سیاست منطقه‌ای آمریکا و سبزهای ایران

مطالبات منتهی به تحولات بعداز انتخابات خرداد که ریشه‌های اقتصادی و اجتماعی دیرینه‌ای دارند،حاکمیت جمهوری اسلامی را بطور غیر منتظره‌ای غافلگیر کرد و چهره واقعی آن را با مظاهر بسیار خشونت آمیزی در رویارویی با مردم نشان داد، بطوریکه به نظامی و امنیتی کردن کامل و آشکار بنگاه‌های اقتصادی ، اجتماعی ،آموزشی و حتی فضا‌های عمومی و خیابانی شهر و روستا و نیز محلات مسکونی روی آورد و از شدت ناتوانی در اداره امور اولیه کشور به رفتار‌های جنون آمیز و غیر قابل ارزیابی دست یازید که صرفا تداوم حاکمیت مستبدانه را به قیمت نادیده گرفتن منافع ملی و رای اکثریت دنبال میکند.

گفته می‌شود که در اجرای سیاست استراتژیک حاکمیت بدون حضور مردم، مذاکرات پشت پرده مقامات جمهوری اسلامی با نمایندگان آمریکا در پیش از انتخابات به نتایج نسبی قابل قبول دو طرف منجر شده بود که ظاهرا هم در سیاست هسته‌ای و هم در سیاست منطقه‌ای کاملا با اهداف غرب سازگاری داشته است و گویا قرار بوده است که در سفر مقامات تراز اول امریکا به ایران نه تنها لغو تحریم‌ها بلکه کمک‌های فنی و اقتصادی گسترده همراه با نقش جدید منطقه‌ای ایران اعلام شود که در آن برخی از وظایف امنیتی و نظامی منطقه با احیای پیمان سنتو به سپاه پاسداران ایران واگذار شود و گویا به همین دلیل مقامات امریکا مذاکره با سپاه قدس و نمایندگان رهبری را در دستور کار قرار داده و نیز رسما اعلام کرده بودند.

بررسی و تحلیل‌های غرب و آمریکا از فرایند‌های ناشی از انتخابات ایران موضوع علنی سازی کامل مذاکرات و سفر مقامات امریکا به ایران را به بعد از انتخابات ایران موکول کرد، اما نتایج فرآیند‌های انتخابات و حوادث بعداز آن نه تنها حاکمیت ایران بلکه امریکا و غرب را نیز دچار بهت سیاسی غیر منتظره‌ای کرد که خروج از آن برای طرفین مذاکره با توجه به افکار عمومی و اصول حقوق بشری سیاست خارجی امریکا و اتحادیه اروپا کاری بسیار سخت و با هزینه‌ای گزاف خواهد بود که شاید در مناسبات آتی ایران و امریکا اثرات بسیار منفی و تاثیرگزارتر از کودتای 28 مرداد داشته باشد و لذا به رغم دعوت آقای احمدی نژاد از آقای اوباما برای سفر به ایران نه تنها پاسخی از سوی آمریکا داده نشده بلکه هر دو طرف در ادامه مذاکرات و تنظیم مناسبات دچار مشکلات اساسی شده‌اند.

ظاهرا برآورد‌ها و پیش بینی‌های دولت و حاکمیت ایران با اتکا به نیروهای نظامی – امنیتی در خصوص انتخابات با فرض اینکه هر کسی را که بخواهند از صندوق‌های رای می‌توانند بیرون بیاورند و مذاکره با غرب به روال عادی ادامه خواهد یافت، با اشتباه محاسباتی غیر قابل جبرانی مواجه شد و حضور مردم در صحنه آرایش بازی سیاسی ایران – غرب را در هم ریخت. حضور مردم در صحنه با سرکوب شدید حاکمیت و مقاومت حیرت آور مردم که همچنان ادامه دارد ، نیروی موثری را وارد بازی‌های ملی و بین المللی کرد که به تغییر روش سیاسی غرب و امریکا منجر گردید و اینک مردم و جنبش سبز‌ها بخش مهمی از عوامل مذاکره با امریکا و غرب محسوب می‌شوند که غرب و حاکمیت ایران در برابر آن بیش از دو راه متضاد ندارند:

۱- تمکین به برنامه سیاسی سبز‌ها : برگزاری انتخابات آزاد و آغاز تغییرات آرام
۲- تشدید درگیری‌ها یه قیمت ویرانی کشور تا تسلیم حاکمیت که بی تردید به درگیری‌های خشونت آمیزتر نیز منجر خواهد شد.
در حال حاضر ظاهرا راه حل دوم در دستور کار حاکمیت قرار دارد که گاهی با برخی عقب نشینی‌های تاکتیکی همراه است.

عمق فاجعه زمانی رخنمون خواهد شد که بحران اقتصادی غیر قابل درمان فعلی چه با طرح تحول اقتصادی دولت آفای احمدی نژاد و چه بدون آن آشکارا سراسر کشور را با سرعت غیر قابل باوری فراخواهد گرفت. نتیجه مقدم این بحران که به گسترش شدید بیکاری و گرانی غیر قابل تصور انواع کالاهای روزمره و تورم شدید منجر خواهد شد ، زمینه‌های شکل گیری و پیدایش شورش‌های اجتماعی و شهری را فراهم خواهد کرد ، چنانکه ممکن است افزایش قیمت بنزین ،با اقدامات خرابکارانه آتش زدن پمپ بنزین‌ها و ارگان‌های دولتی ،انتظامی و امنیتی سازمان یافته یا خود انگیخته همراه شود و جنبش سبز را با خطر درگیری‌های مسلحانه داخلی مواجه کند.

در این صورت نه تنها سیاست خاور میانه‌ای مسالمت آمیز امریکا با مشکلات بسیار پیچیده و جدیدی مواحه خواهد شد ،بلکه ممکن است جنبش سبز مسالمت آمیز فعلی با گرایش به رادیکالیسم شدید اهداف انقلابی تندی را دنبال کند که نتیجه رویارویی آن با حاکمیت ممکن است در بخش‌هایی از کشور به صورت درگیری‌های تند مسلحانه گسترش یابد و نیروهای دیگری هدایت آن را در اختیار بگیرند که کنترل آن به سختی و با هزینه‌های سنگین تری همراه شود.

بنا براین در یک ارزیابی مقدماتی از حوادث احتمالی پیشارو ، میتوان نتیجه گرفت که اهداف سیاست خاور میانه‌ای مسالمت آمیز امریکا و اهداف جنبش سبز می‌توانند با برخی تسامحات شرایط مناسبی را برای همکاری‌های بیشتر مورد بررسی و اقدام قرار دهند ، در آن صورت تشویق حاکمیت ایران برای قبول کردن برنامه‌های جنبش سبز مردم ایران میتواند راه حل مناسبی برای مشکلات منطقه‌ای و ملی باشد در غیر اینصورت اهداف و سیاست مسالمت آمیز و صلح جویانه امریکا مورد تردید جدی قرار میگیرد که تبعات زیانباری در پی خواهد داشت.

محمد حسن صفورا
۱۰ آبان ۸۸