سال دیگر استفاده ‏کنم، به نوعی دیگر و با دقت بالا و هر روز از دندان‌‌های خود مراقبت می‌کند‎.‎

اگر مردم یک جامعه به خود بگویند‌ این کشور، دهه‌‌‌ها بلکه قرن‌‌ها باید با ‏ثبات، پیشرفته و محترم باقی بماند، از آشغال پرت نکردن گرفته تا تلاش برای ‏حفظ کشور، کوشش می‌کنند. شاید مهم‌ترین معیار در حفظ همسایگی، ‏دوستی، کار اقتصادی و مراودات، نگاه درازمدت است. وقتی شخصی، کسی ‏را پدید‌‌ه‌ای درازمدت تلقی کند به او دروغ نمی‌گوید زیرا دروغ بالاخره ‏برملا می‌شود حال دو ساعت طول بکشد یا دو دهه. وقتی هم برملا شد، به ‏اعتماد و همکاری به شدت لطمه می‌زند. بین شفاف بودن ژاپنی‌‌‌ها و اعتبار ‏کالا و کشورشان در جهان، رابطه‌ای عمیق وجود دارد زیرا شفافیت، اعتبار ‏و اعتماد می‌آفریند. وقتی به موضوعی درازمدت بیاندیشیم ابهام کم می‌شود. ‏ژاپنی‌‌‌ها دنبال ‌این نبود‌ه‌اند تا شش ماه، مصرف کنندگان را راضی نگه ‏دارند. بلکه استراتژی، راضی نگه داشتن مصرف‌کنندگان کالا‌‌های ژاپنی و ‏سرمایه‌گذاران خارجی برای دهه‌‌‌هاست و بر همین اساس، ژاپنی‌‌‌ها ‏شفاف عمل می‌کنند تا اعتبار کسب کنند.

رفتار‌‌های با ثبات، متداوم و قابل ‏پیش‌بینی است که به کارآمدی و رشد می‌انجامد آنچه که بدان‎ ‎Consistency ‎گویند. از ‌این‌رو، کسب اعتماد و اعتبار یک فرد، یک بنگاه ‏و یک دولت از آنجا ناشی می‌شود که کار‌‌ها را شفاف، منظم و با یک دید ‏بیست، سی و یا چهل ساله انجام دهد. چنین رهیافتی، دروغ و بی‌صداقتی را ‏به حداقل ممکن تبدیل می‌کند و سرنوشتی با کیفیت و رضایت می‌سازد‎.‎