چهره زشت تبعیض و نژادپرستی علیه افغانها

با وجودی که برپایه منشور حقوق بشر بیگانگان که در سال ۱۹۸۵ به تصویب سازمان ملل رسید، دولت‌های میزبان آزادند در تصویب قوانین مربوط به محل و شرایط اقامت بیگانگان در کشورهایشان بر اساس مصالح داخلی خود تصمیم بگیرند اما ماده ۲ این منشور تأکید می‌کند که قوانین و مقررات مزبور نباید بهیچ وجه با موازین جهان شمول حقوق بشر مغایرت داشته باشد.

شوربختانه رویدادهایی در چند ماه اخیر نشان داده است که برخی از مقامات امنیتی و دولتی جمهوری اسلامی بر خلاف این منشور با افغان‌های ساکن در ایران رفتار نژَاد پرستانه‌ای دارند. اولین رویداد در روز سیزده نوروز در شهر اصفهان اتفاق افتاد که بنوشته تار نمای ایمنا (آژانس خبری اصفهان) قرار بود پلیس شهر از ورود افغان‌ها به پارک کوهستانی صفه جلوگیری کند. این اقدام زشت باندازه‌ای با واکنش منفی کنشگران اجتماعی و رسانه‌های مجازی روبرو شد که بنوشته روزنامه شرق بلافاصله از روی تارنمای ایمنا برداشته شد. اما ظاهرا اینگونه رفتار چنان ریشه دار است که حتی واکنش منفی رسانه‌ها و انعکاس بهت انگیز آن در میان بسیاری از ایرانیان نیز نتوانسته است دست اندرکاران را از تصمیم‌های تبعیض آمیز و نژاد پرستانه مشابه باز دارد.

بتازگی بخشدار مرکزی نوشهر حضور اتباع افغانستان را در بخش مرکزی شهر ممنوع اعلام کرده است. بگفته وی نوشهر شهری توریستی است و "وجود افاغنه در این حوزه به شدت ممنوع است". البته این بخشدار در گفتگو با شرق گفت که سخنان او به درسی منعکس نشده است و منظور وی افغانی‌های غیر مجاز بوده است. در همین حال به گزارش خبرگزاری فارس مدیر کل مهاجران و اتباع خارجی استانداری مازندران نیز گفته است که مازندران به عنوان تنها منطقه ممنوعه برای حضور بیگانگان (مجاز و غیر مجاز) شناخته شده و تمام افغانها باید تا ۳۰ خرداد این استان را ترک کنند. وی این قانون را که شامل افراد گذرنامه دار و متاهل نیز می‌شود فرصتی طلایی برای "پاکسازی" استان از افراد بیگانه خوانده و افزوده است که "امروز دیگر حضور افغانها برای مازندران یک تهدید به شمار می‌رود".

اما این گفتار و رفتار تبعیض‌آمیز تنها شامل ماموران امنیتی و مدیران استانها نمی‌گردد و ظاهر به راهبرد مورد تایید وزارت کشور دولت کودتا نیز در آمده است. بگزارش بی بی سی تارنمای وزارت کشور (اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی) به نقل از مدیرکل یاد شده نوشته است که "مازندران به دلیل گردشگرپذیر بودن نمی‌تواند حضور این اتباع را بپذیرد". وی همچنین افغانی‌هایی را که به تعبیر ایشان بطور غیر قانونی با دختران ایرانی ازدواج کرده‌اند "دامادهای تحمیلی" خوانده است و گفته است "این داماد‌ها نیز باید دست همسران خودر را گرفته و از مازندران خارج شوند".

چهره کریه تبعذض

رفتار غیر انسانی با افغان‌های مهاجر که بدیل شرایط نا امن داخلی و بد اقتصادی افغانستان ناچار به ترک میهن و پناه آوردن به ایران شده‌اند نه تنها در پرداخت دست مزد‌های پایین‌تر از کارگران محلی (بدون دریافت یارانه‌های نقدی) در برابر کارهای سخت و طاقت فرسا خود را نشان می‌دهد بلکه در برخورد نیروهای امنیتی و قضایی کشور نیز چشمگیر است که به مواردی از آن اشاره می‌شود :

- همایون نظری صاحب نظر امور سیاسی در هرات می‌گوید که هر ساله دولت ایران شمار بسیاری از پناهندگان افغانی را بطور دسته جمعی برخلاف پیمان نامه‌های جهانی از کشور اخراج می‌کند.

- سعید عبدل قادر رحیمی رئیس کمسیون مستقل حقوق بشر در غرب افغانستان (AIHRC)، صحنه‌های هولتاکی را از نحوه اخراج مهاجرین افغانی از ایران گزارش کرده است. وی می‌گوید نیروهای انتظامی ایران جوانان افغانی را بدون اطلاع خانواده شان جمع آوری و در طرف دیگر مرز رها کرده‌اند. وی به حداقل ۳۰۰ مورد در مرز اسلام قلعه در هرات و پل ابریشم در نیمروز اشاره می‌کند. در میان این خردسالان کودکان ۱۱ ساله نیز دیده شده‌اند. افزون براین خبرهای بسیاری از بدرفتاری نیروهای انتظامی با مهاجرین غیر قانونی از جمله کتک زدن افغانها گزارش شده است.

- عفو بین‌الملل در دسامبر سال گذشته گزارش داد که حدود ۴ هزار افغانی محکوم به اعدام بخاطر حمل و نقل و یا فروش مواد مخدر در زندان‌های ایران بسر می‌برند. بنا بر گزارش این نهاد حقوق بشر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی رفتار عادلانه‌ای با این افراد نداشته است.

- عفو بین الملل همچنین گزارش‌هایی دریافت کرده است که برخی از افغان‌ها بدون حضور در دادگاه اعدام شده‌اند. آنها تنها از راه مقامات زندان از حکم اعدام خود آگاه گشته‌اند.

حقوق بشر بر پایه قوانین جهانی امری فراگیر است و شامل تمام انسانها بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، باورهای سیاسی و یا اعتقادی، ملیت، مبنای اجتماعی، مالکیت و محل تولد آنها می‌گردد. جمهوری اسلامی در درازای چند دهه و حتی برای مدتی بدون کمک‌های جهانی به حدود ۳ میلیون پناهنده و مهاجر قانونی و غیر قانونی افغانی امکان زندگی امن تر از افغانستان در ایران را داده است و بخاطر آن مورد تمجید سازمان‌های جهانی نیز قرار گرفته است. اما مکان امن در کشور میزبان تنها به این معنی نیست که پناهندگان، مهاجرین و یا خانواده آنها از خطرات ناشی از نبرد و جنگ داخلی که در محل تولد انان در جریان است در امان باشند بلکه امنیت مهاجران و پناهندگان شامل حفظ سربلندی، کرامت انسانی و بطور خلاصه حقوق برسمیت شناخته آنان در منشور جهانی حقوق بشر نیز می‌گردد.

۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۰