امکان لغو اعدام آیا وجود دارد؟!
اعدام – ترور دولتی بر علیه امنیت جامعه
آراز فنی (سوئد)
 |
گزارش سال ۲۰۱۳ امنستی (سازمان عفو بین الملل) در هفته‌های گذشته منتشر شد. بر طبق گزارش؛ سالی که گذشت پروسه‌ی برخورد به اعدام و اعدام‌ها یک نقطه‌ی روشن و یک قسمت تاریک داشت. آنالیز امنستی و گزارش در باره‌ی لغو اعدام بعنوان یک پدیده‌ی مهم حقوق بشری معاصر قابل توجه است. در گزارش آمده است که در مقطع خاتمه‌ی جنگ جهانی دوم یا بلافاصله بعد ازسال ۱۹۴۵ تعداد کشورهائی که در آن اعدام لغو شده بود به تعداد انگشتان دو دست نمی‌رسید.
اطلاعات موجود در سال گذشته نشان می‌دهد که در طول ۶۵ پنج سال اخیر در ۹۸ کشور اعدام بطور کلی لغو شده است. هم در زمان صلح و نیز در هنگام جنگ. یعنی لغو کامل اعدام. گزارش همچنین تاکید می‌کند در ۷ کشور اعدام در زمان صلح صورت نمی‌گیرد. در نهایت در ده سال اخیر در ۳۵ کشور دیگر حکمهای اعدام به حالت تعلیق در آمده است و اعدامی صورت نگرفته است۱.
طبق گزارش امنستی تعداد اعدامی‌ها در سال گذشته بیش از سال ۲۰۱۲ بوده و این نقطه تاریک و یک گام به پس است ولی اگر نظر سنجی‌ها را در سراسر جهان و بخصوص در آمریکا در نظر بگیریم می‌بینیم که تعداد افرادی که اعدام را غیر انسانی و بعنوان جرم علیه بشریت اطلاق می‌کنند افزایش داشته و این گامی است به جلو.
اهمیت چرخش افکار عمومی در آمریکا بدین دلیل است که کنشگران حقوق بشر موفق شده‌اند که رابطه منفی بین اعدام و کاهش جرم را توضیح دهند. لازم به یادآوری است که حاکمیت ایالات متحده جزو استثا دموکراسی‌های تثبیت شده است که اعدام را یک مجازات موثر در کاهش جرم می‌داند.
بر عکس نظر رسمی دولت آمریکا در مورد رابطه‌ی جرم و اعدام؛ بنا به بررسی‌های انجام گرفته و تاویل کنشگران حقوق بشر افزایش تعداد زندانیان در آمریکا، افزایش جرمهای سنگین و نیز بی‌اثر بودن اعدام در چرخش افکار عمومی موثر بوده است. بنظر من با توجه به وجود پارلمان، انتخابات و آزادی نسبی در جامعه‌ی آمریکا این نظر سنجی می‌تواند نمودار چرخش در افکار عمومی جهانی نیز باشد.
تعداد زیادی از کنشگران حقوق بشر و مدنی در دنیا اعدام را بعنوان ترور دولتی شمرده و دولت را بعنوان تنها استفاده کننده‌ی خشونت قانونی بحساب می‌آورند. بهمین دلیل استفاده از این استدلال و نیز اشاره با افزایش جرم علیرغم وجود اعدام و زندان صدور و اجرای احکام اعدام در کشورهائی که اعدام افزایش داشته است انعکاس چنین رابطه‌ای در نوشته‌ها و مباحثات ما می‌تواند در روشن شدن بحث مهم باشد.
طبق گزارش اخبار دولتی ایران تعداد اعدام شده‌ها در سال گذشته بالغ بر ۳۶۹ نفر بود. امنستی این تعداد را دو برابر تخمین می‌زند. چین گزارش رسمی از آمار اعدامی‌ها نمی‌دهد ولی امنستی تعداد اعدامی‌ها را چند هزار نفر تخمین می‌زند. اکثر این اعدامی‌ها با گلوله‌ای در پشت سر به زندگی اشان خاتمه داده می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که برای سرعت دادن و موثر بودن در امر اعدام افراد (مامورین اعدام) با ماشینهای دولتی به زندان‌ها رفته و حکم را گاهن بصورت جمعی نیز اجرا می‌کنند.
در سال ۲۰۱۳ در عراق حداقل ۱۶۹ نفر اعدام شده‌اند. تعداد افرادی که در ترورهای گوناگون کشته شده‌اند به ده هزار تن می‌رسد. طبق آمار رسمی در سال ۲۰۱۳ جمعن حدود ۷۷۸ نفر در ۲۲ کشور جهان اعدام شده‌اند. این رقم در سال ۲۰۱۲ حدود ۶۸۲ نفر و در ۲۱ کشور گزارش شده است.
هیچ دلیل منطقی و انسانی برای اعدام وجود ندارد. دولت‌ها و مسئولین جزائی از اعدام بعنوان وسیله‌ای که مرمین و یا اشخاصی که امکان دست زدن به جرم را دارند می‌ترساند. تحقیقات و نظر سنجی‌ها نشان می‌دهد که اعدام نمی‌تواند حتی افراد و کسانی که بزهکار هستند را بترساند و برخلاف این ادعا یعنی اینکه اعدام ترس ایجاد می‌کند و ترس خود بخود به کاهش جرمهای سنگین منجر می‌شود پشتوانه‌ی علمی و تحقیقاتی ندارد. بر عکس خشونت، خشونت بوجود می‌آورد.
دولت و جوامعی که در آن احکام اعدام اجرا می‌شود با صدور احکام اعدام و اجرای اعدام بطرز خشنی حق زندگی افراد را نقض می‌کنند. در مرحله‌ی اول با زندانی کردن آن‌ها تمامی امکانات دفاعی و قدرت آزادی از افراد گرفته می‌شود و سپس مرگی زجر آور تحمیل فرد و جامعه می‌شود. تجربه‌های گوناگون نشان داده است که تعدادی از کسانی حکم اعدام گرفته‌اند و اعدام نیز شده‌اند بی‌گناه بودند و پروسه‌ی دادگاه و دلایل اعدام یک دسیسه بود.
از بین بردن اعدام کار راحتی نیست. تا زمانی که حکومتهای دیکتاتور و اقتدار گرا وجود دارد و تا زمانیکه فقر به زندگی خیلی‌ها حاکم است و توزیع ثروت عادلانه نیست ناهنجاریهای اجتماعی رخ می‌دهد. روش برخورد به انومالی‌ها و بزهکاری‌ها از بین بردن بسترهای ایجاد بزهکاری است.
افزایش تعداد کشورهائی که اعدام در آن‌ها منع شده، بررسی‌های پژوهشگران و روان‌شناسان اجتماعی در رد نظریه رابطه‌ی جرم، ترس و مجازات اعدام و اعتراض نیروهای مدنی و حقوق بشری بر علیه اعدام رو به افزایش بوده و نشانگر این است که لغو اعدام امکا ن پذیر است. برای لغو جهانی اعدام هر کشوری و ملتی باید خود قدم پیش گزارد. سکوت ما می‌تواند به استمرار صدور و اجرای احکام اعدام ادامه دهد!
اخبار مختلف از آمریکا و پاره‌ای از کشورهای اروپائی حاکی است که شرکتهای داروئی از فروش و تحویل سم‌ها و وسایلی که از آن برای مسموم کردن و کشتن زندانی‌ها استفاده می‌شود سر باز می‌زنند. سرکشی از اجرای احکام اعدام نیز در پاره‌ای از کشورها گزارش می‌شود. عدم حضور مردم در مراسم اعدام و نیز عدم سکوت آن‌ها و اعتراضهای ما می‌تواند در کاهش و لغو اعدام موثر باشد. هر قدمی در جهت افشاگری ستمی که بر افراد و جامعه روا داشته می‌شود و نیز هر اقدامی برای عدم اجرای اعدام و لغو کامل آن در دراز مدت اقدامی است که نشان دهنده‌ی رشد جامعه، دموکراسی و اجرای عدالت در زندگی مردم هست.
