از آبپاشى هواى تهران تا اصلاح مشكلات جهان!

در حالى كه بنا به گفته یكى از مسئولان شهردارى آلودگى اخیر هواى تهران ركوردى بى‌سابقه در سطح جهان به جاى گذاشته است دولت كودتا تصمیم گرفته است كه با پنج هواپیماى یك موتوره هواى تهران (به وسعت ٧٥٠ كیلومتر مربع) را آبپاشى و با صد بادبزن تهویه كند! این دو راه حل عیر كارشناسانه حتى مورد تمسخر و شوخى برخى از رسانه هاى حكومتى نیز قرار گرفته است. اما رئیس دولت كودتا با وجود این همه بى كفایتى در رویارویى با آلودگى هواى تهران، همچنان با وقاحت تمام اصرار دارد كه در نشست هاى هسته اى با كشورهاى ١+٥ در حل مشكلات جهانى مشاركت كند! [١]

به باور رئیس اداره محیط زیست شهردارى تهران آلودگى هواى تهران در این سال ٣٨ برابر استاندارهاى جهانى است و از وضعیت بحرانى برخوردار است. و به باور وزارت بهداشت از خرداد تا آبان سال جارى تنها ٨ درصد روزها هواى تهران سالم بوده است. رئیس ستاد مدیریت بحران منطقه ١٣ شهردارى تهران گفته است كه سالانه حدود ٥ هزار نفر در این شهر در اثر آلودگى جان مى سپارند و شمار كودكان مبتلا به انواع سرطان هاى خون در تهران از بقیه شهرهاى كشور بالاتر است. [٢] وزیر بهداشت اعلان كرده است كه در روزهاى اخیر شمار بیماران قلبى ١٨ درصد و بیماران نتفسى ٣٠ درصد در شهر تهران افزایش یافته است. [٣]

عوامل آلودگى

پس از آنكه دولت كودتا نتوانست گناه آلودگى هواى تهران را بگردن عوامل صیهونیسم و استكبار جهانى بیاندازد، سردار رویانیان، رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت، " بخارى ها و آبگرمكن ها" را متهم ردیف اول آلودگى هوا دانست [٤]. اما كارشناسان و نمایندگان مجلس ٣ عامل زیر را علت اصلى آلودگى مى دانند

١- خودروها
به گزارش تابناك هم اكنون ٥/٣ میلیون خودرو در شهر تهران در حال ترددند كه ٧٠ درصد آلودگى هوا را تولید مى كنند. [٥] تعداد این خودروها هرسال رو بافزایش است بطوریكه از ابتداى امسال ٢٨٠ هزار خودرو در تهران شماره گذارى شده در حالى كه تنها ١٣ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شده است. [٦] آلودگى خودروها بعلت فرسودگى بسیارى از آنها و غیر استاندارد بودن خودروهاى نو اعلان شده است. مدیر عامل شركت كنترل كیفیت هوا گفته است كه جهان ٢٠سال پیش مشكل آلاینده منو اكسید را حل كرده است اما در تهران در بسیارى از روزهاى سال بعلت وجود خودروهاى فرسوده، میزان این آلاینده بالاست. وى تأكید كرده است كه خودروهاى تولید شده از سال ٨٢ به اندازه خودروهاى ٣٠ سال گذشته آلودگى تولید مى كنند و مى افزاید كه با نصب كاتالیزور در خودروها مى توان میزان منو اكسید را به نصف میزان كنونى كاهش داد در اینصورت هواى تهران دو برابر تمیز تر مى گردد. [ ٧]

رئیس پلیس راهنمایى و رانندگى تهران بزرگ باور دارد كه بعلت یكپارچگى تولید كننده و تأیید كننده خودرو در كشور استاندارهاى ایمنى و محیط زیستى رعایت نمى شود. به گفته وى تا سال ٨٢ خودروهاى تولیدى در شركت ایران خودرو مجهز به كنیتسر بوده اند كه بخار بنزین را جمع آورى مى كرد. از این سال این وسیله حذف شد و از آن تاریخ این بخار به هوا وارد مى شود كه ٥٠ تا ١٥٠ برابر حد مجاز است. این بخار داراى مواد خطرناك بنزن و ١و٣ بوتادین است كه جزو آلاینده هاى سرطان زا به شمار مى آید و میزان آنها در هواى تهران به ترتیب ١٠ و ٤ برابر حد مجاز است. [٨] افزون براین، مالكان خودروهاى تولید شده در ایران خودرو، پس از طى ٨٠ تا ١٠٠ هزار كیلومتر در تهیه و جایگزینى قطعه كاتالیست كه از آلودگى سوخت مصرفى مى كاهد، ناتوانند و در نتیجه خودرویشان به جمع خودروهاى آلوده كننده مى پیوندند. بعلت عدم رعایت استاندارها در ساخت خودروها، روزانه ٦/٦ میلیون لیتر بر مصرف بنزین افزوده مى شود. [٩]

٢- آلودگى سوخت
یكى از منابع آلوده گى هواى تهران بنزین نامرغوب است. به باور سرهنگ هاشمى برپایه آمار رسمى در تارنماى وزارت نفت، میزان گوگرد موجود در گازوئیل ١٠ هزار PPM و در بنزین كشور یك هزار PPM است و این در حالى است كه در جهان این رقم زیر ٥٠ PPM در هر دو فرآورده است. اما نمایندگان مجلس و كارشناسان شدت آلودگى هواى امسال را كه نه تنها در تهران بلكه در دیگر شهرهاى كشور از جمله اصفهان و اراك سلامت و آسایش ساكنین را بخطر انداخته است، بخاطر تولید بنزین با بهره گیرى از فرآورده هاى پتروشیمى مى دانند كه دولت كودتا بمنظور رویارویى با تحریم ها و رسیدن به " خودكفایى" به تهیه آن پرداخته است. براى نمونه نماینده وزارت بهداشت به بالا بودن میزان ازون اشاره كرده مى گوید: " تا جایى كه من اطلاع دارم تا قبل از این، هیچ گاه میزان ازن در شهر تهران اینقدر بالا نبوده و این یك زنگ هشدار است" وى مى افزاید: " احتمالا ً تغییر عمده اى در سوخت خودروها ایجاد شده و ناكس بیشترى كه تولید مى شود، با عث شده كه میزان ازن در تابستان اینقدر افزایش پیدا كند."[١٠] نماینده بابل در مجلس گفته است :" آیا این یك آلودگى خاص است و در اینجا سوالى مطرح است كه آیا بنزینى كه تولید مى شود استاندارد است ؟" [١١]

٣- پالایشگاه و كارخانه ها
كارخانه ها و پالایشگاه اطراف تهران نیز در اثر عدم رعایت استانداردهاى محیط زیست از منابع مهم آلودگى به شمار مى آیند. نماینده ستاد معاینه فنى شهردارى تهران گفته است كه شهردارى نسبت به شرایط نیروگاه ها انتقاد دارد. به باورى وى " نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ تهران و كارخانه‌جات زیادى كه اطراف تهران هستند، منشأ مهم ایجاد ذرات معلق هستند و این براى مردم خطرناك است." و ى افزوده است " نیروگاه‌هاى اطراف شهر این را اعلام كردند كه ما به خاطر شرایط اضطرارى پیش‌آمده در تهران، ظرف 12 ساعت، گازمان را از مازوت به CNG تبدیل كردیم و انتظار دارند ما از آنها تشكر كنیم؛ در حالى كه ما باید توى سر خودمان بزنیم كه آنها تاكنون ازمازوت استفاده می‌كردند...... در شرایطى كه نیروگاه‌ها می‌توانند ظرف ۱۲ ساعت، به جاى مازوت از CNG استفاده كنند، غیر قابل درك است كه چرا تاكنون مازوت كه گازوئیل در برابرش هیچ است را براى مصرف استفاده می‌كردند. [١٢]

سرنوشت طرح جامع كاهش آلودگى هواى تهران

معصومه ابتكار رئیس سابق سازمان محیط زیست كشور و نماینده كنونى شوراى شهر تهران در گفتگو با همشهرى از توقف برنامه ١٠ ساله طرح جامع كاهش آلودگى پیش از پایان آن ابراز تأسف كرده است. به باور وى این طرح كه با همكارى كارشناسان سوئدى و ژاپنى تهیه شده است در صورت اجراى كامل مى توانست در كاهش آلودگى هوا گام هاى كارسازى به پیش بردارد. این طرح در سال ١٣٧٩ براى اجرا در ٧ شهر كشور از جمله تهران تهیه شد و به تصویب رسید كه از گام هاى كارسازش مى توان به حذف كامل سرب از بنزین عرضه شده در جایگاه ها و استاندار شدن ٥٣ خط تولید خودرو اشاره كرد. "حذف پیكان از چرخه تولید و گسترش ناوگان اتوبوس هاى گازسوز، به علاوه ایجاد محدودیت در تردد خودروهاى گازوئیلى از دستاوردهاى دیگر طرح جامع در آن سال ها بود" [١٣] خانم ابتكار مى افزاید: شوربختانه از سال ٨٤ این طرح عملا ً دچار ركود و در بخش هاى عمده متوقف گردید. جلسات هماهنگى تعطیل و به روزرسانى استاندارها عملا ً انجام نشد. افزون براین محدوده ١٢٠ كیلومترى تهران كه احداث صنایع را با محدودیت روبرو مى ساخت، باز شد. واحدهاى صنعتى با محدودیت هاى گذشته روبرو نبودند و خودروهاى دیزلى بار دگر اجازه ورود به شهر را بدست آوردند. جایگاه هاى تأمین گاز براى اتوبوس هاى گازسوز نیز دچار مشكلات شد. یكى از پیش بینى هاى بسیار مهم در طرح جامع كاهش آلودگى هوا از راه گسترش ترابرى عمومى است. وى در این زمینه گفت : " اگر در این سال‌ها مترو نبود نمی‌دانم در مورد آلودگی هوای تهران چه می‌توانستیم بگوییم. تامین اعتبارات مترو نیز اگر سریع‌تر انجام می‌شد یا به حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری پرداخته می‌شد، می‌توانست توسعه بیشتری به مترو بدهد." البته وحید نوروزى باور دارد كه آلودگى هواى تهران را باید با تهیه و اجراى یك طرح جامع ملى حل نمود.

امینى نماینده كرمانشاه بخش شایان توجهى از مرگ و میر ناشى از آلودگى هواى تهران را ناشى از بى تدبیرى دولت كودتا مى داند و مى گوید: "اگر دولت خود را ملزم به اجرای قانون برنامه چهارم توسعه می کرد و سهم ناوگان حمل و نقل عمومی در رفت و آمدهای شهری افزایش می داد و تسهیلات مربوط به مترو را اختصاص می داد شاهد استمرار قرار گرفتن تهران در وضعیت هشدار به مدت طولانی نبودیم." [١٤] و نماینده شهردارى تهران مى گوید: اگر "احمدى نژاد به نصف وعده هایش عمل كند، مشكل تهران حل مى شود."

واكنش دولت كودتا به انتقادات كارشناسان و مسئولان دولتى، شهرى و نمایندگان مجلس به ویژه در باره تولید بنزین با استفاده از فرآورده هاى پیروشیمى، امنیتى و تهدید آمیز بوده است. شبكه خبر سیماى جمهورى اسلامى وابسته به دولت و سپاه "انتشار اخباری مبنی بر غیراستاندارد بودن بنزین تولیدی را منتسب به عوامل بیگانه دانست و مدعی شد عوامل بیگانه! در صددند که شیرینی خودکفایی تولید بنزین را با اخباری مبنی بر غیر استاندارد بودن آن در کام مردم تلخ کنند!" [١٥] افزون براین این خبرگزارى بجاى پرداختن به علل واقعى آلودگى هواى تهران از آلودگی هوا در لندن و اعتراض فعالان محیط زیست درباره آن گزارش می‌‌دهد. [١٦]

١٩ آذر ٨٩

-------------------
١- ایران آماده همكاری های هسته ای با گروه 1+5 است، ایرنا، ١٧ آذر
http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30115659

٢- آلودگى هواى تهران در سالجارى ٣٨ برابر استانداردهاى جهانى بود، همشهرى ٢٨ دى ٨٩
http://www.hamshahrionline.ir/news-99740.aspx

٣ و ١٦- شهروندانی که از حق نفس کشیدن محروم مانده‌اند، رادیو فردا، ١٨ آذر ١٣٨٩
http://www.radiofarda.com/content/f5_tehran_critical_air_pollution_and_getting_worst_process/2244002.html

٤و٥ و ١١ و ١٤ و ١٥- بخاری یا بنزین غیراستاندارد، کدام‏یک ‌مقصرند؟، تابناك، ١٧ آذر ٨٩
http://www.tabnak.ir/fa/news/135137

٦و٧و٩- آلودگى هواى تهران در سالجارى ٣٨ برابر استانداردهاى جهانى بود، همشهرى، ٢٨ دى ٨٩
http://www.hamshahrionline.ir/news-99740.aspx

٨- میزان آلاینده بنزن در هوای پایتخت حداقل بیش از 10 برابر استانداردهای جهانی است، همشهرى، ١١ آذر
http://www.hamshahrionline.ir/news-96581.aspx

١٠ و ١٢- از خرداد ماه امسال تاكنون فقط 8درصد از روزها تهران از نظر کیفیت هوا سالم بوده است، روشنگرى، ١٢ آذر
http://www.roshangari.net/as/ds.cgi?art=20101203192924.html

١٣- تهران، برنامه جامع كاهش آلودگى هوا مى خواهد، همشهرى، ٨ آذر
http://hamshahri.net/news-121940.aspx