پیام تونسی!

نوشته: ساطع نور الدین
روزنامه السفیر چاپ لبنبان


آنچه در انتخابات تونس روی داد، اتفاق غیرمنتظره بزرگی نبود بلکه شوک کوچکی است که سرنوشت دموکراسی در تونس را تغییر نخواهد داد، اما آن را در برابر آزمون سختی قرار خواهد گذاشت. این آزمون سالهایی بیش بطول نخواهد انجامید. تونسی‌ها پس از آن به این واقعیت پی خواهند برد که راه حل اسلامی (حزب النهضه) راهگشای مشکلات آنان نیست، و به این نکته پی خواهند برد که "اسلامگرایان" خود مشکل‌ساز هستند. این پدیده را در تونس، آسان‌تر از تمام کشورهای عربی دیگر می‌توان ارزیابی و از عوارض آن جلوگیری نمود. چرا که هنگام بازگشایی صندوق آرا انتخاباتی در کشورهای عربی نیز باید منتظر چنین شوکهایی بود.

پیروزی جنبش "النهضه الاسلامیه" در انتخابات تونس بیشتر نمایانگر برخورد انفعالی رای دهندگان بود تا انتخابی آگاهانه و عمیق. "النهضه" با رای تبعیدیانی که نظام سابق آنها را اخراج و تبعیدگاه‌های غربی نیز آنها را به سبب جنگ با جهان اسلام آنگونه که باید و شاید به خود نپذیرفت، پیروز شد. اگرچه اینان نیز آمادگی ادغام و حل شدن در جوامع غربی را نداشتند.

اما این حادثه را نباید انقلابی علیه انقلاب مدنی و آزادیخواهانه مردم تونس تلقی کرد. و نیز نباید این اتفاق را همچون شایعاتی که هم اکنون در تونس دهان به دهان می‌گردد، "پاییز اسلامی" نامید. "النهضه" که نسبت آرا آن از ۳۰ درصد پیش‌بینی شده به ۴۰ درصد افزایش یافت برنامه‌ای اسلامی اما بدون شک لیبرال‌تر از برنامه‌های دیگر احزاب اسلامی در جهان عرب را پیش رو قرار داده است.

ممکن است این برنامه تنها به گونه‌ای "تقیه" باشد برای آنکه بتوانند به حکومت برسند، اما فرهنگ سیاسی اجتماعی پیشرفته مسلط بر جامعه تونس، در برابر این نیرنگ (در صورت وجود) خواهد ایستاد. اما تسلیم به واقعیت وجود چنین فرهنگی جنبش (النهضه) را از سرشت اسلامی خود دور خواهد نمود. در این‌صورت از اسلامیت ان به جز بعضی تشریفات و آیین و سنن چیزی باقی نخواهد ماند. بی‌گمان این نیز تهدیدی برای پایه‌های دولت مدرن و دموکراسی و احترام به آزادی‌های شخصی و حقوق زنان به حساب نخواهد امد.

پیروزی "النهضه" در مرحله اول باعث مواجهه و درگیری با نیروهای دموکرات و لیبرال و چپ که علیرغم اکثریت عددی به دلیل پراکندگی، نتوانستند آرا لازم را بیاورند، نخواهد بود. لیبرالها، چپ‌ها و سایر نیروهای دموکرات همچنان در جامعه تونس در اکثریت هستند. این پیروزی زمینه‌ای برای درگیری با غرب هم نخواهد بود چرا که رهبر جنبش (الغنوشی) سالها پیش با پناه گرفتن در غرب با نظریات و کتابهای خود به بحث و جدل با غرب مشغول گردید تا آنجا که این نظریات به مسند و مرجع اسلام‌گرایان لیبرال، حتی پایه‌گذاران جنبش اسلامی در ترکیه گردید. در این خصوص این سخن نیز از زبان برخی رهبران حزب عدالت و توسعه ترکیه شنیده شد که در جستجوی اسلام "نمونه تونس" برای ترکیه هستند و نه برعکس آن.

اما آنچه در این "پیام تونسی" طبیعی و هوشمندانه، نگرانی می‌آفریند، انعکاس این واقعیت در کشورهای دیگر جهان عرب است، که نه طبیعی و نه هوشمندانه خواهد بود. خاصه در کشورهایی که بر خلاف تونس و برخی دیگر از کشورهای شمال افریقا دارای تنوع قومی، فرهنگی و دینی بیشتری هستند و در آنها اسلامگرایان ۳۰ درصد هستند و نه بیشتر.

قانع کردن اسلام‌گرایان در مصر و در سایر کشور های شرق جهان عرب به اینکه آنان ۳۰ درصد هستند دشوار خواهد بود. دشوارتر از آن، اقناع رهبران این گروه‌ها به خودداری از برانگیختن اختلافات مذهبی و به راه اندازی جنگهای داخلی خواهد بود. جنگهایی که همواره آنان در آنها پیشقدم بوده‌اند. همانگونه که جلب نظرشان به این نکته که مردم این کشورها به پیشرفت و توسعه کشورشان بیش از "صدور اسلام"و نابودی غرب و فروپاشی امریکا توجه دارند، آسان نخواهد بود.

مردم این کشورها نیک می‌دانند که هر گونه مبارزه با سلطه‌طلبی صهیونیسم نیاز به ایجاد دولتها و جوامع مدرن عربی و قوی نیاز دارد.