یک دیکتاتور دیگر سقوط کرد

زین‌العابدین بن علی دیکتاتور ۷۵ ساله تونس به دست مردم این کشور به زیر کشیده شد تا تاریخ یک بار دیگر مهمترین درس خود را یادآوری کند که هیچ قدرتی بالاتر از قدرت مردم نیست و آنهائی که فکر می کنند با نیروها و ابزارهای سرکوب می‌توانند اراده ملت ها را نادیده بگیرند، سخت در اشتباهند.

درباره انقلاب مردم تونس خیلی چیزها می توان نوشت و خیلی تحلیل ها می توان کرد اما در این فضای اشراق جدید و در طلوعی با هزاران امید و به دنبال روزها و شب هائی به دور از کابوس استبداد، یادآوری چند نکته، بازخوانی اندکی از سرنوشت مستبدین در برابر حماسه بزرگ ملت ها و به خصوص ملت تونس را ارائه می دهد.

درست یک روز قبل از امروز، به یاد حاکم از تخت سلطانی افتاده تونس، آمد که آزادی بیان چیز خوبی است و رویارویی خونین با مردم هرگز در میان ارزش های آنها وجود نداشته است. به روزنامه نگاران وعده آزادی گفتن و نوشتن داد. دستور برچیدن سانسور اینترنت و محترم شمردن گردش آزاد اطلاعات را صادر کرد و قول داد که دیگر خود را نامزد انتخابات ریاست جمهوری نخواهد کرد و اصلا حاکم مادام‌العمر چیز خیلی بدی است!

بیچاره زین العابدین بن علی یادش رفته است که در انتخابات سال ۲۰۰۴ بر طبق نتیجه‌ای که بوقچی های دستگاه تبلیغاتی حکومت وی سرهم کردند، بیش از ۹۴ درصد مردم تونس به او رأی داده بودند و در انتخابات سال ۲۰۰۹ یعنی کمتر از دو سال پیش، ۸۹ درصد مردم تونس ریاست جمهوری وی را طالب بودند. بگذریم از اینکه بوقچی ها در سال ۲۰۰۹ کمی حیاء کرده‌اند و نتیجه انتخابات را ۵ درصد کمتر از سال ۲۰۰۴ اعلام نمودند.

از ۱۷ دسامبر گذشته به این سو خیابانها و کوچه های همه شهرهای تونس مملو از مردمی بود که پروسه رقم سازی دستگاه تبلیغاتی بن علی در دستکاری نتایج انتخابات را به خوبی نشان می‌داد. علاوه بر این سخن اخیر رئیس جمهور برکنار شده تونس مبنی بر اینکه دیگر خود را نامزد انتخابات نخواهد کرد دلیل روشنی از این مسأله است که حتی خود بن علی نیز اعتقادی به رقم سازی بوقچی‌های خود در نتایج انتخابات ندارد و مردم انقلابی و به خشم آمده در خیابان های امروز تونس همان مردم واقعی هستند و نه آن اعداد و ارقامی که دستگاه تبلیغاتی حکومت وی ارائه می کند.

و باز هم از ۱۷ دسامبر گذشته بگویم که یک جوان لیسانسه بیکار که در فریادهای بیکاری وی، گوش هیچ مسؤولی صدای او را نشنیده بود و در کار «بساط فروشی» بخور و نمیر او مانع ایجاد کرده بودند، اقدام به خودسوزی کرد تا شاید کسی صدای سوختن و جان کندن او را بشنود. در این روزها بن علی و به خصوص لیلا طرابلسی همسر وی مشغول تجارت های بزرگ خود با دبی و دیگر کشورها بودند. حتی شایع شده بود که خانواده رئیس جمهور تونس در فکر این بودند که چگونه قطری ها را قانع کنند تا در برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ آنها را بعنوان سرمایه گذار در پروژه های خود بپذیرند. طبیعی است که در این گیرو دار صدای یک جوان بیکار تونسی هرگز شنیده نمی‌شد و این را خیلی از حاکمان منطقه و خانواده‌های آنان عادی میدانند که فقر توده ها امری معمول و بخشی از مشیت و سرنوشت آنها است و ربطی به نظام حاکم آنها ندارد. اما محمد آلبوعزیزی جوان تحصیل کرده و بیکار تونسی آتشی بر جان خود زد که همه کشور را شعله‌ور ساخت و امواج انسانی در همه شهرها و روستاهای تونس به حرکت درآمد.

در روزهای نخست قیام، بن علی با همان نگاه سایر مستبدان، نیروهای سرکوبگر خود را به جان مردم انداخت اما قیام همچنان ادامه داشت. سپس به سیاست معروف فرافکنی روی آورد، ابتدا تقصیر را گردن تندروها و سپس اسلامگراها و در نهایت رسانه های خبری انداخت. چند روزی رسانه های معروف جهان عرب همچون الجزیره و العربیه را از ورود به خیابان های تونس و تهیه گزارش منع کرد. اما قیام گسترده شد و هر شهروند تونسی با استفاده از تلفن همراه فیلم و عکس می گرفت و با انتقال آن بر روی شبکه اینترنت به یک گزارشگر فعال تبدیل شد.

در این اثنا به یاد زین العابدین بن علی آمد که ۵ میلیارد دلار را صرف اشتغال زائی کند و برخی مسؤولین مناطق دور دست را عوض کند. اما خیلی دیر شده بود و گزارش نیروهای امنیتی و ارتش حکایت از آن داشت که اوضاع وخیم تر از گذشته شده است.

یک موضوع خیلی جالب که در سرنوشت بیشتر دیکتاتورهای جهان آمده است، این قضیه است که تا وقتی مجبور نشده‌اند، حاضر به انجام اصلاحات به نفع مردم نبودند و در اکثر اوقات کارهای اصلاحی خود را در زمان نامناسب و بعد از به هدر دادن فرصت ها به کار برده اند که در بیشتر موارد به ضرر آنها تمام شده است.

بن علی هم به چنین سرنوشتی دچار شد و اکنون سرگردان به این سو و آن سو می رود. بن علی در فرار خود از تونس با چهار بالگرد به کشور مالت می رود و سپس با یک هواپیمای مسافرتی قصد عزیمت به فرانسه کشور متحد وی در ۲۰ سال گذشته را داشت که با مخالفت سارکوزی مواجه می‌شود. در این اوضاع رئیس جمهور سابق تونس چاره‌ای نداشت جز اینکه مسیر خود را به سوی جده در کشور عربستان سعودی رهنمون کند جائی که نمی‌تواند برای همیشه در آن پنهان بماند و دولتمردان جدید تونس در نهایت سراغ او خواهند آمد.